İki Dilli Türkçe Öğretmenlerinin Türkçeye İlişkin Metaforik Algıları: Makedonya Örneği

Bu araştırmada, Makedonya’daki iki dilli Türkçe öğretmenlerinin Türkçeye ilişkin metaforik algılarını belirlemek amaçlanmıştır. Amaçlı örnekleme yöntemlerinden biri olan uygun örnekleme yöntemi kullanılarak belirlenen araştırma katılımcıları, 26-29 Haziran 2018 tarihinde Türk İşbirliği ve Koordinasyon Ajansı Başkanlığı (TİKA) tarafından Makedonya’nın Ohrid şehrinde düzenlenen “Türkçe eğitim veren öğretmenlere yönelik hizmetiçi eğitim programı” kapsamında eğitim alan 66 Türkçe öğretmenidir. Nitel bir yaklaşımın benimsendiği araştırmada öğretmenlerden “Türkçe … gibidir. Çünkü …” ifadesini tamamlamaları istenmiş, toplanan veriler incelenerek metaforik söylem belirlemesi yapılmıştır. Araştırmanın verileri içerik analizi tekniği ile çözümlenmiş; öğretmenler tarafından doldurulan 66 geçerli formdan elde edilen 43 metafor, gerekçelendirilme nedenlerinin benzerlik ve ilişkisellik durumuna göre kategorilere ayrılmıştır. Araştırma sonucunda, elde edilen metaforlar frekans değerlerine göre sırasıyla “özdeşleşme/ değer verme”, “temel ihtiyaç olma”, “daima var olma/ köklü olma”, “sahip çıkma/ koruma”, “zengin olma/ söz varlığı”, “dünyada yaygın olma/ evrensellik”, “bilgilenme/ bilgi verme” ve “ahenkli olma” olmak üzere sekiz farklı kavramsal kategoride sınıflandırılmıştır. Ortaya çıkan kavramsal kategorilerden hareketle Makedonya’daki iki dilli Türkçe öğretmenlerinin Türkçeye ilişkin pozitif algılar taşıdıkları ve bu konudaki duyarlılıklarının yüksek olduğu söylenebilir.

Bilingual Turkish Teachers’ Metaphorical Perceptions of Turkish Language: An Example from Macedonia

This study aimed to determine the Macedonian bilingual Turkish teachers’, metaphorical perceptions of Turkish language. The participants were selected by using the convenient sampling method, which is a purposive sampling method. The participants consist of 66 Turkish teachers who attended the "In-service training program for teachers of Turkish" between June 26 and 29, 2018, in Ohrid, Macedonia, organized by the Turkish Cooperation and Coordination Agency (TİKA). Adopting a qualitative methodological approach, the researcher asked the participating teachers to complete the statement of “Turkish is like … because …” and then conducted an analysis of the metaphorical discourse in the collected data. The data were analyzed by applying the content analysis technique, and 43 metaphors obtained from 66 valid forms filled out by the participants were categorized based on their similarity or relatedness in the way they were justified and explained. Based on their frequencies in the dataset, these metaphors were conceptually classified into eight categories (from high to low) as “identification/valuing”, “being a basic need”, “eternity/ deep-rootedness”, “conservation/ protection”, “richness/ vocabulary”, “being globally widespread/ universality”, “being informed/ being informative” and “being euphonious,” respectively. In light of these conceptual categories revealed by the study, the bilingual Turkish teachers in Macedonia can be said to have positive perceptions of Turkish, and that they are keenly aware of and sensitive to this language.

