‘Talât Paşa Evrakı’nın Muhtemel Kaynaklarından Birisi

Birinci Dünya Savaşı yıllarında Osmanlı Anadolusu olağanüstü bir demografik kaos yaşadı. Bu dönem halen süren pek çok tartışmanın da konusu haline geldi. Dahiliye Nazırı Talât Paşa’nın evrakı olarak bilinen belgeler bu döneme dair en önemli kaynaklardandır. 1915 yılına ait bir talimatnameye göre geçmiş dönemde gelen muhacirlerin tespiti için cetveller hazırlanmıştır. Bu çalışma muhtemelen Talât Paşa evrakının veri kaynaklarından birisidir. Cetveller devlet yönetiminin olabildiğince homojen ve uyumlu bir toplum kurma beklentisine dair ifadeler barındırmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı, Talât Paşa, İskân, Muhacir, Etnisite.

One of The Potentıal Sources of Talât Pasha’s Papers

During the years of the First World War, Ottoman Anatolia experienced extraordinary demographic chaos. This period has also become the subject of many ongoing debates. Documents known as Interior Minister Talât Pasha’s Papers are among the most important sources of this period. According to an ordinance from 1915, surveys were prepared to determine the immigrants who came in the past period. These surveys are probably one of the data sources of Talât Pasha’s Papers. The surveys contain statements about the expectation of the state administration to establish a society that is as homogeneous and harmonious as possible.

Keywords:

Ottoman, Talât Pasha, Settlement, Immigrants, Ethnicity.,

PDF

___

BOA. DH. SN. THR. 1A/90.; DH. SN. THR. 42/58; DH. SN. THR. 48/75; DH.MHC. 76/22 H. 22.
Akçam, Taner, Ermeni Meselesi Hallolunmuştur. İletişim Yayınları, İstanbul, 2010.
Aktar Ayhan - Kırmızı Abdülhamit, “Bon Pour l’Orient: Fuat Dündar’ın Kitabını Deşifre Ederken”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, Bahar 2009, S. 8, ss.157-186.
Bardakçı Murat, Talât Paşa’nın Evrak-ı Metrûkesi, Everest Yayınları, İstanbul 2009.
Berber Ferhat, İmparatorluktan Cumhuriyet’e Manisa ve Göçler (1860-1960), Hacettepe Üniversitesi SBE, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Ankara 2010.
Bozkurt Serhat, Bir Toplumsal Mühendislik Kurumu Olarak Aşaîr ve Muhâcirîn Müdiriyyet-i Umumiyesi, Mimar Sinan Üniversitesi SBE Sosyoloji ABD Doktora Tezi, İstanbul 2013.
Çiçek Kemal, “Talat Paşa’nın Evrak-ı Metrûkesi, Belgeli, Yorumsuz Bir Kitabın Düşündürdükleri”, Uluslararası Hukuk ve Politika Dergisi, 6(22), 2010, ss. 153-162.
Dündar Fuat, “Ayhan Aktar ve Abdülhamit Kırmızı’ya Cevap”, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, Güz 2009, S. 9, ss. 227-246.
Dündar Fuat, “Talat Paşa’nın Evrak-ı Metrukesi’ni Okumak”, Toplumsal Tarih, S. 196, Nisan 2010, ss. 92-96.
Dündar Fuat, İttihat Terakki’nin Müslümanları İskân Politikası (1913-1918), İletişim Yayınları, İstanbul 2002.
Dündar Fuat, Modern Türkiye’nin Şifresi, İttihat ve Terakki’nin Etnisite Mühendisliği (1913-1918), İletişim Yayınları, İstanbul 2008.
Efiloğlu Ahmet, “Fuat Dündar’ın Osmanlı Belgelerinde Kaybolan Modern Türkiye’nin Şifresi”, Belleten, 74(270), 2010, ss. 531-570. Erdem Ufuk, “Aşâir ve Muhâcirîn Müdüriyet-i Umûmiyesi (1913-1922)”, ZfWT, 9(1), 2017, ss. 57-80.
Erdem Ufuk, Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Muhacir Komisyonları ve Faaliyetleri (1860-1923), TTK Ankara 2018.
Günay Nejla, “İttihatçıların Türkleştirme Siyasetiyle İlgili İddialar ve Tarih Yazımındaki Çelişkiler”, Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 30(88), 2014, ss. 115-158. https://www5.tbmm.gov.tr/tutanaklar/TUTANAK/MECLISIAYAN/mad03ic02c002/mad03ic02c002ink038.pdf (20.11.2021).
Koçak Cemil, Tarihçinin Eleği, Timaş Yayınları, İstanbul 2012
Marttin Volkan, Aşâir ve Muhâcirîn Müdîriyyet-i Umûmiyyesi Teşkilat Tarihi (1914-1922), Gazi Üniversitesi SBE Tarih ABD Doktora Tezi, Ankara 2012. Mermertaş Bahtiyar, “Osmanlı’dan Cumhuriyet’e Türkiye’de Ulus İnşası, Nüfus Sayımları ve Etnik Coğrafya”, Mimar Sinan Üniversitesi, SBE Dergisi, S. 12 Güz 2015, ss. 181-187.