TÜRK DIŞ POLİTİKASINDA SÜREKLİLİK VE DEĞİŞİM: KEMALİZM VE CHP

Bu çalışmada, Türk dış politikasının temel nitelikleri olan Batıcılık ve statükoculuk kavramlarının tarihsel gelişimi incelenerek bir kimlik nesnesi haline dönüşümü tartışılmaktadır. Bu minvalde dış politikada Batıcılık ve statükoculuk niteliklerinin Osmanlı İmparatorluğu’ndan mirası olarak erken Cumhuriyet döneminde Atatürk’ün dış politika tasavvurunu oluşturduğu belirtilmektedir. Atatürk’ün vefatının ardından bu ilkelerin uygulanmasına devam edilmiş ve sıkı sıkıya bunlara bağlı kalındığı gözlemlenmiştir. Soğuk Savaş döneminde Batı ittifakına dâhil olunması, NATO üyeliği ve hala devam etmekte olan Avrupa Birliği süreci bu durumu kanıtlar niteliktedir. Bazı dönemlerde resmi ideolojinin dış politika olgusu kimlik merkezli aşılmaya çalışıldığı ancak genel itibariyle bu ilkelerin tatbik edildiği görülmektedir. Sonuç olarak Batıcılık, içeride reformist ve kimliğe içkin olmasına karşılık dış politikada güvenliğe endeksli olmuş, statükoculuk ise güvenliğin sağlanması için aşılmıştır. Kemalizm’in temsilcisi Cumhuriyet Halk Parti’sinin dış politika anlayışında Batıcılık ve statükoculuk ilkeleri sürdürülmekle birlikte son dönemlerde Parti metinlerinin ve karar vericilerin söylemlerinde kimliksel yaklaşımlar baskındır. Bunun analizi ise post-yapısalcı kuram vasıtasıyla gerçekleştirilmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Batıcılık, Statükoculuk, Türk Dış Politikası, Cumhuriyet Halk Partisi, Atatürk

CONTINUITY AND CHANGE IN TURKISH FOREIGN POLICY: KEMALISM AND CHP

In this study, the historical development of the concepts of Westernism and status quoism, which are the basic characteristics of Turkish foreign policy, is examined and its transformation into an object of identity is discussed. In this regard, it is stated that Westernism and status quoism qualities in foreign policy inherited from the Ottoman Empire and formed Atatürk's foreign policy vision in the early Republican period. Following the death of Atatürk, the implementation of these principles continued and it was observed that they were strictly adhered to. Participation in the Western alliance during the Cold War, NATO membership and the ongoing European Union process proved this situation. In some periods, it is seen that the foreign policy phenomenon of the official ideology was tried to be overcome by identity centre, but these principles were generally applied. As a result, although Westernism is internally reformist and inherent to identity, it was indexed to security in foreign policy, and status quoism was surpassed to ensure security. Although the principles of Westernism and status quoism were maintained in the foreign policy understanding of the Republican People's Party, which is the representative of Kemalism, the identity approaches are dominant in the discourse of the Party texts and decision-makers in recent years. The analysis in this study was carried out using the post-structuralist theory.

PDF

___

Ahmad, F. (2019). Bir Kimlik Peşinde Türkiye. Çev. Sedat Cem Karadeli, İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Akşin, S. (2019). Kısa Türkiye Tarihi. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Anscombe, F. F. (2017). Osmanlı Dönemi ve Sonrası Ülkelerde Devlet, İnanç ve Millet. Çev. Ceren Can Aydın, İstanbul: Alfa Yayıncılık.
Aras, T. R. (2010). Atatürk‟ün Dış Politikası. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Atatürk, M. K. (2018). Atatürk‟ün Kaleminden 7: Emperyalizm ve Tam Bağımsızlık. Der. Musa Sarıkaya, İstanbul: Kaynak Yayınları.
Ayata, S. (2016). CHP: Söylem, Politika ve İdeoloji. İstanbul: Ka Kitap.
Aydın-Düzgit, S. (2015). Post-Yapısalcı Yaklaşımlar ve Uluslararası İlişkilerin Temel Kavramları, Uluslararası İlişkiler, Cilt 12, Sayı 46, 153-168.
Campbell, D. (1993). Politics Without Principle: Sovereignty, Ethics and the Narratives of the Gulf War. Boulder and London: Lynee Reinner Publishers.
Campbell, D. (1996). Writing Security: United State‟s Foreign Policy and Policy of Identity. Minneapolis: Minneapolis University Press.
CHP Programı (1935). Ankara: Ulus Basımevi.
Çolak, Y. (2006). 1990’lı Yıllar Türkiye’sinde Yeni Osmanlıcılık ve Kültürel Çoğulculuk Tartışmaları, Doğu Batı Dergisi Milliyetçilik Cilt I, