Belgin ŞENSOY, Ebru SAYGILI, Seher GÖREN YARGI

Kuru meyve ihracatını etkileyen gıda güvenliği ve üretim faktörlerinin analizi: Ege Bölgesi’nde bir uygulama

Bu çalışmanın amacı, Ege Bölgesi’ndeki kuru meyve ihracatçılarının yaşadığı sorunların analiz edilmesi ve çözüm önerileri geliştirilerek ihracat hacminin arttırılmasının sağlanmasıdır. Araştırmada anket çalışması ile faktör analizi yapılarak faktörler ve ağırlıkları; regresyon analizi yapılarak ihracat hacminin etkisine sebep olan bileşenler tespit edilmiştir. Çalışmada kuru meyve ihracatının artırılmasına etki eden değişkenlerin bulunması amacıyla, Ege Bölgesi’ndeki 74 şirketten elde edilen verilere çoklu regresyon modeli ve faktör analizi uygulanmıştır. Sonuç olarak, firmanın yıllık ihracat hacminde, firmanın organik ürün ihracat yüzdesi ile firmanın çalışan sayısı değişkenlerinin önemli bir etkiye sahip olduğu gözlemlenmiştir. Firmaların çalışan sayısı ve organik ürün ihracat yüzdesi arttıkça firmaların yıllık ihracat hacmi de artmaktadır. Faktör analizi sonuçlarına göre 37 bileşene ilişkin 8 ana faktör belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Kuru Meyve İhracatçıları, İhracat Hacmi, Kuru Meyve İhracatı, Faktör Analizi, Regresyon Analizi

