ORTAÇAĞ HAÇLI KONTLUKLARINDAN GÜNÜMÜZ SURİYE KANTONLARINA BİR DEĞERLENDİRME

1095 yılında Fransa’nın Clermont kasabasında toplanan Hıristiyan Genel Konsili’nde Papa II. Urbanus (1088-1099)’un çağrısıyla başlatıldığı kabul edilen I. Haçlı seferinin akabinde Urfa (Odesa) Kontluğu, Trablus Kontluğu, Antakya Kontluğu (Prinkepslik) ve Kudüs Krallığı kurulmuştur. Bundan yaklaşık dokuz yüzyıl sonra Suriye'nin kuzeyinde görünüşte Sosyalist bir örgüt tarafından Afrin Kantonu, Kobani Kantonu ve Cezire Kantonu adıyla benzer bir terör yapılanması oluşturulmuştur. Bu iki sözde devletçiklerin benzeşen yönleri bu çalışmada analiz edilecektir. Askerî, siyasî ve ekonomik faaliyetleri bakımından Hıristiyan kontluklar ile kantonal yapılanmaların bölge halkı açısından sonuçları irdelenmeye çalışılacaktır.Bu çalışmada; yaklaşık dokuz asır önce coğrafya dışından gelen bazı bileşenlerin içerdeki etnik ya da diğer grupların da desteğiyle oluşturdukları kontlukların Latin Krallığı'na dönüşmesi sonucunda bölge halkına verdiği zararın değerlendirilmesi ile birlikte tehdidin boyutunun ortaya konulması amaçlanmıştır. Bunun yanında aynı amaca hizmet ettiğini düşündüğümüz; kantonal oluşumlar ile başlayan günümüzdeki sürecin hangi güçler tarafından planlandığı, bölge insanını nereye sürükleyeceği ve kantonların birleştirilerek Latin Krallığı benzeri bir yapılanmaya dönüştürülmesi analiz edilecektir. Bu kurgunun arkasındaki asıl güçler ile Haçlı kontluklarını destekleyen ve besleyen güç odaklarının aslında aynı merkeze bağlı oldukları bir tespit olarak ortaya konulmaya çalışılacaktır.Yukarıda bahsedilen kontluklar ile kantonların oluşturulduğu ve yenilerinin oluşturulmaya çalışıldığı Suriye’nin kuzey bölgesi; etnik yapıların çeşitliliği yanında çok hukuklu, çok mezhepli ve çok kültürlü bir coğrafya olarak bilinen Ortadoğu'nun en kozmopolit yerlerinden biri olarak değerlendirilebilir. Gerek on asır önce gerekse günümüzde bölge halkı açısından bu sosyo-kültürel yapının pozitif etkileşim ve zenginlik getirdiği düşünülse de pratikte sonuçlarına bakıldığında yüzyıllar sürecek tartışmaların, sürtüşmelerin ve savaşların nedeni olarak da gösterilebilir. Zira geçmişte yaşanan sıkıntılar ve karşılaşılan problemler, bugün bile bölge halkı için -dinî, mezhebî, siyasî, kültürel, etnik, sosyal ve ekonomik- ciddi sorunların temel nedenlerinden biri olarak karşımızda durmaktadır. Şayet bölge halkının makûs kaderinin değiştirilmesi, barış, huzur ve güven ortamının sağlanması hususlarında; insan onuru, yaşama hakkı, inanç hürriyeti ve özgürlükler gibi evrensel değerler önceliğinde bir çalışma ve onarma faaliyeti yapılmadığı takdirde sorunların asla çözülemeyeceği gerçeğinin de göz ardı edilmemesi gerektiği belirtilmelidir.

