Ardeşen Yöresi Horon Pratiğinde Fora Unsuru

Bu çalışmada Doğu Karadeniz bölgesinde yer alan Rize ilinin Ardeşen ilçesinde yaşayan insanların, geleneksel müzik kültürleri içerisindeki horon pratiğinde icra edilen fora yapıları incelenmiştir. Horonun, yörelere göre değişen çeşitleri ve oyun biçimleri vardır. Horon ezgilerinin biçimsel şemaları içerisinde fora bölümleri de yer almaktadır. Bu bölümlerde; horon oyuncuları dinlenmeye geçerler ve horon formunun sözlü kısımlarını icra ederler. Bu sözlü kısımlar genellikle yedili hece vezni ile oluşturulmuş manilerden ibarettir. Fora bölümlerinde kafiye şeması; aaba, abab ve abcb biçimindedir. Fora bölümlerini horoncu yönetir ve tulum icracısı ile oyunculara komut vermek sureti ile yapılandırır. Anonim nitelikli sözlerin ya da doğaçlama kurulan atma sözlerin, horonun ezgi kalıbına ya da horon ezgisi dışında başka bir ezgi kalıbına giydirilmesi ile fora bölümü tamamlanır. Horonlarda fora bölümlerinde işlenen konular gündelik hayatla ilgili konular olup, çoğunlukla sevdalık üzerinedir. Fora bölümlerindeki ritmik yapı, iki zamanlı ve beş zamanlı olarak tespit edilmiştir. Ezgilerin donanımında bir koma si bemol sesi bulunmakta ve Türk müziği nazariyatında Arel sistemine göre bu ezgiler, uşşak makamına tekabül etmektedir. Eşlik çalgısı olarak ise tulum kullanılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Ardeşen, Horon, Müzik, Fora

PDF

___

Cihanoğlu, S. (1997). Trabzon’da Oynanan Horonlar, Birinci Baskı. Eser Ofset, Eskişehir.Demirsipahi, C. (1997). Türk Halk Oyunları, Birinci Baskı. İş Bankası Yayınları Folklor Dizisi no: 2, Ankara.Duygulu, M. (2014). Türk Halk Müziği Sözlüğü, Birinci Baskı, Pan Yayıncılık,,Ankara.Erdem, Arda. (Ed). Halil Bedii Yönetken Derleme Notları 1. Kitap (1.Basım), Ankara: Sun Yayınevi, 2006.Gazimihal, Mahmut, Ragıp. Türk Ötkü Çalgıları. Ankara: Kültür Bakanlığı Milli Folklor Araştırma Dairesi Yayınları No. 12, 1941.Güçlü, Mehmet. (2014). Trabzon Yöresi Düğünlerinde Horon, Milli Folklor Dergisi Yıl:16, Sayı: 64.Öztuna, Y. (1990). Büyük Türkiye Musiki Ansiklopedisi Cilt 1, Kültür Bakanlığı Yayınları, Ankara.Reinhard, K. & Rehinhard, U. (2006). Türkiye’nin Müziği Cilt 2, (Çev.) Sinemis Sun 1.Basım. Sun Yayınevi, Ankara (Eserin orjinali 1984’te yayımlandı). Saatçi, Yonca. (2008). Hemşin Horonlarında Atma Türküler, İstanbul Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Türk Müziği Anabilim Dalı, Yüksek lisans tezi, İstanbul.Türk Dil Kurumu (1977). Tarama Sözlüğü Cilt 4, Ankara.Saral, E. (2018). Bahçeye Gel Bahçeye Horon Forası Vokal İcrası. Kaynak Kişi: Ali İhsan Şişmanlar, Ardeşen.Saral, E. (2018). Ormandan Yol Açarum Horon Forası Vokal İcrası. Kaynak Kişi: Ali İhsan Şişmanlar, Ardeşen.Saral, E. (2018). Hemşin Horonu Forası Vokal İcrası. Kaynak Kişi: Ali İhsan Şişmanlar, Ardeşen.