PDF

___

Aba, G.Ö. & Işın, Ş. (2014, Eylül). Dünyada ve Türkiye’de iyi tarım uygulamalarının gelişimi. XI. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Samsun.
Ak, E. E., Tüzel, Y., Eren, E., & Atilla, F. (2016). Türkiye'nin Mantar İhracatının Değerlendirilmesi. Türk TarımGıda Bilim ve Teknoloji dergisi, 4(3), 239-243.
Anonim (a) (2019). https://www.enerjiatlasi.com/elektrik-fiyatlari/ (Erişim tarihi: 12.02.2019).
Armağan, E. (2003). Avrupa Birliği sürecinde küçük ve ortaölçekli işletmelerin ihracat pazarlaması sorunları: Aydın ilindeki küçük ve orta ölçekli tarıma dayalı sanayi işletmeleri için bir öneri (Doctoral dissertation, Adnan Menderes Üniversitesi).
Ataseven, Y. & Güneş, E. (2008). Türkiye’de işlenmiş organik tarım ürünleri üretimi ve ticaretindeki gelişmeler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 25-33.
Atlı, H., & Söyler, O. (2018). Dünyada ve Türkiye’de Turunçgil Üretiminin ve İhracatının Değerlendirilmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi,(79), 357-366.
Aydın, B., Özkan, E., Aktürk, D., Kiracı, M.A. & Hurma, H. (2015). Kırklareli, Edirne, Tekirdağ ve Çanakkale illerinde üreticilerin iyi tarım uygulamalarına yaklaşımı. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 28-41.
Bal, T., & Cercinli, F. (2013). The analysis of cherry production and trade in Turkey: the case of Uluborlu district. Bulgarian Journal of Agricultural Science, 19(3), 398-415.
Cengiz, F. & Yücel, E. (2017). Pazarlama faaliyetleri için fuarların önemi. Adnan Menderes Üniversitesi Seyehat ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 12, 72-80.
Çınar, G., Ferruh, I. Ş. I. N., & Armağan, G. (2015). Türkiye’de Tarımsal Ürün İhracatı Yapan Firmaların Biliş Düzeyi Açısından İncelenmesi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 21(1 ve 2), 63-68.
Çınar, G., Ferruh, I. Ş. I. N., & Armağan, G. (2016). Türkiye’de Tarımsal Ürün İhracatı Yapan Firmaların Risk Tercihi Açısından İncelenmesi. Tekirdağ Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(1), 25-33.
Çobanoğlu, F. & Işın, F. (2009). Organik kuru incir üreticilerinin organik tarım sistemi tercihini etkileyen kriterlerin analitik hiyerarşi süreci ile analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 15(2), 63-71.
Çukur, F. & Çukur, T. (2017). Coğrafi işaretli ürünlerin kırsal kalkınma açısından değerlendirilmesi: Muğla ili örneği. Tarım Ekonomisi Dergisi, 23(2), 187-194.
Demirağ, K. & Yılmaz, H. (2009). Gıda güvenliği, sürdürülebilirliği ve yerel yönetimler. TMMOB İzmir Kent Sempozyumu, İzmir.
Doğan, Z., Arslan, S. & Berkman, A. N. (2015). Türkiye'de tarım sektörünün iktisadi gelişimi ve sorunları: tarihsel bir bakış. Academic Review of Economics & Administrative Sciences, 8(1).
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği (2015). Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2015/2016 Sezonu Çalışma Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 10.12.2019).
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği (2017). III. Kuru Meyve Çalıştayı Sonuç Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 23.11.2019).
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği (2018a). Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2017/2018 Sezonu Çalışma Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 23.11.2019).
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği (2018b). Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2013/2014 Sezonu Çalışma Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 05.11.2019).
Ege İhracatçı Birlikleri (EİB) Genel Sekreterliği. (2018c). Ege Kuru Meyve ve Mamulleri İhracatçıları Birliği, 2014/2015 Sezonu Çalışma Raporu, http://www.eib.org.tr/bilgi-merkezi-raporlar.asp (Erişim Tarihi: 10.10.2019).
Ege İhracatçı Birlikleri (2019). http://www.eib.org.tr, (Erişim Tarihi: 25.12.2019).
Ekmekci, K. & Acar, A. İ., & Yurtlu, Y.B. ve Hasdemir, M. (2012). İyi tarım uygulamalarının tarımsal mekanizasyon açısından değerlendirilmesi. Selçuk Üniversitesi Selçuk Tarım ve Gıda Bilimleri Dergisi, 26(1), 97-103.
Erkan, N., Ü. Alakavuk, D. & Tosun, Y. Ş. (2008). Gıda sanayinde kullanılan kalite güvence sistemleri. Journal of Fisheriessciences Derleme Makalesi, 2(1), 88-99.
Erkmen, O. (2010). Gıda kaynaklı tehlikeler ve güvenli gıda üretimi. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 53, 220-235.
Genez, A. Ş. (2018). Kriz dönemlerinde döviz kuru değişimi ve değişimin Türkiye ihracatına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilim Dalı, İstanbul, Türkiye.
Gökçe, K. O. Ç., & Pirili, M. U. (2015). Türkiye Tarim Ürünleri Diş Ticareti: Turunçgiller, Findik, Incir, Kayisi ve Çekirdeksiz Kuru Üzüm.
Gül, M. & Akpınar, M.G. (2006). Dünya ve Türkiye meyve üretimindeki gelişmelerin incelenmesi. Akdeniz Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 19(1), 15-27.
İloğlu, N. (2014). Coğrafi işaretlerin tescili ve denetimi üzerine farklı ülke sistemlerinin incelenmesi ve Türkiye uygulaması. Uzmanlık Tezi, T.C. Türk Patent Enstitüsü Markalar Dairesi Başkanlığı, Ankara, Türkiye.
İstanbul İhracatçı Birlikleri (İİB) Genel Sekreterliği (2019) http://www.iib.org.tr/tr/birliklerimiz-kurumeyve-ve-mamulleri-ihracatcilari-birligi.html (Erişim tarihi: 16.05.2019).
Kahveci, E. (2012). İşletme Stratejileri ve İhracat Performansı İlişkileri. Akademik Araştırmalar ve Çalışmalar Dergisi (AKAD), 4(6), 2-34.
Kan, M. & Gülçubuk, B. (2008). Kırsal ekonominin canlanmasında ve yerel sahiplenmede coğrafi işaretler. Uludağ Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 22(2), 57-66.
Kırıcı, N. (2018). İncir İhracatını Etkileyen Faktörler: Aydın Örneği. İktisadi İdari ve Siyasal Araştırmalar Dergisi (İktisat), 3(6), 123-138.
Kızılaslan, H., & Olgun, A. (2012). Türkiye’de Organik Tarım ve Organik Tarıma Verilen Desteklemeler. Ziraat Fakültesi Dergisi, 29 (1), 1- 12.
Koçak, N. (2007). Gıda güvenliği yönetim sistemleri uygulama sürecinde temel adımlar. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(4), 135-157.
Koçtürk, O. M. (2010). Sofralık Üzüm Üretimi Ve Yaş Meyve İşleme Sanayine İlişkin Bir Değerlendirme: Alaşehir/Manisa Örneği. Türkiye IX. Tarım Ekonomisi Kongresi.
Kurt, Z. (2006). Organik tarım ürünleri pazarlaması ve uygulamalar (Doctoral dissertation, DEÜ Sosyal Bilimleri Enstitüsü).
Kuruçaylı, H. & Şen, F. (2017). Kurutulmuş organik kuru üzüm meyvelerinde farklı ambalajların raf ömrü süresince kaliteye etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Ziraat Dergisi, 14(2), 75-79.
Öner, G., & Işın, Ş. (2012). Ege Bölgesinde Seçilmiş Bir Yörede Meyve Üreticilerinin GLOBALGAP Sertifikalı Üretim Sistemini Benimsemesini Etkileyen Faktörler. 10. Ulusal Tarım Ekonomisi Kongresi, Konya.
Öz, F. Ç., & Bal, T. (2016). İhracatçı açısından Isparta ili kiraz ihracatının analizi. Mustafa Kemal Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 21(1).
Özdede, A. (2010). Bir yükseköğretim kurumunda: ISO 9001:2000 Kalite Yönetim Belgesi’ne sahip olan ve olmayan birimler arasındaki örgüt iklimi farklılıkları: Dokuz Eylül Üniversitesi örneği. Yüksek Lisans Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Toplam Kalite Yönetimi Anabilim Dalı Toplam Kalite Yönetimi Programı, İzmir, Türkiye.
Selçuk, İ. P. E. K. (2010). Uluslararası ticari boyutuyla organik tarım ve devlet destekleri. Girişimcilik ve Kalkınma Dergisi, 5(1).
T.C. Gümrük ve Ticaret Bakanlığı Kooperatifçilik Genel Müdürlüğü (2018). Çekirdeksiz Kuru Üzüm Raporu, https://ticaret.gov.tr/data/5d41e59913b87639ac 9e02e8/3b2ba45225a22c82570042d14b4de7ef.p df (Erişim tarihi: 28.03.2019).
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) (2010). Türkiye 2023 İhracat Stratejisi Sektörel Kırılım Projesi. Kuru meyve ve mamülleri sektörü, Proje Raporu, http://www.tim.org.tr, (Erişim tarihi: 15.03.2019).
Türkiye İhracatçılar Meclisi (TİM) (2019). http://www.tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari.html (Erişim tarihi: 06.03.2019).
Veziroğlu, P., & Emeksiz, F. (2020). Çukurova Bölgesinde Turunçgil Üreticilerinin Üretim Süreçlerindeki Kararlarının Ekonometrik Analizi. Tarım Ekonomisi Dergisi, 26(2), 89-99.