KERR Ü FERR (VUR-KAÇ) SAVAŞ TEKNİĞİNİN DİVAN ŞİİRİNE YANSIMASI

İnsanlık tarihi kadar eski olan savaşlarda çeşitli teknikler uygulanmıştır. Bunlardan birisi de kerr ü ferr/vur-kaç tekniğidir. Bu teknikte, aniden saldırıya geçen birlikler bir süre çarpıştıktan sonra geriye çekilir, fırsatını buldukça bunu tekrarlar. Eski Türklerde, Selçuklularda ve Osmanlının özellikle ilk döneminde kerr ü ferr savaş tekniğinin uygulandığı bilinmektedir. Bu çalışmada, savaş tekniklerinden biri olan kerr ü ferrin, çok zengin kaynaklardan beslendiği bilinen Divan şiirine yansıması araştırılmış ve tespit edilen örnekleri açıklanmıştır. Asıl anlamı savaşta saldırma ve çekilme/vur-kaç demek olan Arapça kerr ü ferr birleşik ismi, Farsça ker ve fer kelimelerinin etkisi ile kendi anlamından başka güç/kuvvet/büyüklük ve zînet/süs gibi manalarda da kullanılmıştır. Kerr ü ferrin kullanıldığı anlamlar örnek şiirlerle ortaya konmuştur. Kerr ü ferrin vur-kaç savaş tekniği anlamında kullanıldığı beyitler farklı bir eda ile işlenmiştir. Konuyla ilgili şiirlerde, savaşla ilgili kelimelerin fazlalığı; savaştaki çarpışma seslerinin duyurulmaya çalışılması; k ve t gibi kalın seslerin sıklıkla kullanılması; Behram ve Dârâ gibi kahramanlığı ile meşhur hükümdarların övülen kişi için benzetme öğesi olarak yer alması ve aruz vezninin uzun kalıplarının seçilmesi dikkat çeker.

Anahtar Kelimeler:

Divan Şiiri, Vur-kaç Savaş Tekniği, şair

PDF

___

Agoston, Gabor (2009). ““Savaş, Osmanlı Dönemi”, TDVİA, C. 36, İstanbul.
Aksoyak, İ. Hakkı (1999). Gelibolulu Mustafa Âlî ve Divanlarının Tenkitli Metni, Ankara.
Ali Nazîmâ, Fâik Reşad (2002). Mükemmel Osmanlı Lügati, Ankara. Başpınar, Fatih, Beyânî Dîvân Inceleme-Metin, e-kitap: www.kulturturizm.gov.tr
Bektaş, Ekrem (2007). Muvakkit-zâde Muhammed Pertev Dîvânı, Malatya.
Birgören, Hamdi (2004). Dâniş Dîvânı, Gazi Ünv. SBE. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara.
Devellioğlu, Ferit (2007). Osmanlıca-Türkçe Ansiklopedik Sözlük, Ankara.
Doktor Muhammed Mu’în (1371). Ferheng-i Fârisî, C. 3, Tahran.
Erünsal, İsmail E. (1983). The Life and Works of Tâcî-zâde Ca’fer Çelebî, With Critical Edition of His Dîvân, İstanbul.
Harmancı, M. Esat, Süheylî Ahmed bin Hemdem Kethudâ Dîvân, e-kitap: www.kulturturizm.gov.tr
Kanar, Mehmet (1993). Büyük Farsça-Türkçe Sözlük, İstanbul.
Karabey, Turgut (1991). Bosnalı Alaeddin Sâbit Divan, Sivas.
Kavruk, Hasan ve Bahir Selçuk (2009). Filibeli Vecdî ve Dîvân’ı, Malatya.
Koca, Salim (2003). Türk Kültürünün Temelleri, C. 2, Ankara.
Mehmed Salâhî (1313). Kâmûs-ı Osmânî, İstanbul.
Mert, Aslı (2012). Nâkâm Divanı (İnceleme-Tenkitli Metin), Cumhuriyet Ünv. SBE. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Sivas.
Muallim Nâci, (1995). Lûgat-ı Nâci, İstanbul.
Mutçalı, Serdar (1995). Arapça-Türkçe Sözlük, İstanbul.
Okuyucu, Cihan (2004). Ereğlili Türâbî Divanı, İstanbul.
Onay, Ahmet Talât (2009). Açıklamalı Divan Şiiri Sözlüğü - Eski Türk Edebiyatında Mazmunlar ve İzahı, Haz. Cemal Kurnaz, İstanbul.
Şemseddin Sami, (2007). Kâmûs-ı Türkî, İstanbul.
Şükûn, Ziya (1996). Farsça-Türkçe Lûgat, Gencine-i Güftar Ferheng-i Ziya, C. 3. İstanbul.
Terzi, Mustafa Zeki (2009). “Savaş, İslam Tarihi”, TDVİA, C. 36, İstanbul.
Tökel, Dursun Ali (2000). Divan Şiirinde Mitolojik Unsurlar-Şahıslar Mitolojisi, Ankara. Üst, Sibel (2012). Edirneli Nazmî Dîvânı (İnceleme-Metin), e-kitap: www.kulturturizm.gov.tr
Zülfe, Ömer (1998). Nâşid Dîvân, Marmara Ünv. SBE. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul. e-kitap: www.kulturturizm.gov.tr