PDF

___

Ak-Başoğul, D. ve Can, F.S. (2014). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen balkanlı öğrencilerin yazılı anlatımda yaptıkları hatalar üzerine tespitler. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, (10), 100-119.
Akalın, Ş. H. (2002). Makedonya’da eğitim dili olarak Türkçe. Türk Dünyası Dil ve Edebiyat Dergisi, (13), 7-13.
Akkaya, A. (2013). Suriyeli mültecilerin Türkçe algıları. Ekev Akademi Dergisi, 17(56), 179-190.
Alyılmaz, S., Biçer, N. ve Çoban, İ. (2015). Atatürk Üniversitesinde öğrenim gören Kırgız öğrencilerin Türkçe ve Türkiye’ye yönelik görüşleri. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 4(1), 328-338.
Aydın, G. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenenlerin Türkiye ve Türkçeye ilişkin algılarının incelenmesi (Adü-Tömer örneği). Journal of Awareness, (Uluslar Arası Farkındalık Konferansı Özel Sayısı), 141- 164.
Aydın, İ. S. (2011). Türkçe kavramının metaforik algılanma biçimleri. Folklor/ Edebiyat 17(2), 173-187.
Baker, C. (2001). Foundations of bilingual education and bilingualism (3rd edition). Clevedon, Buffalo, Toronto, Sydney: Multilingual Matters.
Balaban, A. (2014). Arnavutluk’ta Türkçe öğretimi ve Arnavutların Türkçe öğrenme sebepleri. Journal of International Social Research, 7(33), 625-634.
Balcı, M. ve Melanlıoğlu, D. (2016). Ana dili konuşuru olmayan öğreticilerin görüşlerine göre yabancı dil olarak Türkçe öğretimi. Uluslararası Türkçe Edebiyat Kültür Eğitim Dergisi. 5(2), 986-1004.
Bican, G. (2017). İk d ll l ğ n tanımlanması: Kuramsal tartışmalar ve güncel yaklaşımlar. Ana Dili Eğitimi Dergisi. 5(2), 353-366.
Bican, G. ve Demir, N. (2018). Danimarka’da Türkçe-Danca konuşan öğrencilerin dil baskınlığının iki dillilik temelinde incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 43(194), 131-155.
Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2012). Bilimsel araştırma yöntemleri (11. Baskı). Ankara: Pegam Akademi.
Çelik, M. ve Denkova, Y. (2014). Makedonya’da Türkçe eğitim. (Ed. T. Bülbül ve Y. Çakıcı) 9. Uluslararası Balkan Eğitim ve Bilim Kongresi (16-18 Ekim) Bildiri Kitabı içinde (s. 749-752). Trakya Üniversitesi, Edirne.
Cohen, L., Manion, L. & Morrison, K. (2007). Research methods in education. London: Routledge/Falmer.
Creswell, J. W. (2013). Araştırma deseni (Çev. Ed. S. B. Demir). Ankara: Eğiten Kitap.
Creswell, J. W. (2016). Nitel araştırma yöntemleri (Çev. M. Bütün, S. B. Demir). Ankara: Siyasal.
Cummins, J. (2000). Language, power and pedagogy: Bilingual children in the crossfire, Clevedon, UK: Multilingual Matters.
Dilek, İ. (2016). Türkçeyi yabancı dil olarak öğrenen uluslararası öğrencilerde ve eğitim dili Türkçe olan üniversitelere gidenlerde Türkçe algısı. Aydın TÖMER Dergisi. 1(2), 17-32.
Grosjean, F. (2008). Studying bilinguals. Oxford: Oxford University Press.
Gürbüz, R. ve Güleç, İ. (2016). Türkiye’de eğitim gören yabancı öğrencilerin Türkçeye ilişkin görüşleri: Sakarya Üniversitesi örneği. Sakarya University Journal of Education, 6(2), 141-153.
Hasan, E. ve Adiller, S. (2017). Makedonya, Radoviş Türklerinin Türkçe eğitiminde sorunlar ve çözüm önerileri. Uluslararası Türk Kültür Coğrafyasında Sosyal Bilimler Dergisi, 2(1), 1-28.
Karatay, H. ve Kartallıoğlu, N. (2012). Kırgız öğrencilerin Türkiye Türkçesi öğrenmeye ilişkin tutumları, Türkçe Eğitimi ve Öğretimi Araştırmaları Dergisi, (4), 1-11.
