Fen Bilgisi Öğretmen Adaylarının Çevreye Yönelik Davranışlarının İncelenmesi

Bu araştırmanın amacı fen bilgisi öğretmen adaylarının çevreye yönelik davranışlarının çeşitli değişkenlere göre incelenmesidir. Araştırmada kesitsel tarama yöntemi kullanılmıştır. Araştırmanın örneklemini Türkiye’nin farklı illerinde yer alan 10 devlet üniversitesinde öğrenim gören ve seçkisiz olmayan örnekleme yöntemlerinden uygun örnekleme yönetimine göre seçilmiş 586 öğretmen adayı oluşturmaktadır. Araştırmada Goldman, Yavetz, ve Pe’er (2006) tarafından geliştirilen, Timur ve Yılmaz (2013) tarafından Türkçeye uyarlanan “Çevreye Yönelik Davranış Ölçeği” kullanılmıştır. Çevreye Yönelik Davranış Ölçeği 20 maddeden ve beş alt boyuttan oluşmaktadır. Ölçeğin Cronbach alfa güvenirlik katsayısı 0.85 olarak hesaplanmıştır. Araştırmada bağımsız değişkenler (cinsiyet, akademik ortalama, anne eğitim düzeyi, baba eğitim düzeyi) açısından anlamlı fark olup olmadığına t-testi ve tek yönlü varyans analizi (ANOVA) ile bakılmıştır. Öğretmen adaylarının çevreye yönelik davranışları cinsiyet, baba eğitim düzeyine göre anlamlı olarak farklılaşırken, anne eğitim düzeyi ve akademik ortalamaya göre anlamlı olarak farklılaşmamaktadır. Anne ve baba eğitim düzeyinin artması öğretmen adaylarının geri dönüşüm çabalarını, çevreye daha duyarlı tüketici olmalarını olumlu yönde etkilediğinden okuryazar olmayan anne ve babalara eğitimler verilebilir.

Investigation of Pre-service Science Teachers’ Environmental Behaviors

The aim of the study is to investigate pre-service science teachers’ environmental behaviors in terms of some variables. In this study, survey method was used. The sample of the study consisted of 586 pre-service teachers enrolled in ten state universities in different regions of Turkey. The sample was selected using convenience sampling method which is one of the non-random sampling methods. In the study, “Environmental Behavior Scale” originally developed by Goldman, Yavetz, and Pe’er (2006) but adapted into Turkish by Timur and Yılmaz (2013) was used. Cronbach’s alpha reliability coefficient for the scale was found to be .85. In the study, t-test and one-way ANOVA was used to determine whether there is a statistically significant difference in terms of independent variables (gender, academic achievement, mother’s educational level, father’s educational level). This study found significant differences in pre-service teachers’ environmental behaviors in terms of gender and father’s educational level. However, significant differences in pre-service teachers’ environmental behaviors were not found in terms of academic achievement and mother’s educational level. Mothers and fathers who are not literate should be trained because the increase in mother’s and father’s educational levels positively affect students’ efforts of recycling and their efforts to be more sensitive consumers.

