II Numaralı Maraş Ahkâm Defteri’nde Maraş’a Gönderilmiş Kadın Muhtevalı Şikâyet Hükümlerinin Değerlendirilmesi

Osmanlı Devleti’nin kuruluş yıllarından başlayarak kayıt işlemlerine büyük ehemmiyet verdiği bilinmektedir. Devlet bünyesinde gerçekleşmiş her işlem kayıt altına alınmıştır. Bu kayıt işlemlerinin Devlet’in genişlemesine paralel olarak geniş bir alana yayılması Osmanlı Devleti’nde muhtelif muhtevaya sahip defterlerin veyahut dokümanların ortaya çıkmasını elzem kılmıştır. Bu söz konusu defterlerden biri de, muhtevasında çeşitli mevzular hakkında eyaletlere gönderilmiş hükümlerin olduğu ve 1649 yılında Şikâyet Defterlerinin artan şikâyet karşısında yeterli olmamasından mütevellit 1742 yılında küçük bir revizyona uğratılarak oluşturulmuş olan Ahkâm Defterleri veyahut Eyâlet Ahkâm Defterleri isimli defterlerdir. Bahsi geçen defterlerden Maraş’a ait ise; altı adet defter bulunmaktadır. Bu defterlerde halkın veyahut yerel yöneticilerin muhtelif konularda şikâyette bulundukları hükümler yer almaktadır. Bu söz konusu çalışmada ise; II Numaralı Maraş Ahkâm Defterinde şikâyette bulunanlar arasından Osmanlı Kadınlarının şikâyetleri üzerine bir değerlendirme yapılmıştır. Hükümler Alacak-Verecek, Miras, Darp-Cinâyet ve Nafaka tasnifi ile değerlendirilmiş ve bu hükümlere bağlı olarak akademik etik kaygılar ön planda tutularak çıkarımlar elde edilmiştir. İncelenmiş olan Kadın muhtevalı şikâyet hükümleri II Numaralı Maraş Ahkâm Defteri’nde 1765-1775 yıllarını ve 1-212 sayfa aralığını kapsamaktadır. Bu hükümler ise; Maraş’a gönderilen hükümlerdir.

Anahtar Kelimeler:

Osmanlı’da Kadın, Şikâyet, Ahkâm Defteri, Maraş, Kadın Şikâyetleri.

Evaluation of the Complaints Regarding the Woman Sent to Marash in the Verdicts Register Marash of Number II

It is known that the Ottoman State gave great importance to the registration procedures starting from the foundation years. Every transaction that takes place within the state has been recorded. The spread of these records in a wide area parallel to the expansion of the State has made it unnecessary for the Ottoman State to produce records or documents with various contents. These are the so-called Verdicts Register (Ahkâm Defterleri) or State Verdicts Register (Eyâlet Ahkâm Defterleri) records which were created by a small revision in 1742 due to the fact that the provisions sent to the provinces about various positions were not sufficient in the face of increasing complaints of the Complaint records in 1649. If the bet belongs to Marash in the records; There are six registers. These records contain provisions that people or local administrators complain about on various issues. This is the study in question; An evaluation was made on the complaints of Ottoman Women among those who complained in Marash Verdicts Register (Maraş Ahkâm Defteri) of Number II. The provisions were evaluated with the Claim or Debt, Inheritance, Assault-Felony and Subsistence classification, and conclusions were obtained by keeping the academic ethical concerns on the front line in accordance with these provisions. The examined women complaint provisions cover the years (1765-1775) and 1-212 pages in the Marash Verdicts Register (Maraş Ahkâm Defteri) of number II. These provisions are; They are the sentences to Marash.

Keywords:

Women in the Ottoman Empire, Complaint, Verdicts Register, Marash, Women's Complaints.,