Kayadibi, N. (2013). Balkanlarda Türkçe eğitimi ve öğretimine genel bir bakış, (Ed. M. Arslan), Uluslararası Türk Dili ve Edebiyatı Kongresi Bildiriler Kitabı içinde, (ss.129-138), Saraybosna.
Kayadibi, N. (2017). Makedonya’da Türkçe öğretmeni, Türk dili ve edebiyatı öğretmeni yetiştirme. Okuma Yazma Eğitimi Araştırmaları, 5(1), 15-25.
Kayadibi, N. ve Demir, N. (2018). Makedonya’da ilköğretim 7. sınıfta öğrenim gören Türk öğrencilerin konuşma becerilerinin farklı değişkenler açısından değerlendirilmesi. Ana Dili Eğitimi Dergisi, 6(1), 220-237.
Kodal, T. (2014). Makedonya’nın bağımsızlığını kazanması ve Türkiye. Çağdaş Türkiye Tarihi Araştırmaları Dergisi. XIV(29), 377-396.
Kolaç, E. ve Aynal, S. (2015). İsveç’te yaşayan Türklerin “Türkçeye” yönelik metaforik algıları. Akademik Araştırmalar Dergisi, (65), 71-94.
Melanlıoğlu, D. (2014). Perceptions of foreigners about process of learning Turkish. Bartın Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 3(2), 368-389.
Merriam, S. B. (2013). Nitel araştırma: Desen ve uygulama için bir rehber, (Çev. Ed. S. Turan). Ankara: Nobel.
Miles, B. M. & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis: An expanded sourcebook (Second Edition). London: Sage.
Osmanbegoviç-Başiç, S. ve Arslan, M. (2013). Bosna Hersek’te Türkçe öğretimi ve öğrenciler açısından problemleri. Dede Korkut Türk Dili ve Edebiyatı Araştırmaları Dergisi, 2(3), 100-112.
Palmquist, R. A. (2001). Cognitive style and users’ metaphors for the web: An exploratory study. The Journal of Academic Librarianship, 27(1), 24–32.
Patton, M. Q. (2014). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. Ed. M. Bütün, S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi.
Pilav, S. ve Elkatmış, M. (2013). Öğretmen adaylarının Türkçe kavramına ilişkin metaforları. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 8(4), 1207-1220.
Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326.
Seggie, F. N. ve Bayyurt, Y. (2015). Nitel araştırma: Yöntem, teknik, analiz ve yaklaşımları. Ankara: Anı.
Şengül, K. (2017). Yabancı dil olarak Türkçe öğrenen Afganistanlı Özbek Türklerinin Türkiye Türkçesine yönelik görüşleri. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi. 27(2), 91-100.
Solak, E. (2011). Bosna-Hersek’te Türkçe ve Türk dili eğitimi ile ilgili çalışmalar. Çankırı Karatekin Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 2(2), 165-174.
Tunçel, H. (2016). Yunan üniversite öğrencilerinin yabancı dil olarak Türkçeye yönelik algıları ve Türkçe öğrenme sebepleri. Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 20(1), 107-128.
Turan, Ö. (1996). Makedonya’da Türk varlığı ve kültürü. Bilig/ Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, (3), 21-32.
Uçak, S. (2017). Irak’ta yabancı dil olarak Türkçe öğrenen öğrencilerin Türkiye, Türkler ve Türkçe algısı. Turkish Studies International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 12(14), 491-512.
Ülker, Ç. (2005). Makedonya’daki Türkçe üzerine bazı değinmeler. Türk Dünyası dil ve Edebiyat Dergisi, (19), 103-109.
Ural, S. (2016). Tarihi perspektif ışığında Makedonya’da Türklerin gündelik yaşamı. Celal Bayar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 14(1), 383-426.
Yiğit, M. ve Arslan, M. (2014). Kültürel etkileşimin yabnacı dil olarak Türkçe öğretimine etkisi: Arnavutluk örneği. Dil ve Edebiyat Eğitimi Dergisi, (10), 1-13.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.