Anahtar Kelimeler:

Urfa Haçlı Kontluğu, Latin Krallığı, Afrin Kantonu, Cezire Kantonu, Fırat Kantonu, Aynü'l-Arab, Kobani

FROM THE MEDIEVAL CRUSADER' COUNTIES TO THE PRESENT SYRIAN CANTONS: AN EVALUATION

Following the First Crusade, which was initiated by the call of Papa II Urbanus (1088-1099) in The General Council of The Christian gathered in the town of Clermont in France in 1095 were established Urfa (Odessa) County, Tripoli County, Antakya County and the Kingdom of Jerusalem. About 900 years later, a similar terrorist organization was established by a socialist organization in the north of Syria,the name of the Afrin Canton, Kobani Canton and Cezire Canton. The similarities of these two so-called States will be analyzed in this study. In terms of military, political and economic activities, Christian counties and cantonal structures will be tried to be analyzed in terms of the people of the region.In this study; it was aimed at putting the threat dimension together with the evaluation of the harm caused to the people of the region by the transformation of some of the constituents coming from outside the geography into the Latin Kingdom about nine centuries ago with the support of the ethnic groups or other groups inside it. Besides, we think it serves the same purpose; the current process of the present-day, which begins with cantonal formations, will focus on where the people of the region will be dragged and how and by which forces will be transformed into a structure similar to the Latin Kingdom. It is understood that the main forces behind this fiction and the power foci that support and feed the Crusades are actually connected to the same center. The Syrian territory in which the above-mentioned counties and the cantons were built and new ones have been tried; it can be regarded as one of the most cosmopolitan places in the Middle East, known as a very legal, multi-sectarian and multicultural geography, as well as a diversity of ethnic structures. Whether ten centuries ago or today, although it is thought that this socio-cultural structure has brought positive interaction and wealth for the people of the region, the practical consequences of this situation can also be cited as the cause of centuries-long discussions, conflicts and wars. As a matter of fact, the problems experienced in the past and the problems encountered, even today, we are faced with one of the main causes of serious problems -religious, sectarian, political, cultural, ethnic, social and economic- for the people of the region. About changing the bad luck of the people of the regionand peace and creation of peace, tranquility and trust; it should be noted that the fact that problems can never be solved should not be ignored unless a work and repair activity is carried out prioritizing universal values such as human dignity, right to life, freedom of belief and freedoms.

Keywords:

County, Crusaders Latin Kingdom, Odessa County, Afrin Canton, Cezire Canton, Fırat Canton, Kobani, Ayn el-Arab,