PDF

___

Ana Kaynaklar
BOA, Maraş Ahkâm, nr. 2, s.1-212.
Kitaplar
DEVELİOĞLU, Ferit, 2008, Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Lûgat, Aydın Kitabevi, Ankara.
FAROQHI, Suraiya, 2003, Osmanlı Dünyasında Üretmek, Pazarlamak, Yaşamak, çev. Gül Çağalı Güven&Özgür Türesay, Yapı Kredi yayınları, İstanbul.
KUR'ÂN-I KERİM (Açıklamalı Meâli), Diyanet Vakfı Yayınları, 2003, Ankara.
KÜTÜKOĞLU, Mübahat S., 1994, Osmanlı Belgelerinin Dili (Diplomatik), Kubbealtı Akademisi Kültür ve San’at Vakfı, İstanbul.
ÖZBİLGEN, Erol, 2010, Bütün Yönleriyle Osmanlı Âdâb-ı Osmâniyye, İz Yayıncılık, İstanbul.
PAKALIN, Mehmet Zeki, 1993, Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü II, M.E.B, İstanbul.
SARICAOĞLU, 2001, Fikret, Kendi Kaleminden Bir Padişahın Portresi Sultan I. Abdülhamid (1774-1789), Tarih ve Tabiat Vakfı Tatav Yayınları, İstanbul.
SERTOĞLU, Midhat, 1986, Osmanlı Tarih Lügatı, Enderun Kitabevi, İstanbul.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, 1988, Osmanlı Devletinin Merkez ve Bahriye Teşkilatı, Türk Tarih Kurumu Basımevi, Ankara.
Makale ve Tezler
AKYILMAZ, S. Gül, 2007, “Osmanlı Miras Hukukunda Kadının Statüsü”, Gazi Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, XI/1-2, Ankara, s.471-502.
ALPARSLAN, Ali, 1994, ‘‘Divani’’, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, IX, Ankara, s. 445-446. AYDOĞAN, Abdullah, 2016, Maraş Şer‘iyye Sicillerine Göre Ailenin Teşekkülü Ve Dağılması, KSÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Danışman: Yrd. Doç. Dr. İsmail Altınöz, Kahramanmaraş.
Başbakanlık Osmanlı Arşivi Rehberi, 2010, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Cumhuriyet Arşivi Daire Başkanlığı, Yayın No: 108, İstanbul.
ÇETİN, Atilla, 1984, “Osmanlı Arşivciliğine Toplu Bir Bakış”, Türk Kütüphaneciler Derneği Bülteni, XXXIII/2, Ankara, s. 53-65.
DULUM, Sibel, 2006, Osmanlı Devleti’nde Kadının Statüsü, Eğitimi ve Çalışma Hayatı (1839-1918), Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tarih Ana Bilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
EMECEN, M. Feridun, 2005, “Osmanlı Divanının Ana Defter Serileri: Ahkâm-ı Mîrî, Ahkâm-ı Kuyûd-ı Mühimme ve Ahâm-ı Şikâyet”, Türkiye Araştırmaları Literatür Dergisi, III/5, İstanbul, s.107-139.
ERBAY, Celal, (2006), “Nafaka”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, XXXII, Ankara, s.282-285.
GERBER, Haim, 1980, “Social and Economic Position of Women in the an Otoman City, Bursa, 1600-1700”, IJMES, XII/3, Cambridge, p.231-244.
GÜNAY, Ramazan, 2013, “Osmanlı Arşiv Kaynakları İçerisinde Ahkâm Defterleri: Gelişim Seyri, Muhtevası ve Önemi”, Süleyman Demirel Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I/17, Isparta, s.9-30. İNALCIK, Halil, 1988, “Şikâyet Hakkı: ‘Arz-i hâl ve ‘Arz-i Mahzar’lar”, Osmanlı Araştırmaları, VI/7-8, İstanbul, s.33-54.
OKUR GÜMRÜKÇÜOĞLU, 2012, “Şikâyet Defterlerine Göre Osmanlı Teb’asının Şikâyetleri”, AUHFD, LXI/1, Ankara, s.175-206.
ÖZEL, Ahmet, (1988), “Ahkâm”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, I, Ankara, s.550- 551.
SOLAK, İbrahim - UYSAL, Zeynep, 2016, “Osmanlı Toplumunda Kadın (Konya Örneği 1670-1680)”, Uluslararası Sempozyum: Geçmişten Günümüze Bozkır (06-08 Mayıs 2016), Sempozyum Bildiriler Kitabı, Konya, s.991-1004.
ŞİMŞİR, Nahide, 1994, “Ahkâm Defterlerinin Tarihi Kıymeti ve 107 No’lu Anadolu Ahkâm Defterinde ki İzmir İle İlgili Hükümler”, E.Ü. Tarih İncelemeleri Dergisi, IX/9, İzmir, s.357- 390. TEKİN, Saadet, 2010, “Osmanlı’da Kadın ve Kadın Hapishaneleri”, Tarih Araştırmaları Dergisi, XXIX/47, Ankara, s.83-102.
TOK, Özen, 2007, “Kayseri Kadı Sicillerindeki Yaralanma ve Ölüm Vakalarıyla İlgili Keşif Raporları (1650-1660)” Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, I/22, Kayseri, s.327-347.
ÜZÜM, İlyas, 1998, “Hüküm”, DİA, Türkiye Diyanet Vakfı Yayınları, XVIII, Ankara, s.464- 466.
YANCI, Ülkü, 2016, “Batılıların Gözünde Osmanlı Kadını İmajı Üzerine Bir Değerlendirme”, Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, III/23, İstanbul, s.381-396.