Hamza Bahadır ESER, Koray ÇETİNCELİ, Mehmet Recai UYGUR

CİNSİYET VE GELİR FARKLILIKLARININ SOSYAL BASKINLIK YÖNELİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİSİ: GEÇİCİ KORUMA ALTINDAKİ SURİYELİLERE YÖNELİK GENÇLERİN TUTUMLARININ İNCELENMESİ.

Araştırmada üniversite öğrencilerinin hiyerarşiyi yükselten ideolojilere sahip olma düzeyleri cinsiyet ve gelir değişkenleri açısından incelenmiştir. Araştırma 459 kişilik örneklem ile tamamlanmıştır. Cinsiyet ve gelir değişkenlerine göre katılımcıların sosyal baskınlık yönelimleri arasında anlamlı farklılıklar bulunmuştur. Erkek katılımcıların (sosyal baskınlık yöneliminin her iki alt boyutunda da) grup temelli baskınlık ve eşitliğe karşı olma düzeylerinin kadın katılımcılara göre daha yüksek olduğu bulunmuştur. Ayrıca araştırmaya katılanların eşitlik karşıtlığı düzeyleri gelir düzeylerine göre anlamlı farklılık göstermiştir. Ancak grup bazlı baskınlık düzeylerinde anlamlı bir fark yoktur.

Anahtar Kelimeler:

Sosyal Baskınlık Yönelimi, Cinsiyet, Gelir, Suriyeliler, Hiyerarşi Güçlendirme

THE EFFECT OF GENDER AND INCOME DIFFERENCES ON SOCIAL DOMINANCE ORIENTATION: AN EXAMINATION OF YOUTH'S ATTITUDES TOWARDS SYRIANS UNDER TEMPORARY PROTECTION.

In the study, the level of university students' hierarchy-enhancing ideologies was examined in terms of gender and income variables. The research was completed with a sample of 459 people. Significant differences were found between the social dominance orientations of the participants according to gender and income variables. It was found that (in both two sub-dimensions of social dominance orientation) male participants had higher levels of group-based dominance and opposition to equality than female participants. In addition opposition to equality levels of the participants in the study differed significantly according to their income levels. But there is no significant difference in group-based dominance levels.

Keywords:

Social Dominance Orientation, Gender, Income, Syrians, Hierarchy Enhancing,

PDF

___

Akbaş, G. (2010). Social Identity and Intergroup Relations: The Case of Alevis and Sunnis in Amasya (master’s thesis). Middle East Technical University.
Akin, M. H. & Bozbas, G. (2020). Suriye’den Türkiye’ye Göçün Sosyolojik Sonuçları: Suriyeli Göçmenler Üzerine Uygulamalı Bir Saha Araştırması, Liberal Düşünce Dergisi, 25(97), 47-65. https://doi.org/10.26650/LiberalDusunce.2020.25.97.0003
Altundeğer, N. & Yılmaz, M. E. (2016). İç Savaştan Bölgesel Istikrarsızlığa: Suriye Krizinin Türkiye’ye Faturası. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 21(1), 289-301.
Aslan, G. G. & Güngör, F. (2019). Suriyeli Sığınmacıların Türkiye’ye Göç Sonrası Yaşadığı Sorunlar: İstanbul örneği. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9(11), 1602-1632.
Babacan, B., Coşkun, M., Öztürk Dönmez, R. & Mermer, G. (2017). Hatay'a göç eden Suriyeli sığınmacıların ev yaşam koşulları, sağlık durumları ve sağlık hizmeti kullanma özellikleri. Turkiye Klinikleri, 9(4), 272-279.
Bağcı, S.Ç. & Gürler, C. N. (2018). Yabancı Öğrencilere Karşı Tutum ve Davranışsal Eğılımler: Ulusal Kımlıkler ve Sosyal Baskınlık Yönelımının Yordayıcı Rolü. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 17(67), 1167-1180.
Balcılar, M. (2016). Türkiye'deki Suriyeli Mültecilerin Sağlık Durumu Araştırması: Türkiye'de Yaşayan Suriyeli Mültecilerde Bulaşıcı Olmayan Hastalık Risk Faktörleri Sıklığı. AFAD, T.C. Sağlık Bakanlığı, Dünya Sağlık Örgütü. 1-82. Bem, S. L. (1981). Gender Schema Theory: A Cognitive Account of Sex Typing. Psychological Review, 88(4), 354-364. https://doi.org/10.1037/0033-295X.88.4.354.
Bimay, M. (2020). Onuncu Yılında Suriyeli Sığınmacıların Kente Entegrasyonu ve Gelecek Beklentileri: Batman Örneği, Mukaddime, 11(2), 348-381. https://doi.org/10.19059/mukaddime.694372.
Budak, F., Ozer, O. & Yanardag, M. Z. (2018). Suriyeli Sığınmacıların Fiziksel Sağlık Algılarını Etkileyen Faktörlerin İncelenmesi, Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 5(3), 68-75. https://doi.org/10.30728/cbu-sbed.420742.
Carvacho, H., Zick, A., Haye, A., González, R., Manzi, J., Kocık, C. & Bertl, M. (2013). On The Relation Between Social Class and Prejudice: The Roles of Education, Income, and Ideological Attitudes. European Journal of Social Psychology, 43, 272–285.
Cengiz, D. (2015). Zorunlu Göçün Mekânsal Etkileri ve Yerel Halkın Algısı; Kilis Örneği. International Periodical for the Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 10(2), 101-122.
Dambrun, M., Duarte, S. & Guimond, S. (2004). Why Are Men More Likely to Support Group-Based Dominance Than Women? The Mediating Role of Gender Identification. British Journal of Social Psychology, 43, 287-297.
Duckitt, J. (2006). Differential Effects of Right-Wing Authoritarianism and Social Dominance Orientation On Outgroup Attitudes and Their Mediation By The Threat From and Competitiveness To Outgroups. Personality and Social Psychology Bulletin, 32(5), 684-696. https://doi.org/10.1177/0146167205284281.
Eagly, A. H. & Steffen, V. J. (1984). Gender Stereotypes Stem from The Distribution of Women and Men into Social Roles. Journal of Personality and Social Psychology, 46(4), 735-754. https://doi.org/10.1037/0022-3514.46.4.735.
Erikson, R. & Goldthorpe, J. (1992). The Constant Flux: A Study of Class Mobility İn İndustrial Countries. Oxford University Press.
Eser, H. B. & Uygur, M. R. (2019). Suriyeli Mültecilere Yönelik Tutumların Sosyal Baskınlık Yönelimi Doğrultusunda Incelenmesi, Süleyman Demirel Üniversitesi örneği. Dicle Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (22), 86-108.
