AK Parti ve Kadınların Siyasal Temsili

Bu çalışmanın amacı AK Parti’nin kadınların siyasal temsili konusundaki yaklaşımını ve Türkiye’de kadınların parlamentoda temsilindeki rolünü tartışmaktır. Çalışmanın temel varsayımı AK Parti’nin toplumsal cinsiyet rolleri ve cinsiyet eşitliği konusunda muhafazakâr bir anlayışa sahip olmasına ve kota benzeri pozitif ayırımcılık stratejilerine eleştirel yaklaşmasına karşın kadınların siyasal katılımı ve temsili bakımından görece liberal bir yaklaşım benimsediğidir. Dahası 2002 sonrası dönemde parlamentonun cinsiyet kompozisyonunun kadınlar lehine değişmesinde ve taşranın temsilinde kadınların artan görünürlüğünde AK Parti’nin önemli bir katkısı vardır. Bu çerçevede ilk olarak AK Parti’nin siyasi kimliği ve siyasal yelpazedeki yeri konusunda bir değerlendirme yapılmaktadır. Daha sonra genel olarak kadın politikası daha özelde ise kadınların siyasete aktif katılımı ve siyasal temsili konusundaki yaklaşımı ele alınmaktadır. Ayrıca AK Parti ile önceki dönemler ve diğer siyasi partiler arasında yapılacak bir karşılaştırma ile aralarındaki benzerlik ve farklılıklar ortaya konulmaktadır. Son olarak bu çalışma Türkiye’de kadınların siyasal temsilinde siyasi partilerin rolüne ilişkin tartışmalara katkıda bulunmayı da hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Adalet ve Kalkınma Partisi (AK Parti), Kadın, Siyasal Temsil

The Justice and Development Party (JDP) and Women’s Political Representation

This study aims to discuss the Justice and Development Party’s approach regarding women’s political representation and its role in women’s representation in the Parliament in Turkey. The main argument in this study is as follows: despite the fact that the JDP adopts a conservative approach concerning gender roles and gender equality and it has a critical attitude towards affirmative action strategies such as quota system, the JDP has a relatively liberal approach regarding women’s political participation and representation. Moreover, from 2002 onward, the JDP has had its significant share in the changing gender profile of the Parliament in a way that favors women’s political representation. Likewise it has contributed to women’s increasing visibility in the representation of the countryside. This article first provides an assessment of the JDP’s political identity and its position in the political spectrum. Then, it goes into its women policy, in general; and its approach concerning women’s active participation in politics and their political representation, in particular. By highlighting the differences between earlier periods as well as the rival political parties of the JDP, this article reveals the similarities and differences between the JDP and other political parties. Lastly, this study also contributes to the existing scholarship on the role of political parties in women’s political representation in Turkey.

Keywords:

Justice and Development Party (JDP), Political Representation, Women,

PDF

___

Açıkel, Fethi. TBMM Milletvekili Veritabanı Oluşturulması ve Siyasal Seçkin/Milletvekilleri Profili Çalışması. Ankara: Ankara Üniversitesi BAP Kesin Raporu, 2009.
AK Parti. AK Parti Programı, Ankara: AK Parti Yayını, 2021.
Akdoğan, Yalçın. AK Parti ve Muhafazakâr Demokrasi. İstanbul: Alfa Yayınları, 2004.
Arslan, Esra. “Siyasi Partilerde Cinsiyetin İzini Sürmek; AKP, CHP, MHP, HDP Örnekleri”. Fe Dergi: Feminist Eleştiri, 11/1, (2019), 59-76
BBC. 2021. Erişim tarihi: 26 Nisan 2021 https://www.bbc.com/turkce/haberler/2014/11/141124_kadininfitrati_erdogan
Bora, Aksu. “AKP ve Kadınlar: Fıtratları Yettiğince”. Birikim 283, (2012), 58-62.
Coşar, Simten. “AKP’nin İktidarla Dansı: Neoliberalizm ve Türk İslam Sentezi”. İktidarın Şiddeti, Der. Simten Coşar ve Gül Yücesan-Özdemir, İstanbul: Metis Yayınları, (2014), 72-90
Coşar, Simten - Yücesan-Özdemir, Gamze. “AKP Türkiye’sinde Neoliberalizmin İslamcı Politikalara Eklemlenişini Çözümlemeye Yönelik Bir Girişim”. İktidarın Şiddeti, Der. Simten Coşar ve Gül Yücesan-Özdemir, İstanbul: Metis Yayınları, (2014), 11-23.
Çaha, Ömer. Sivil Kadın. Ankara: Vadi Yayınları, 1996.
Çakır, Serpil. Osmanlı Kadın Hareketi. İstanbul: Metis Yayınları, 2016.
Çakır, Serpil. Erkek Kulübünde Siyaset. İstanbul: Versus, 2013.
Çiğdem, Ahmet. Geleceği Eskitmek. İstanbul: İletişim Yayınları, 2014.
Dahlerup, Drude - Freidenvall, Lenita. “Quotas as a Fast Track to Equal Representation for Women”. International Feminist Journal of Politics, 7/1, (2005), 26-48.
Dedeoğlu, Saniye. “2000’li Yıllarda Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitliği Politikaları: Muhafazakârlığın ve Neoliberalizmin Gölgesinde mi?”. Himmet, Fıtrat, Piyasa: AKP Döneminde Sosyal Politika, Der. Meryem Koray ve Aziz Çelik, İstanbul: İletişim Yayınları, (2015), 259-278.
Demir, Zekiye. Türkiye’de Kadın ve Siyaset. Ankara: Kadim Yayınları, 2015.
Deniz, Şadiye. Türkiye’de Kadın ve Siyaset. Ankara: Detay Yayıncılık, 2019.
Demirkanoğlu, Yahya. Türkiye’de Muhafazakâr Sağ ve Kadın. Bursa: Ekin Basım Yayın Dağıtım, 2018.
Erdoğan, Recep Tayip. “Açılış Konuşması”. Uluslararası Muhafazakârlık ve Demokrasi Sempozyumu. Ankara: AK Parti Yayını, (2004), 7-17.
Frey, Frederick W. The Turkish Political Elite. Cambridge: MIT Press, 1965.
Güneş-Ayata, Ayşe. “Laiklik, Güç ve Katılım Üçgeninde Türkiye’de Kadın ve Siyaset”. 75 Yılda Kadınlar ve Erkekler, Der. Ayşe Berktay-Hacımirzalıoğlu, İstanbul: Tarih Vakfı Yurt Yayınları, (1998), 237-248.
Güneş-Ayata, A. - F. Tütüncü. (2008). “Critical Acts Without a Critical Mass: The Substantive Representation of Women in the Turkish Parliament”. Parliamentary Affairs 61/3, (2008), 461-475.
IPU. Erişim Tarihi 10 Nisan 2021. https://www.ipu.org/women-in-politics-2021
Kadıoğlu, Ayşe. Cumhuriyet İradesi Demokrasi Muhakemesi. İstanbul: Metis Yayınları, 1999.
Kalaycıoğlu, Ersin. Karşılaştırmalı Siyasal Katılma: Siyasal Eylemin Kökeni Üzerine Bir İnceleme. İstanbul: İstanbul Üniversitesi Siyasal Bilgiler Fakültesi Yay., 1983.
