Çarlık Rusya’sı Akademik ve İlmî Kuruluşlarında Avrasya Göçebelerinin Tarihi ve Kültürü’nün Araştırılması Üzerine Tespitler (XVIII-XX. Yüzyılın Başları)

Rusya’da Doğu Bilimleri (Oryantalizm/Şarkiyatçılık), XVIII. asrın başlarından itibaren gelişmeye başladı. I. Petro’dan itibaren Rus yayılma siyasetinin Asya’ya yönelmesi, ilk muntazam diplomatik ve ticarî misyonlar şeklinde kendisini gösteren seferleri başlattı. Bu seferler daha sonra, askerî ve bir o kadar da Türk topluluklarını tanımaya dönük ilmî keşif seferlerine dönüştü. Asya ve Türk ülkelerinin araştırılması ve Rusya’da Doğu Bilimlerinin (Oryantalizm/Şarkiyatçılık)) gelişmesinde Rus ilmî dernekleri ve kurumları da önemli katkılar sağladı. St. Petersburg Bilimler Akademisi (1724) ve İmparatorluk Rus Coğrafya Derneği (IRGS-1845) bu kuruluşların şüphesiz en önde gelenleri oldu. Rus emperyalizminin Asya ve Türk ülkelerinde yayılmasına temel teşkil eden keşif hareketleriyle başlayan bilimsel çalışmalar, diğer yandan olumlu sonuçlarda doğurdu. Rusya Türk aydınları bilimsel dernek ve kurumlarda yer alarak, bilimsel çalışmalara aktif olarak katıldılar. Diğer taraftan bu çalışmalar, Avrasya göçebelerinin tarihi ve kültürünün ortaya konulmasında etkili oldu. Bu çalışmada Çarlık Rusya’sı akademik ve ilmî kuruluşlarında Avrasya göçebelerinin tarihi ve kültürünün (XVIII–XX. yüzyılın başları) ele alınması ve araştırılması üzerine tespitlerde bulunulması düşünülmüştür.

An overview of the study of the history and culture of Eurasian nomads in the academic and scientific institutions of Tsarist Russia (18th-early 20th c.)

Oriental studies in Russia began to develop from the beginnings of the 18th century. Since the time of Peter I, the expansionist policy of Russia has been directed to Asia. On this occasion, regular diplomatic and commercial missions began to be sent from Russia to this region. And later, these expeditions, on the one hand, began to serve military purposes, and on the other hand, they turned into scientific expeditions to get acquainted with the Turkic communities. Russian scientific associations and institutions also made an important contribution to the study of Asian and Turkic countries and, in general, to the development of oriental sciences in Russia. The St. Petersburg Academy of Sciences (1724) and the Imperial Russian Geographical Society (IRGS-1845) were undoubtedly the leading of these organizations. Despite the fact that these scientific studies began with reconnaissance and search expeditions aimed at spreading Russian imperialism in Asian and Turkic countries, they also yielded positive results from a scientific point of view. The Turkic intelligentsia in Russia actively participated in scientific researches, taking part in academic associations and institutions. On the other hand, these studies were effective in uncovering the history and culture of Eurasian nomads. This article is intended to draw conclusions about the studies and investigations of the history and culture of Eurasian nomads in the academic and scientific institutions of Tsarist Russia (from 18th century to the beginnings of the 20th century).

___

  • SUKHOVA, N. G. and SKRYDLOV, A. Y., “The Russian Geographical Society and the Polar Studies in The Second Half of The 19th Century”, Earth and Environmental Science, sy. 180 (2018): 1-6. SULTANGALİYEVA, G. S., Zapadnyy Kazakhstan v sisteme etnokul'turnykh kontaktov (XVIII-nach. XX vv.). Monografiya. -Ufa: RIO RUNMTS Goskomnauki RB, 2002. ŞAHİN, Z., “XVIII. Yüzyılın İlk Yarısında Rusya’nın Kültürel Gelişimi Ve Batıya Uyum Çabaları”, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, c. 5, sy. 2 (2014), 171-191. ŞAHİN, E., “Pyotr Simon Pallas’in Sravnitelniye Slovari Vseh Yazikov İ Nareçiy Sobranniye Desnitseyu Vsevisoçayşey Osobi (İmparatoriçe Hazretlerinin Kendi Eliyle Topladığı Bütün Dil Ve Lehçelerin Karşılaştırmalı Sözlükleri) Adlı Eserinde Türk Lehçeleri Ve Ağızları”, Marmara Türkiyat Araştırmaları Dergisi, c. 2, sy. 1 (2015): 73-85. TEMİR, A., “Türk (Hakas) Asıllı Rus Türkologu N. F. Katanov”, Türk Dili, sy. 429 (1987): 148-153. TSİNBENKO, V., “Katanov Nikolay”, The Encyclopaedia of İslam Three (İsam DN. 271381), c. 6, (2018): 133. “Türkistan’ga Tiğişli Bazı Rakamlar”, Yaş Türkistan, sy. 112 (1939): 38-40. TÜRKMEN, F.,“75. Yıl Dönümünde Türk Soylu İlk Türkolog Nikolay Feodoroviç Katanov”, Türk Dili (İsam DN. 127), sy. 545 (1997): 483-489. TÜRKMEN, S., “Oryantalizmin Doğu Algısı”, İ.Ü. İlahiyat Fakültesi Dergisi, c. 9, sy. 2 (2018): 151-170.