Eser H.B. & Çiçek A. (2020), Avrupa’da Aşırı Sağın Ayak Sesleri: Zenofobinin Patolojik Normalleşmesi, Alternatif Politika, 12 (1), 114-144.
Fischer, R., Hanke, K. & Sibley, C. G. (2012). Cultural and Institutional Determinants of Social Dominance Orientation: A Cross-Cultural Meta-Analysis of 27 Societies. Political Psychology, 33(4), 437-467.
George, D. & Mallery, M. (2010). SPSS for Windows Step by Step: A Simple Guide and Reference, 17.0 update (10th Ed.) Boston: Pearson
Gürbüz, S. & Şahin, F. (2018). Sosyal Bilimlerde Araştırma Yöntemleri, Felsefe-Yöntem-Analiz (5th ed.). Seçkin Yayıncılık.
Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J. & Anderson, R. E. (2018). Multivariate Data Analysis (8th ed.). Cengage Learning.
Hasta, D. & Karaçanta, H. (2017). Yetkecilik, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Siyasal Görüş. Türk Psikoloji Yazıları, 20(40), 23–34.
Ilgazi, A. (2019). Suriyeli Sığınmacıların Emek Piyasasına Etkileri, Gaziantep ve Şanlıurfa Örneği. Econharran Harran Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 3(4), 93-123. https://doi.org/10.29067/egfh.v3i4.43.
Kablanoğlu, A. & Kuşdil, M. E. (2020). Liderlik Etme Motivasyonu, Karanlık Üçlü, Değerler, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Sağ-Kanat Yetkeciliği Arasındaki Ilişkilere Yönelik Bir Inceleme. Eğitim Bilim Toplum Dergisi 18(70), 84-109.
Kayış, A. (2005). Güvenilirlik Analizi. In Ş. Kalaycı (Ed.), SPSS Uygulamalı Çok Değişkenli İstatistik Teknikleri (pp. 206-222). Asil Yayınevi.
Kıral Uçar, G., Gezici Yalçın, M. & Özdemir, G. (2019). İklim Değişikliği Inkarının Ekolojik Adil Dünya Inancı ve Sosyal Baskınlık Yönelimi İle İlişkisi. Uludağ Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 20(37), 739-764. https://doi.org/10.21550/sosbilder.535560.
Koca, Ş. N. (2019). Suriyeli Sığınmacıların Türk Emek Piyasasına Katılım Süreçlerinin Toplumsal Boyutları. Göç Araştırmaları Dergisi, 5(2), 314-357. https://doi.org/10.33206/mjss.586029.
Kocadaş, B. (2018). Suriyeli Sığınmacılar ve Çalışma Hayatı: Sorunlar, Tespitler ve Öneriler. Sosyolojik Düşün, 3(1-2), 1-13.
Küpper, B., Wolf, C. & Zick, A. (2010). Social Status and Anti-Immigrant Attitudes in Europe: An Examination from the Perspective of Social Dominance Theory. International Journal of Conflict and Violence, Vol. 4(2), 205 – 219.
Levin, S. (2004). Perceived Group Status Differences and the Effects of Gender, Ethnicity, and Religion on Social Dominance Orientation. Political Psychology, 25(1), 31-48.
Okumuşoğlu, S. (2017). Sosyal Baskınlık Yöneliminin Kişilik Özellikleriyle İlişkisi. Uulakbilge, 5(12), 881-895.
Özkan, K. (2014). Kadınların Kolektif Eylem Yöneliminin Yordayıcıları: Kültürel Benlik Kurguları, Kadın Kimliği İle Özdeşleşme, Kadınların Sosyal Baskınlık Yönelimi Ve Sistemi Meşrulaştırma Eğilimi [master’s thesis, T.C. Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Psikoloji Anabilim Dalı].
Pratto, F., Sidanius, J., Stallworth, L. M. & Malle, B. F. (1994). Social Dominance Orientation: A Personality Variable Predicting Social and Political Attitudes. Journal of Personality and Social Psychology, 67, 741-763. https://doi.org/10.1037/0022-3514.67.4.741.
Pratto, F., Liu, J. H., Levin, S., Sidanius, J. & Shih, M. (2000). Social Dominance Orientation and The Legitimization of Inequality Across Cultures. Journal of Cross-Cultural Psychology, 31(3), 369-409. https://doi.org/10.1177/0022022100031003007.
Pratto, F., Sidanius, J. & Levin, S. (2006). Social Dominance Theory and The Dynamics of Intergroup Relations: Taking Stock and Looking Forward. European Review of Social Psychology, 17(1), 271-320. https://doi.org/10.1080/10463280600805776.