PDF

___

Arslan, K. ve Kızıldağ, H. A. (2018). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Duyarlılıklarının Çeşitli Değişkenler Açısından İncelenmesi: Buca Eğitim Fakültesi Örneği, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 6(84). 175-192
Atik, A.D. ve Doğan, Y. (2019). Üniversite Öğrencilerinin Çevre Dostu Davranışları, Muallim Rıfat Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(1), 1-21.
Atlı, K., ve Uzun, N. (2009). Öğrencilerin çevreye yönelik ilgi, düşünce ve davranışları arasındaki korelâsyonun incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2(2), 197-215.
Bord, R. J., ve O'Connor, R. E. (1997). The gender gap in environmental attitudes: The case of perceived vulnerability to risk. Social Science Quarterly, 78(4), 830-840.
Bozkurt, O. (2017). Çevre eğitimi. Pegem Atıf İndeksi, 1-213.
Cohen, L., Manion, L., ve Morrison, K. (2013). Research methods in education. routledge.
Coyle, K. (2005). Environmental literacy in America: What ten years of NEETF/Roper research and related studies say about environmental literacy in the U.S. The National Environmental Education & Training Foundation. Washington, D.C.
Çetin, A.F., Yıldırım Güven, E., ve Aydoğdu, M. (2017). Sürdürülebilir yaşama yönelik ekolojik ayak izi eğitiminin çevre sorunlarına yönelik tutum ve davranış düzeyine etkisi. Kuramsal Eğitim Bilim Dergisi, 10(1), 31-48.
Demir, E., ve Yalçın, H. (2014). Türkiye’de çevre eğitimi. Türk Bilimsel Derlemeler Dergisi, 7(2), 07-18.
Durkan, N. (2019). Pedagojik Formasyon Eğitimi Alan Öğrencilerin Çevreye Yönelik Davranış ve Düşüncelerinin Cinsiyete Göre İncelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 11(29). 284-292.
Erbasan, Ö. (2018). Öğretmenlerin Çevre Okuryazarlıklarının Bazı Değişkenler Açısından İncelenmesi, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Afyonkocatepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Afyon.
Erten, S. (2005). Okul Öncesi Öğretmen Adaylarında Çevre Dostu Davranışların Araştırılması, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28, 91–100.
Goldman, D., B. Yavetz, ve S. Pe’er. (2006). Environmental literacy in teacher training in Israel: Environmental behaviour of new students. Journal of Environmental Education 38(1), 3–22.
Günindi, Y. (2010). Okul öncesi öğretmenlerinin çevre dostu davranışlarının araştırılması. Türk Bilim Araştırma Vakfı (TÜBAV), 3(3), 292-297.
Güven, E. ve Aydoğdu, M. (2012). Çevre sorunlarına yönelik davranış ölçeğinin geliştirilmesi ve öğretmen adaylarının davranış düzeylerinin belirlenmesi. Uludağ Eğitim Fakültesi Dergisi, 25(2), 573-589.
Hungerford, H., Peyton, R. B., ve Wilke, R. J. (1980). Goals for curriculum development in environmental education. The Journal of Environmental Education, 11(3), 42-47.
Ivy, T. G. C., Road, K. L., Christine K. E. ve Chuan, G. K. (1998) A Survey of Environmental Knowledge, Attitudes and Behaviour of Students in Singapore', International Research in Geographical and Environmental Education, 7(3), 181-202.
Kahyaoğlu, M., ve Kırıktaş, H. (2015). Ortaöğretim öğrencilerinin çevresel davranış ve düşünceleri ile bireysel değerleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Marmara Coğrafya Dergisi, 32, 88-105.
Kaya, E., Akıllı, M. ve Sezek, F. (2009). Lise Öğrencilerinin Çevreye Karşı Tutumlarının Cinsiyet Açısından İncelenmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 0(18), 43-54.
Mertens, D. M. (2010). Research and Evaluation in Education and Psychology: Integrating Diversity with Quantitative, Qualitative, and Mixed Methods (3rd ed.). Thousand Oaks: Sage.
Murphy, T. P. (2004). The second Minnesota report card on environmental literacy: A survey of adult environmental knowledge, attitudes and behavior. Hamline University, Center for Global Environmental Education.
Murphy, T.P. (2002). The Minnesota report card on environmental literacy. Hamline University, Center for Global Environmental Education.
Negev, M.; Sagy, G.; Garb, Y.; Salzberg, A.; Tal, A. (2008). Evaluating the environmental literacy of Israeli elementary and high school students. The Journal of Environmental Education, 39, 3–20.
Özdemir, O. (2010). Yeni bir çevre eğitimi perspektifi: “Sürdürülebilir gelişme amaçlı eğitim”. Eğitim ve Bilim, 32(145), 23-38.
Özgün, G. (2019). Ortaokul Öğrencileri İçin Çevresel Davranış Ölçeğinin Geliştirilmesi ve Çevresel Davranışlarının Cinsiyet ve Sınıf Düzeylerine Göre İncelenmesi, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Muğla.
Sakellari, M., ve Skanavis, C. (2013). Environmental behaviour and gender: An emerging area of concern for environmental education research. Applied Environmental Education ve Communication, 12(2), 77–87.
Saraçlı, S., Yılmaz V., ve Arslan T. (2014). The effects of mothers’ educational levels on university students’ environmental protection commitments and environmental behaviors. Eurasian Journal of Educational Research, 55, 177-200.
Sarıgöz, O. (2013). Ortaöğretim öğrencilerinin çevre ile ilgili davranış ve düşüncelerinin değerlendirilmesi. YYÜ Eğitim Fakültesi Dergisi, 10(1), 87-105.
Tabachnick, B. G. And Fidell, L. S. (2013). Using multivariate statistics (sixth ed.). Boston, Pearson.
Tilbury, D. (1995). Environmental education for sustainability: Defining the new focus of environmental education in the 1990s. Environmental education research, 1(2), 195-212.
Timur, S. ve Yılmaz, M. (2013). Çevre davranış ölçeğinin Türkçeye uyarlanması. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33(2), 317-333.
Timur, S., Yılmaz, Ş., ve Timur, B. (2013). Öğretmen adaylarının çevreye yönelik davranışlarının incelenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, X(1), 125-141.
Ültay, E., Dönmez Usta, N., ve Durmuş, T. (2017). Eğitim alanında yapılan zihinsel model çalışmalarının betimsel içerik analizi. Yaşadıkça Eğitim, 31(1), 21-40.
Ünal, S., ve Dımışkı, E. (1999). UNESCO-UNEP himayesinde çevre eğitiminin gelişimi ve Türkiye'de ortaöğretim çevre eğitimi. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(17).
White, L. A. (2006). Environmental literacy and distance learning: A window to the future of education in Ontario. Unpublished masters dissertation, Athabasca University, Athabasca, Alberta, Canada.
Xiao, C., ve Hong, D. (2010). Gender differences in environmental behaviors in China. Population and Environment, 32(1), 88-104.
Xiao, C., ve Hong, D. (2017). Gender differences in environmental behaviors among the Chinese public: Model of mediation and moderation. Environment and Behavior. 50(9) 975–996.
Yücel-Özata, E., Özkan, M., Güngör N. S. ve Özer-Zeren, D. (2016). Ortaokul öğrencilerinin çevresel tutumlarının davranış, duygu, düşünce ve eylemde bulunmaya isteklilik açısından değerlendirilmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 24, 2021-2040.
Zelezny, L. C., Chua, P. ve Aldrich, C. (2000). Elaborating on gender differences in environmentalism. Journal of Social ISues, 56(3), 443-457.