Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Bilimsel Terminolojide Kullanılan Kavramları Sınıflandırma ve Açıklama Düzeyleri

Bu araştırmada fen bilgisi öğretmen adaylarının; bilimsel araştırmalarda, fen bilimlerinde ve fen laboratuvarlarında yaygın olarak kullanılan teori, yasa, hipotez, varsayım, denence, sayıltı, kuram ve kanun kavramlarını eş anlamlı olanlara göre sınıflamaları ve sınıflandırdıkları bu kavramları açıklamaları istenmiştir. Çalışmada nitel araştırma desenlerinden fenomenografik araştırma deseni kullanılmıştır. Çalışma 2016-2017 eğitim-öğretim yılında Karadeniz Bölgesinde yer alan bir üniversitenin fen bilgisi öğretmenliği bölümü 3. sınıfında öğrenim gören 78 öğretmen adayı ile yapılmıştır. Öğrencilerin yaptıkları sınıflamalar analiz edilmiş ve bu sınıflamaların çok çeşitlilik gösterdiği tespit edilmiştir. Yapılan doğru sınıflamalar içinde en fazla olanlar; yasa-kanun ve teori-kuram şeklindedir. En fazla yapılan yanlış sınıflamalar ise denence-sayıltı, hipotez-varsayım ve teori-varsayım şeklindedir. Yasa-kanun ve teori–kuram kavramlarını doğru eşleştiren öğretmen adaylarından neredeyse hiçbiri bu kavramları doğru olarak açıklayamamışlardır. Öğretmen adaylarının gerek öğrenim sürecinde ve gerekse sonraki yaşamlarında sık sık karşılarına çıkan/çıkacak bu kavramları doğru sınıflandırması ve doğru anlamlarını bilmeleri için fen laboratuvarı, bilimsel araştırma yöntemleri, bilimin doğası gibi derslerde bu kavramların üzerinde daha fazla durulmalı ve uygulamaya yönelik etkinliklerin yapılması önerilmiştir. Ayrıca bu kavramların yer aldığı doğru kaynaklara ulaşmanın önemli olduğu ve kaynakların da kendisini yenilemesi gerektiği sonucuna ulaşılmıştır.

Classification and Explanation Levels of the Concepts in Science Terminology of Science Teacher Candidates

In this research, science teacher candidates were asked to classify the widely-used concepts of theory, hypothesis, assumption and law, according to their synonyms and to explain these concepts. Phenomenographic research design was used in the study. The study was carried out with 78 teacher candidates who were in their third year of science teacher education in the academic year of 2016-2017. The analysis of their classifications revealed a wide range of variation. The highest number of correct classifications were made for the concepts of law and theory. The most common misclassifications related to hypothesis-assumption and theory-assumption. Almost none of the prospective teachers who correctly matched the concepts of law and theory were able to explain these concepts correctly. These findings point to the need for more attention to be paid to the lessons such as the science laboratory, scientific research methods, nature of science, and activities so that the students can master the correct classification and correct meaning of these concepts that they frequently meet in their

