Cemaatçilik ve Bireycilik Arasında Piyasa İlişkileri

Bu çalışmada, geleneksel dönemde cemaat yaşam biçimi ile modern sonrası birey merkezli yaşam biçimi arasındaki niteliksel farka odaklanılarak piyasa ilişkilerinin söz konusu iki dönem içerisindeki konumu ve mahiyeti araştırılmıştır. Geleneksel dönemde cemaat yaşamı içerisinde ortaya çıkan insan ilişkileri içinde piyasa/pazar ilişkilerinin diğer sosyal ilişkilerden bağımsız ve müstakil bir alan oluşturmadığı, bilakis diğer ilişki türlerine ve mevcut toplumsallığın içerisine gömülü olduğu vurgulanmıştır. Öte yandan, modern dönemde birey merkezli yaşam biçiminin içerisinde insan ilişkileri parçalanarak bütünlüğünü yitirmiş ve piyasa ilişkileri müstakil bir alan olarak ortaya çıkmıştır. Bunun da ötesinde, modern piyasa sistemi, toplumu, kurumları ve insan ilişkilerini hegemonyası altına alan ve belirleyen üst bir sisteme dönüşmüştür. Dolayısıyla bu çalışmanın amacı; geleneksel dönemde din ve aile merkezinde şekillenen cemaat yaşamı ile modern dönemde bireycilik merkezinde inşa olunan modern toplum anlayışı arasındaki metalaşma, dini normatif yapının kırılması ve aile/akraba bağlarının zayıflaması şeklindeki temel farklara değinerek modern toplumda geleneksel dönemdeki gibi dayanışma ve sosyal temeller üzerine kurulu bir piyasanın yeniden inşasının zor olduğunu vurgulamaktır. Bu iddianın temellendirilmesini için siyasi, sosyolojik ve temelde ontolojik olarak farklı bir paradigmanın içinde ortaya çıkmış olan Medine pazarı pratiği çerçevesinde modern dönemde İslami bir serbest piyasa kurulabileceği iddiaları kritik edilecek ve bu girişimin imkânı ve zorlukları değerlendirilecektir. Böylece, Medine pazarı ve günümüz serbest piyasa sistemi arasında bulunan benzerliklerden yola çıkarak Medine pazarının günümüz kapitalist sistemi için ahlaki bir çözüm olarak ortaya konulabileceğini iddia eden görüşler geleneksel ve modern toplum yapıları üzerinden kritik edilerek bunun uygulanabilir olmadığı gösterilmiş olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Bireycilik, İslam Ekonomisi, Medine Pazarı, Serbest Piyasa Sistemi, Topluluk

Market Relations between Communitarianism and Individualism

In this article, the position and nature of market relations are analyzed by focusing on the qualitative difference between the communitarian lifestyle in the traditional period and the post-modern individual-centered lifestyle. It is emphasized that the market relations with human relations that emerged in the communitarian lifestyle during the traditional period do not create an independent and autonomous space from other social relations; on the contrary, they are embedded in other types of relations and the existing sense of community. On the other hand, human relations have ruptured and disintegrated in the modern period due to the individual-centered lifestyle, and market relations have emerged as an autonomous field. Moreover, the modern market system has transformed into a superior system that dominates and determines society, institutions and, human relations. Therefore, this study aims to emphasize the difficulty to rebuild the traditional market relations based on solidarity and social basis in the modern era by addressing the fundamental differences between the communitarian lifestyle shaped around the religion and family in the traditional era and the modern understanding of community built around the individualism in the modern era, in terms of the commodification, distorting of the religious normative structure and weakening of the family/relative ties. In order to justify this argument, the claims that an Islamic free market can be established in the modern period within the framework of the practice of the Medina market, which emerged within a politically, sociologically and ontologically different paradigm, will be criticized, and the possibilities and difficulties of this initiative will be evaluated. Thus, based on the similarities between the Medina market and today's free-market system, the opinions claiming that the Medina market can be put forward as a moral solution for today's capitalist system will be criticized over the comparison between traditional and modern community structures, and it will be shown that this is not practicable.