Sarıdağ, S. & Eser, H. B. (2023a). Gruplar Arası Temas, Sosyal Baskınlık Yönelimi ve Zenofobi Arasındaki Ilişkide Algılanan Tehdidin Rolü: İzmir-Konak Örneği. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 10(1), 418-445.
Sarıdağ, S. & Eser, H. B. (2023b). Sosyal Baskınlık Yönelimi, Tehdit Algısı, Gruplararası Temas ve Zenofobik Tutumların Siyasal Eğilim, Etnik ve Dini Kimlikler Ile Ilişkisi, Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 14(38), 687-701.
Sayın, Y., Usanmaz, A. & Aslangiri, F. (2016). Uluslararası Göç Olgusu ve Yol Açtığı Etkiler: Suriye Göçü Örneği. KMÜ Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 18(31), 1-13.
Schmitt, M. & Wirth, J. (2009). Evidence That Gender Differences in Social Dominance Orientation Result from Gendered Self-Stereotyping and Group-Interested Responses to Patriarchy. Psychology of Women Quarterly, 33(4), 485-497.
Sidanius, J. (1999). Social dominance: An Intergroup Theory of Social Hierarchy and Oppression. Cambridge University Press.
Sidanius, J., Pratto, F. & Bobo, L. (1996). Racism, Conservatism, Affirmative Action, and Intellectual Sophistication: A Matter of Principled Conservatism or Group Dominance? Journal of Personality and Social Psychology, 70(3), 476-490.
Sidanius, J., Pratto, F., Van Laar, C. & Levin, S. (2004). Social Dominance Theory: Its Agenda and Method. Political Psychology, 25(6), 845-880.
Sidanius, J., Pratto, F. & Bobo, L. (1994). Social Dominance Orientation and The Political Psychology of Gender: A Case of Invariance? Journal of Personality and Social Psychology, 67(6), 998-1011.
Sidanius, J., Pratto, F., Martin, M. & Stallworth, L. M. (1991). Consensual Racism and Career Track: Some Implications of Social Dominance Theory. Political Psychology, 12(4), 691-721.
Sidanius, J. & Pratto, F. (2003). Social Dominance Theory and The Dynamics of Inequality: A reply to Schmitt, Branscombe & Kappen and Wilson & Liu. British Journal of Social Psychology, 42, 207-213.
Sidanius, J., Pratto, F. & Robinowitz, J. L. (1994). Gender Ethnic Status and Ideologıcal Asymmetry a Social Dominance Interpretation. Journal of Cross-Cultural Psychology, 25(2), 194-216.
Sidanius, J., Sinclair, S. & Pratto, F. (2006). Social Dominance Orientation, Gender, and Increasing Educational Exposure. Journal of Applied Social Psychology, 36(7), 1640-1653.
Şingir, H., Sözel, H. & Şentürk, Z. S. (2022). Üniversite Öğrencilerinde Sosyal Baskınlık Yönelimi İle Yabancı Düşmanlığı (Zenofobi) Arasındaki İlişki. In 13. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Kongresi (UBAK) (pp. 164-175). Ankara, Türkiye.
Sönmez, M. E. (2016). Suriyeli Sığınmacıların Gaziantep Şehrindeki Mekânsal Dağılışı ve Geleceği. TÜCAUM Uluslararası Coğrafya Sempozyumu. 13-14 Ekim 2016, Ankara, 392-400.
Tabachnick B.G. & Fidell L.S. (2013). Using Multivariate Statistics (6th Ed.) Pearson, Boston.
Turkish Statistical Institute. (2021). İstatistiklerle gençlik 2021. Retrieved March 31, 2023, from https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Istatistiklerle-Genclik-2021-%2045634#:~:text=T%C3%BCrkiye%20n%C3%BCfusunun%20%15%2C3',15%2C3'%C3%BCn%C3%BC%20olu%C5%9Fturdu.
Whitt, C. M., Gore, J. S. & Jiang, T. (2019). Social Dominance Orientation Moderates the Effects of Socioeconomic Status on Well-Being. The American Journal of Psychology, 132(2), 237–244.
Yalçın, Ö. (2017). Sosyal Baskınlık Yönelimi Ahlaki Standartları Farklı Ahlaki Temeller Boyunca Perdeler: Ahlaki Geri Çekilmede Bireysel Farklılıklar. Türk Psikoloji Dergisi, 32(80), 44-59.
Yıldırımalp, S., İslamoğlu, E. & İyem, C. (2017). Suriyeli Sığınmacıların Toplumsal Kabul ve Uyum Sürecine İlişkin Bir Araştırma. Bilgi, 35(2), 107-126.