Ecem KARA, Gökhan BAKTEMUR, Mahmut YARAR, Hatıra TAŞKIN

Farklı yetiştiricilik ortamlarının maitake mantarı (Grifola frondosa) yetiştiriciliğinde verim ve kalite üzerine etkisi

Bu çalışmada, ülkemizde neredeyse hiç üretimi yapılmayan bir mantar türü olan Grifola frondosa (maitake mantarı)’nın yetiştiricilik koşullarının ortaya konulması, farklı yetiştiricilik ortamlarının maitake mantarının verim ve kalitesi üzerine etkilerinin test edilerek, en uygun substrat materyallerinin ve bunların karışım oranlarının belirlenmesi hedeflenmiştir. Tohumluk misellerin elde edilmesinde, WC 828 No’lu ırk, ana kültürün çoğaltılmasında ise Patates Dekstroz Agar (PDA) besin ortamı kullanılmıştır. G. frondosa’nın miselleri; meşe (K), meşe (2 h) + kepek (1 h) (E1), kavak (2 h)+ kepek (1 h) (E2), meşe (1 h) + kavak (1 h) + kepek (1 h) (E3), buğday sapı (1 h) + kepek (1 h) (E4), meşe (1 h) + buğday sapı (1 h) + kepek (1 h) (E5) substrat karışımlarına aşılanmıştır. Çalışmada; yetiştirme ortamlarının pH analizi, nem içeriği, azot, karbon, karbon/azot oranı parametreleri belirlenmiş, misel sarım hızı, verim, biyolojik etkinlik ve ortalama ağırlık açısından ortamlar karşılaştırılmıştır. Çalışma sonucunda, en kısa misel sarım süresi 35 gün ile E1, en uzun ise 42 gün ile E4 ortamından elde edilmiştir. K, E2 ve E3 karışımlarında misel sarımı gözlemlenmemiştir. Kurutulmuş mantar örneklerinde yapılan protein analizinde; en yüksek protein içeriği %35.53 ile E4 ortamında ve en düşük ise %32.99 ile E5 ortamından elde edilen mantarlarda tespit edilmiştir. Kuru madde E4 ortamında %14.79, E5 ortamında ise %13.57 olmuştur. Mantar ağırlığı ise (tek bir mantar için) E4 ortamında 17.26 g, E5 ortamında ise 33.92 g olarak kaydedilmiştir. Mantar verimi E4 ortamında 55.02 g kg-1 kompost olurken, E5 ortamında 124.82 g kg-1 olarak belirlenmiştir. Biyolojik etkinlik oranının, %22.83 (E4 ortamı)-29.29 (E5 ortamı) arasında değiştiği saptanmıştır. Substrat karışımlarında yapılan analizlerde ise en yüksek kül oranı (%9.49) ve protein oranı (%8.79) E4 ortamından elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Maitake Mantarı, Grifola frondasa, Yetiştiricilik, Substrat