Keywords:

Community, Free-Market System, Individualism, Islamic Economics, Medina Market,

PDF

___

Anderson, Benedict R. O’G. Hayali Cemaatler: Milliyetçiliğin Kökenleri ve Yayılması. çev. İskender Savaşır. İstanbul: Metis Yayınları, 2011.
Arslan, İshak. Çağdaş Doğa Düşüncesi. İstanbul: küre Yayınları, 2. Basım, 2016.
Asutay, Mehmet. “Conceptualising and Locating the Social Failure of Islamic Finance: Aspirations of Islamic Moral Economy vs. the Realities of Islamic Finance”. Asian and African Area Studies 11/2 (01 Ocak 2012), 93-113.
Baudelaire, Charles - Mayne, Jonathan. The Painter of Modern Life, and Other Essays. [London: Phaidon, 1964. Bauman, Zygmunt. The Individualized Society. Cambridge, UK ; Malden, MA: Polity, 1st edition., 2000.
Beck, Ulrich. Risk Toplumu - Başka Bir Modernliğe Doğru. çev. Bülent Doğan - Kazım Özdoğan. İstanbul: İthaki Yayınları, 2011.
Boff, Leonardo. “Meta Dini ve Piyasa”. çev. Lütfullah Göktaş Mayıs-Haziran/9 (1994), 32. https://doi.org/Çerçeve
Buğra, Ayse. Devlet-Piyasa Karşıtlığının Ötesinde İhtiyaçlar ve Tüketim Üzerine Yazılar. çev. Bahadır Sina Şener. Istanbul: İletisim Yayınları, 2000.
Carrier, James. “Gifts, Commodities, and Social Relations: A Maussian View of Exchange”. Sociological Forum 6/1 (1991), 119-136.
Durkheim, Emile. Toplum Biliminin Yöntem Kuralları. çev. Özer Ozankaya. Istanbul: Cem Yayınevi, 2013.
Durkheim, Emile. Toplumsal İşbölümü. İzmir: Cem Yayınevi, 2020.
Emiroğlu, Kudret - Aydın, Suavi. Antropoloji sözlügü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınları, 1. basım., 2003.
Forsyth, Donelson R. “Judging The Morality Of Business Practices: The İnfluence Of Personal Moral Philosophies”. Journal Of Business Ethics 11/5-6 (1992), 461-470.
Fotopoulos, Takis. “The Nation-State and the Market” 2/2 (1994), 33 . Frisby, David. Modernlik Fragmanları. İstanbul: Metis Yayınları, 2012.
Gezgin, Mehmet. “Cemaat-Cemiyet Ayırımı ve Ferdinand Tönnies”. Istanbul Journal of Sociological Studies 22 (14 Eylül 2011), 183.
Giddens, Anthony. Capitalism and Modern Social Theory : An Analysis of the Writings of Marx, Durkheim and Max Weber, 1971.
Giddens, Anthony. Modernite ve bireysel-kimlik : geç modern çagda benlik ve toplum. çev. Ümit Tatlıcan. Istanbul: Say Yayınları, 2010.
Giddens, Anthony. Modernliğin Sonuçları. çev. Ersin Kuşdil. Istanbul: Ayrıntı Yayınları, 1994.
Giddens, Anthony. Social Theory and Modern Sociology., 2013.
Giddens, Anthony. The Nation-State and Violence. 2 Cilt. University of California Press, 2013.
Goode, William J. World Revolution And Family Patterns. London: The Free Press, 1970.
Gorz, André. İktisadi Aklın Eleştirisi. çev. Işık Ergüden. Istanbul: Ayrıntı Yayınları, 2007.
Graeber, D. Toward An Anthropological Theory of Value: The False Coin of Our Own Dreams. New York: Palgrave Macmillan, 2001.