PDF

___

ACUN, Can-KESKİN, Bünyamin, PKK’nın Suriye Örgütlenmesi: PYD-YPG, Rapor, SETA Yay., İstanbul 2016.
ALNIAÇIK, Şükrü, "Yeni Haçlı Kontlukları", http://www. ortadogugazetesi.net/makale.php?id=23425 (16.12.2016 tarihli Ortadoğu Gazetesi).
__________ http://www.hasulkuhaber.com/yazaruyeyazi/Yeni-Hacli- Kontluklari/6730 02.12.2016 Erişim Tarihi: 16.10.2019.
APAK, Âdem, Anahatlarıyla İslâm Tarihi-4 Abbâsîler Dönemi, Ensar Neş., İstanbul 2011.
BAYKAL, Zana, “Ortadoğuda Kürtler 2015”, Ortadoğu Yıllığı 2015, Açılım Kitap, İstanbul 2016, 415-435.
BREND, Barbara, "Doğu'dan Gelen Yenileşme Hareketi Selçuklular'ın İran ve Anadolu'ya Girişi", çev. Ayşe Üstün, DEÜ İlahiyat Fakültesi Dergisi, 1995, IX, 391-410.
el-CÜVEYNÎ, Alaaddîn Ata Melik (681/1283), Tarih-i Cihan Güşa, çev. Mürsel Öztürk, Türk Tarih Kurumu, Ankara 2013.
DEMİRKENT, Işın, Urfa Haçlı Kontluğu (I-II), Türk Tarih Kurumu, Ankara I. Cilt: 1990, II. Cilt: 2004.
__________ “Haçlılar”, DİA, İstanbul 1996, XIV, 525-546.
EKEN, İhsan, "Küreselleşme Bağlamında Kobani Olaylarının CNN Internatıonal ve CNNTürk’de İncelenmesi", Intermedia International e-Journal, 2016, III-1, 196-212.
HOLT, Peter M., Haçlı Devletleri ve Komşuları, çev. Tanju Akad, Kitap Yay., İstanbul 2007.
HITTI, Philip, Syria: A Short History, New York 1959.
__________ Islam A Way of Life, Toronto 1971.
KAFESOĞLU, İbrahim, Sultan Melikşah Devrinde Büyük Selçuklu İmparatorluğu, Osmanlı Yalçın Matbaası, İstanbul 1953.
KARA, Adnan, Bir Memlüklü Aydın, Bürokrat ve Tarihçi İbn Kesîr (701-774/1301-1373), İlâhiyat, Ankara 2017.
KIZILCA, Mükremin, http://rasyonelhaber.com/makale/1712/13-hacli-seferi-basladi;
KÖYMEN, Mehmet Altay, Selçuklu Devri Türk Tarihi, Ankara 2013.
KÜÇÜKSİPAHİOĞLU, Birsel, Trablus Haçlı Kontluğu Tarihi, Arkeoloji Sanat Yayınları, İstanbul 2007
LAPIDUS, İra M. İslâm Toplumları Tarihi Hazreti Muhammed’den 19. Yüzyıla, çev. Yasin Aktay, İletişim Yay., İstanbul 2005.
LEWİS, Bernard, The Arabs in History, Oxford University Press, New York 1993.
MAALOUF, Amin, Arapların Gözünden Haçlı Seferleri, çev. Ali Berktay, Yapı Kredi Yay., İstanbul 2006.
MORRİSSON, Cécile, Haçlılar, çev. Nermin Acar, Dost Kitabevi, Ankara 2005.
OCAK, Ahmet, "Nizâmiye Medreseleri ve Büyük Selçuklularda Eğitim", Türkler, ed. H. Celal Güzel, Kemal Çiçek, Salim Koca, Yeni Türkiye Yay., Ankara 2002, V, 721-727.
__________ "Selçuklu İlim ve Tefekkür Hayatında Kadınların Yeri", Ortaçağda Kadın, ed. Altan Çetin, Lotus Yay., Ankara 2011, 420-458.
ORHAN, Oytun, Orsam Bölgesel Gelişmeler Değerlendirmesi No.28 Haziran 2015 Raporu: Suriye'de Kürt Kuşağı Mümkün mü?
ORTAYLI, İlber, Türkiye İdare Tarihine Giriş, Turhan Kitabevi, Ankara 1996.
SABAZ, Hasan, "Hedef, İslâm Dünyasında İç Savaş", https:// dogruhaber.com.tr/yazar/hasan-sabaz/8556-hedef-islam-dunyasinda-ic-savas/25.07.2017 Erişim Tarihi: 06.10.2019.
SAUNDERS, John Joseph, A History of Medieval Islam, Taylor&Francis e Library 2002.
ŞAHİN, Muhammet, Türk Tarihi ve Kültürü, Okutman Yay., Ankara 2010.
TAŞTEKİN, Fehim, Rojava Kürtlerin Zamanı, İletişim Yay., İstanbul 2016.
TURAN, Osman, Selçuklular Tarihi ve Türk İslâm Medeniyeti, Turan Neşriyat, İstanbul 1989.
TÜRKER, Özgür-ÜKTEN, S. Serkan, "Haçlılar, Moğollar ve Ortadoğu’da Haçlı-Moğol Münasebetleri", Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi Dergisi, 2014, LIV-1, 319-344.
UZUNÇARŞILI, İsmail Hakkı, Osmanlı Devleti Teşkilatına Medhal, TTK Yay., Ankara 1988.
YAZILITAŞ, Nihat, Fâtımî Devleti'nde Türkler, TTK Yay., Ankara 2009.
https://www.bbc.com/turkce/haberler/2015/06/150630_isid_kadinlar Erişim Tarihi: 29.10.2019.
https://www.dailymotion.com/video/x3kwzwn Erişim Tarihi:29.10.2019.
https://www.demokrathaber.org/siyaset/rojava-ve-dunyada-kanton-sistemi-h35290.html Erişim Tarihi: 02.10.2019.
https://www.facebook.com/cumhuriyetgzt/posts/870343632990560/ Erişim Tarihi: 29.10.2019.
http://www.hurriyet.com.tr/dunya/bushtan-hacli-seferi-yakistirmasi-16285 Erişim Tarihi: 02.11.2019.
“Rusya’dan PYD’ye 5 Ton Silah”, NTV, 2 Aralık 2015.