PDF

___

Açıkgöz, N., İlker, E. & Gökçöl, A. (2004). Biyolojik araştırmaların bilgisayarda değerlendirilmesi (Tarist). E. Ü. Tohum Teknolojisi Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını:2, 236 s.
Aktaş, M. (1991). Bitki Besleme ve Toprak Verimliliği. Ankara Üniversitesi, Ziraat Fakültesi Yayınları:1202,345 s.
Albayrak, S., Göncü, A. & Albayrak, S. (2012). Geleneksel gıda olarak kişniş: tıbbi yararları ve biyoaktiviteleri. Mesleki Bilimler Dergisi, 1(4),2-7.
Anwar, F., Sulman, M., Hussain, A. I., Saari, N., Iqbal, S. & Rashid, U. (2011). Physicochemical composition of hydro-distilled essential oil from coriander (Coriandrum sativum L.) seeds cultivated in Pakistan. Journal of Medicinal Plants Researchs. J Med Plants Res, 5(15),3537-3544.
Arabacı, O. & Bayram, E. (2005). Farklı sıra arası ve tohumluk miktarlarında kişniş (Coriandrum sativum L.)’ in bazı morfolojik ve teknolojik özelliklerinin belirlenmesi. Türkiye VI. Tarla Bitkileri Kongresi, 5-9 Eylül 2005. Antalya: Araştırma Sunusu; s. 535-540.
Arslan, N. & Gürbüz, B. (1994). Değişik bölgelerden toplanan kişniş (Coriandrum sativum L.) popülasyonlarında verim ve diğer karakterler üzerine bir araştırma. I. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-29 Nisan 1994. İzmir: Bildiri Kitabı; s.132-136.
Başer, K.H.C. (1998). Tıbbi ve aromatik bitkilerin endüstriyel kullanımı. TAB Bülteni. 13(14),19-43.
Colomb, B., Kiniry, R. J. & Debaeke, P. (2000). Effect of soil phosphorus on leaf development and senescence dynamics of field-grown maize. Argon J, 2,428- 435.
Diederichsen, A. (1996). Coriander (Coriandrum sativum L.): Promoting the conservation and use of underutilized and neglected crops. 3. Institute of Plant Genetics and Crop Plant Research, Gatersleben/International Plant Genetic Resources Institute, Rome.
GEKA (2020). Denizli ili tıbbi ve aromatik bitkilerden yağ eldesi tesisi yatırımına yönelik ön fizibilite raporu. Güney Kalkınma Ajansı, 97 s.
Gök, N. (2011). Farklı zamanlarda ekilen kişniş (Coriandrum sativum L.) çeşitlerinin verim ve kalite özelliklerinin belirlenmesi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Van, 57 s.
Gök, S. (2007). Düşük fosfor koşullarında yetişen mısır genotiplerinin fosfor beslenme statüleri üzerine kükürt ve çinko elementlerinin etkisi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Adana, 86 s.
Gümüşçü, A., İpek, A. & Gümüşçü, G. (2007). Tescilli kişniş (Coriandrum sativum L.) çeşitlerinin Çumra (Konya) koşullarında performanslarının belirlenmesi. Türkiye VII. Tarla Bitkileri Kongresi, 25-27 Haziran 2007.Erzurum: Bildiri Kitabı; s. 521- 525.
Hadian, J., Ebrahimi, S.N., Akramian, M.& Mumivand, H. (2012). Variability in the essential oil content and composition of Iranian landraces of coriander (Coriandrum sativum L.), cultivated in a common environment. J Essent Oil Bear Pl, 15(1):89-96.
Hani, M.H., Said-Al, Ahl H.A.H., Mohamed, H.M., Wonder, N. & Fhatuwani, N.M. (2015). Yield and essential oil response in coriander to water stress and phosphorus fertilizer application. J Essent Oil Bear Pl, 18(1),82-92.
Izgi, M.N. (2020). Effects of nitrogen fertilization on coriander (Coriandrum sativum L.):yield and quality characteristics. Appl Ecol Environ Res, 18(5),7323-7336.
İnan, M., Kırıcı, S., Giray, E.S., Türk, M.&Taghikhani, H. (2014). Determination of suitable coriander (Coriandrum sativum L.) cultivars for eastern mediterranean region. Turkish Journal of Field Crops, 19(1),1-6.
Kan, Y. & İpek, A. (2002). Seçilmiş bazı kişniş (Coriandrum sativum L.) hatlarının verim ve bazı özellikleri. Bitkisel İlaç Hammaddeleri Toplantısı, 29-31 Mayıs 2002. Eskişehir.