Guénon, René. Modern Dünyanin Bunalımı. İstanbul: İnsan Yayınları, 2016.
Hallaq, Wael. Şarkiyatçılığı Yeniden Düşünmek: Modern Bilginin Eleştirisi. çev. Ahmet Demirhan. Ketebe, 2020. Hallaq, Wael B. İmkansız Devlet. İstanbul: Babil Kitap, 2019.
Israel, Joachim. Alienation From Marx to Modern Society. Allyn and Bacon, 1971.
Kallek, Cengiz. Asrı Saadette Yönetim Piyasa İlişkisi. İstanbul: İz Yayıncılık, 1997. https://www.nadirkitap.com/asri-saadette-yonetim-piyasa-iliskisi-cengiz-kallek-kitap22676227.html
Karatani, Kojin. Dünya Tarihinin Yapısı: Üretim Tarzlarından Mübadele Tarzlarına. çev. Ali Karatay. İstanbul: Metis Yayınları, 2017.
Macfarlane, Alan. İngiliz Bireyselciliğinin Kökenleri. çev. Onur İşçi. Vakıfbank Kültür Yayınları, 2021.
Macfarlane, Alan. Kapitalizm Kültürü. çev. Remzi Hakan Kır. Ayrıntı Yayınları, 1993.
Méda, Dominique. Emek : Kaybolma Yolunda Bir Deger Mi? çev. Işık Ergüden. Istanbul: İletisim, 2012.
Orman, Sabri. “İslam Entelektüel Geleneğinde İktisadi Boyutun Teşekkülü: Şeybânî, Serahsî Ve Kitâbu’l-Kesb (II)”. İslam Ekonomisi ve Finansı Dergisi (İEFD) 1/2 (28 Ocak 2016), 23-68.
Özbay, Ferhunde. Aile, Kent ve Nüfus : Dünden Bugüne. İletisim Yayınları, 2015.
Özel, Mustafa. “Adam Zengin Olur Mu?” İş Hayatında İslam İnsanı ( Homo Islamicus ). 187. MÜSİAD, 1994.
Özel, Mustafa. “İslam, Kapitalizm ve Osmanlılar”. Nihayet Dergisi 44 (Ağustos 2018), 04.
Özvar, Erol. “Piyasa Ekonomisi ve Piyasa Toplumu”. İktisat ve iş Dünyası 2 (1992), 50.
Parsons, Talcott. “The Social Structure Of The Family”. The Family: Its Function And Destiny. 173-201. Oxford, England: Harper, 1949.
Polanyi, Karl. Büyük Dönüşüm. İstanbul: İletişim Yayınları, 2017.
Poole, Ross. Ahlak ve Modernlik. çev. Mehmet Küçük. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 1993.
Reda, Ayman. Peygamberlik Dindarlık ve Kar: İslam İktisadi Düşüncesinin Kavramsal ve Karşılaştırmalı Bir Tarihi. Bir Yayıncılık, 2019.
Taylor, Charles. Modernliğin Sıkıntıları. çev. Uğur Canbilen. İstanbul: Ayrıntı Yayınları, 2020.
Thornton, Patrica H. - Ocasio, William. “Institutional Logics”. The Sage handbook of organizational institutionalism. 99-129. SAGE Publishing, 2008.
Tönnies, Ferdinand. Cemaat ve Cemiyet. İstanbul: Vakıfbank Kültür Yayınları, 2019.
Tucker, Robert C. vd. The Marx-Engels Reader. New York: W.W. Norton & Company, 1978.
Van Der Loo, Hans - Van Reijen, Willem. Modernleşmenin Paradoksları. İstanbul: İnsan Yayınları, Üçüncü baskı., 2014.
Weber, Max. Ekonomi ve Toplum. İstanbul: Yarın Yayıncılık, 2018.
Wolff, Richard D. - Resnick, Stephn A. Çatışan İktisadi Teoriler. çev. Can Evren. İstanbul: İletişim Yayınları, 2020.
Yaman, Melda - Öztürk, Özgür. Metaların Kerameti. İstanbul: İletişim Yayınları, 2019.