Kalaycıoğlu, Ersin - Toprak, Binnaz. İş Yaşamı, Üst Yönetim ve Siyasette Kadın. İstanbul: TESEV Yayınları, 2004.
Koçak, Cemil. “Parliament Membership During the Single Party System in Turkey (1925- 1945)”. Journal of European Turkish Studies, 3, 2005.
Lovenduski, Joni. Feminizing Politics, Cambridge : Polity, 2005.
Norris, Pippa. Electoral Engineering: Voting Rules and Political Behaviour. New York: Cambridge University Press, 2004.
Sancar-Üşür, Serpil. “Siyasal Katılım”. Türkiye’de Toplumsal Cinsiyet Eşitsizliği: Sorunlar, Öncelikler ve Çözüm Önerileri, İstanbul: TÜSİAD-KAGİDER, (2008), 215-301.
Sancar, Serpil. Siyasal Kararlara Katılımda Cinsiyet Eşitliği: Haritalama ve İzleme Çalışması. Ankara: CEİD Yayınları, 2018.
Sirman, Nükhet. “Feminism in Turkey: A Short History”. New Perspectives on Turkey, 3, (1989), 1–34.
Talaslı, Gülay. Siyaset Çıkmazında Kadın. Ankara: Ümit Yayıncılık, 1996.
TBMM. Hükümetler, Programları ve Genel Kurul Görüşmeleri Cilt. 10, Ankara: TBMM Yayınları, 2013.
TBMM. 2021. Erişim tarihi: 02 Haziran 2021. https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/milletvekillerimiz_sd.liste
Tekeli, Şirin. Kadınlar ve Siyasal Toplumsal Hayat. İstanbul: Birikim Yayınları, 1982.
Terkan, Banu. “Siyasi Partilerin Kadına İlişkin Söylem ve Politikaları (AKP ve CHP Örneği)”. Selçuk İletişim Dergisi, 6/2, (2010), 115-136.
Tokdoğan, Nagehan. Yeni Osmanlıcılık: Hınç, Nostalji, Narsisizm. İstanbul: İletişim, 2020.
TÜİK. Milletvekilleri Genel Seçimleri 1923-2011, Ankara: TÜİK.
Tür, Özlem - Çıtak, Zana. “AKP ve Kadın: Teşkilatlanma, Muhafazakârlık ve Türban”. AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu, Der. İlhan Uzgel ve Bülent Duru, Ankara: Phoenix Yayınevi, (2013), 614-630.
Uyar, Hakkı. “Tek Parti Döneminde Seçimler”. Toplumsal Tarih, 11/64 (1999), 21-32
Uzgel, İlhan. “AKP: Neoliberal Dönüşümün Yeni Aktörü.” AKP Kitabı: Bir Dönüşümün Bilançosu, Der. İlhan Uzgel ve Bülent Duru, Ankara: Phoenix Yayınevi, (2013), 11-39.
Ünal Çınar, Reyhan. Ecdadın İcadı: AKP İktidarında Bellek Mücadelesi. İstanbul: İletişim, 2020.
White, Jenny B. “State Feminism, Modernization and the Turkish Republican Woman”. NWSA Journal, 15/3, (2003), 145-159.
Yaraman, Ayşegül. Türkiye’de Kadınların Siyasal Temsili (1935-1999). İstanbul: Bağlam Yayınları, 2015.
Yeğenoğlu, Metin – Coşar, Simten. “AKP ve Toplumsal Cinsiyet Meselesi: Neoliberalizm ve Patriarka Arasında Mekik Dokumak”. İktidarın Şiddeti, Der. Simten Coşar ve Gül Yücesan-Özdemir, İstanbul: Metis Yayınları, (2014), 158-182.
Yılmaz-Şener, Meltem. “Kadını Anne Olarak Güçlendirmek? AKP’nin Sosyal Politika ve Toplumsal Cinsiyet Yaklaşımını Şartlı Nakit Transferleri Üzerinden Okumak”. Kadın/Women 2000, Journal for Women’s Studies, 17/1, (2016), 31-49.
YSK. 2021. Erişim tarihi: 02 Haziran 2021 https://www.ysk.gov.tr/
Yüksel, Mezher. “Engendering the Parliament: A Study of Women Deputies in Turkey, 1935-2018”. Turkey’s Electoral Geography, Der. Edip Asaf Bekaroğlu ve Gülten Kaya Osmanbaşoğlu, London: Routledge, (2021), 152-182.