Kassu, K.T., Dawit, H.H., Wubengeda, A.Y., Almaz, A.T.& Asrat, M.T. (2018). Yield and yield components of coriander under different sowing dates and seed rates in tropical environment. Adv Hort Sci, 32(2),193-203.
Kaya, N., Yılmaz, G. & Telci, İ. (2000). Farklı zamanlarda ekilen kişniş (Coriandrum sativum L.) popülasyonlarının agronomik ve teknolojik özellikleri. Turk J Agric For, 24,355-364.
Kızıl, S. & İpek, A. (2004). Bazı kişniş (Coriandrum sativum L.) hatlarında farklı sıra arası mesafelerinin verim, verim özellikleri ve uçucu yağ oranı üzerine etkileri. Tarım Bilimleri Dergisi,10 (3),237-244.
Lokhande, S. N., Jogdande, N. D. & Thakare, S.S. (2015). Effect of varying levels of nitrogen and phosphorus on growth and seed yield of coriander (Coriandrum sativum). Plant Arch, 15(1), 57-59.
Moslemi, M., Aboutalebi, A., Hasanzadeh, H. & Farahi, M.H. (2012). Evaluation the effects of different levels of phosphorous on yield and yield components of coriander (Coriandrum sativum L.). World Appl Sci J,19(11),1621-1624.
Özel, A., Güler, G. & Erden, K. (2009). Harran ovası koşullarında farklı ekim zamanlarının Kişniş (Coriandrum sativum L.)' in verim ve bazı bitkisel özelliklerine etkisi. Harran Üniversitesi Ziraat Fakültesi Dergisi, 13(4),41-48.
Öztürk, L. (2001). Fosfor eksikliğine dayanıklı buğday genotiplerinin belirlenmesi ve etkinlik mekanizmalarının morfolojik ve fizyolojik açıdan karakterize edilmesi. Çukurova Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Doktora Tezi, Adana, 144 s.
Özyazıcı, G. (2021). Kimyasal ve organik gübre uygulamalarının kişniş bitkisinin verim ve uçucu yağ oranına etkileri. ISPEC Tarım Bilimleri Dergisi, 5(2),505-514.
Pooja, R., Nagre, P.K. & Yadav, H. (2017). Influence of different levels of nitrogen and phosphorus on seed yield and economics of coriander (Coriandrum sativum L.). J Pharmacogn Phytochem, 6(5),157- 160.
Sanwal, R.C., Yogesh Sharma, D., Reager, M.L. & Dotaniya, M.L. (2017). Effect of vermicompost, nitrogen and phosphorus on growth, yield and quality of coriander. Int J Agricult Stat Sci,13(2),683-691.
Sönmez, Ç. (2018). Effect of phosphorus fertilizer on some yield components and quality of different anise (Pimpinella anisum L.) populations. Turk Journal of Field Crops, 23(2),100-106.
Telci, İ., Tonçer, O.G. & Sahbaz, N. (2006). Yield, essential oil content and composition of Coriandrum sativum varieties (var. vulagare Aef and var. microcarpum DC.) grown in two different locations. J Essent Oil Res, 18(2),189-193.
Tunçtürk, M. & Tunçtürk, R. (2008). Farklı azot dozu uygulamalarının bazı kişniş (Coriandrum sativum L.) popülasyonlarında verim ve verim özelikleri üzerine etkisi. YYÜ Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 13(1),39-44.
Tunçtürk, R., Tunçtür M. & Türközü, D. (2011). Van ekolojik koşullarında değişik azot ve fosfor dozlarının rezene (Foeniculum vulgare Mill.)’de verim ve kalite üzerine etkisi. Yüzüncü Yıl Üniversitesi Tarım Bilimleri Dergisi, 21(1),19-27.
TÜİK.(2020).Bitkisel Üretim İstatistikleri, Türkiye İstatistik Kurumu. https://www.tuik.gov.tr. Yakupoğlu, T. (2018). Bozok yöresinde araştırma amaçlı kullanılan tarım arazilerinin bazı toprak özellikleri ve bölgesel kalkınmaya katkı sağlayacak araştırmalar açısından çeşitli öneriler. III. Uluslararası Bozok Sempozyumu, 03-05 Mayıs 2018. Yozgat; Bildiri Kitabı; s. 1338-1343.
Yalçın, Z. (2016). Bazı kişniş genotiplerinin (Coriandrum sativum L.) Erzurum ekolojik koşullarında verim ve başlıca tarımsal özellikleri. Atatürk Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Yüksek Lisans Tezi, Erzurum, 39 s.
Yousuf, M.N., Brahma, S., Kamal, M.M., Akter, S. & Chowdhury, M.E.K. (2014). Effect of nitrogen, phosphorus, potassium, and sulphur on the growth and seed yield of coriander (Coriandrum sativum L.). Bangladesh J Agril Res, 39(2),303-309.