PDF

___

Abd-El-Khalick, F., Bell, R. L., & Lederman, N. G. (1998). The nature of science and instructional practice: making the unnatural natural. Science Education, 82(4), 417-436.
Adaka, F., & Bakir, S. (2017). Science teachers and pre-service science teachers’ scientific epistemological beliefs and opinions on the nature of science. Çukurova University Faculty of Education Journal, 46(1), 134-164. DOI: 10.14812/cuefd.309443
Aslan, O. (2009). Fen ve teknoloji öğretmenlerinin bilimin doğası hakkındaki görüşleri ve bu görüşlerin sınıf uygulamalarına yansımaları. Doktora Tezi. Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Asworth, P., & Lucas, U. (1998). “What is ‘world’ of phenomenography?” Scandinavian Journal of Educational Research, 42 (4), 415-431.
Baker, D. R., ve Piburn, M. D. (1997). Constructing science in middle and secondary school classrooms. Needham Heights, MA: Allyn & Bacon A Viacom Company.
Bilen, K. (2015). Bilim nedir? Ne değildir. N. Yenice (Ed.) Bilimin doğası ve öğretimi (s.1-44). Ankara:Anı
Bybee, R. W. (1997). Achieving scientific literacy: from purposes to practices. Heinemann, 88 Post Road West, PO Box 5007, Westport, CT 06881.
Creswell, J. W. (2013). Research design: Qualitative, quantitative, and mixed methods approaches. Sage publications.
Çakıcı, C. A. (2006). Turizm alanında lisansüstü tez hazırlayan öğrencilerin danışman öğretim üyelerini ve danışman öğretim üyelerinin de öğrencilerinin değerlendirmesi. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(3), 74-104.
Çınar, M., & Köksal, N. (2013). Sosyal bilgiler öğretmen adaylarının bilime ve bilimin doğasına yönelik görüşleri. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 9(2),43-51.
Dagher, Z. R., ve BouJaoude, S. (1997). Scientific views and religious beliefs of college students: the case of biological evolution. Journal of Research in Science Teaching, 34, 583-590.
Doğanay A., Demircioğlu T. & Yeşilpınar M. (2014). Öğretmen adaylarına yönelik bilimin doğası konulu disiplinler arası öğretim programı geliştirmeye ilişkin bir ihtiyaç analizi çalışması. Turkish Studies – International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 9(5), 777- 798. Doi: 10.7827/TurkishStudies.6725
Doymuş, K., Canpolat, N., Pınarbaşı, T., & Bayrakçeken, S. (2002). Fen derslerinin öğretiminde “teori” kavramı. Çağdaş Eğitim, 293, 21-26.
Genesis (2017). Assumptions, Models and the Scientific Method https://genesismission.jpl.nasa.gov/.educate/.../AppendixB.pd...) (Erişim tarihi 01.09.2017)
Gökçe, B. (1999). Toplumsal bilimlerde araştırma, Ankara: Savaş Yayınevi.
Hasselgren, B., & Beach, D. (1997). Phenomenography “A good looking brother” of phenomenology? Higher Educ. Res. Dev. 16, 191-214.
Hiğde, E., & Aktamış, H. (2017). Argümantasyon temelli açık düşündürücü ve açık düşündürücü bilimin Doğası öğretiminin öğretmen adaylarının yazılı argümanlarına yansıması. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi. 46, 39-84. DOI: 10.14812/cufej.309431
Horzum, T., Çelik, F., Gök, E., Kumlu, G. D. Y., Şahin, D., Yanış, H., ... & Hacıoğlu, Y. (2016). Sosyal bilimler alanlarında hazırlanan tezler için raporlaştırma önerileri: bir tez nasıl yazılmalıdır?. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 36(3).489-521.
Karasar, N. (2002). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
Klopfer, L. (1969). The teaching of science and the history of science. Journal of Research in Science Teaching, 6, 87-95.
Lawson, A. E. (1995). Science teaching of the development thinking. California: Wadsworth Publishing Company.
McComas, W. F. (1998). The principal elements of the nature of science: Dispelling the myths. In The nature of science in science education (pp. 53-70). Springer Netherlands.
MEB (2017). Ortaöğretim 9. sınıf ders kitabı. H. Soran (ed.). SBN 978-975-11-4323-5.
National Research Council. (1998). Teaching about evolution and the nature of science. Washington, DC: National Academy Press.
National Research Council. (1998). National science education standards. Washington, DC: national Academy press.
Ryder, J. (2001). Identifying science understanding for functional scientific literacy. Studies in Science Education. 36, 1-44.
Özden, B., & Yenice, N. (2016). Fen bilgisi öğretmen adaylarının bilimsel kanun ve teorik kavramlarına yönelik görüşleri: nitel bir durum çalışması. İlköğretim Online, 15(4), 1090-1113. DOI: http://dx.doi.org/10.17051/io.2016.98302
Özlem, D. (2003). Bilim felsefesi ders notları. İstanbul: İnkılâp Kitabevi.
Öztürk, F. Ö., & Bayram, H. (2017). İki farklı yaklaşıma dayalı bilimin doğası öğretiminin fen bilgisi öğretmen adaylarının kavram yanılgılarının giderilmesindeki etkisi. Marmara Üniversitesi Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 45, 115-136. DOI: 10.15285/maruaebd.308619
Rudolph, J. L. (2000). Reconsidering the “nature of science” as a curriculum component. Journal of Curriculum Studies, 32, 403–419. DOI: 10.1080/002202700182628
Solomon, J., Scott, L., ve Duveen, J. (1996). Large-scale exploration of pupils’ understanding of the nature of science. Science Education, 80, 493–508.
Şahin, B. (2009). Metodoloji. A. Tanrıöğen (Ed.), Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Anı Yayıncılık.
Taşkın, Ö. (2006). Fen bilgisi eğitiminde özel öğretim yöntemleri. Samsun: Deniz Kültür
Taşkın, Ö., Çobanoğlu, E. O., Apaydın, Z., Çobanoğlu, H., Yılmaz, B., & Şahin, B. (2008). Lisans öğrencilerinin kuram (teori) kavramını algılayışları. Boğaziçi Üniversitesi Eğitim Dergisi, 25(2),35- 51
Tatar, E., Karakuyu, Y., & Tüysüz, C. (2011). Sınıf öğretmeni adaylarının bilimin doğası kavramları hakkındaki yanlış anlamaları. Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, 29, 153-161.
Taylan Yıldız, H. (2006). İlköğretim ve ortaöğretim öğrencilerinin atomun yapısı ile ilgili zihinsel modelleri. Yüksek Lisans Tezi, Balıkesir Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İlköğretim Anabilim Dalı Fen Bilgisi Öğretmenliği, Balıkesir.
Yalçın, S. A., Yalçın, S., Kahraman, S., Açıslı, S., & Yılmaz, Z. A. (2012). Teaching methods and techniques used by teaching staff during lectures as seen by candidate teachers (the example of Bayburt). Mevlana International Journal of Education, 1(2), 120-134.
Ströker, E. (1995). Bilim kuramına giriş (2. Baskı). (D. Özlem, Çev.). Ankara: Gündoğan Yayınları.
Smith, M. U., ve Scharmann, L. C. (1999). Defining versus describing the nature of science: A pragmatic analysis for classroom teachers and science educators. Science Education, 83, 493-509.
Sönmez, V.ve Alacapınar, F. G. (2011). Örneklendirilmiş bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Anı Yayıncılık
Yıldırım, C. (1998). Bilimin öncüleri. Ankara: TÜBİTAK.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2005). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.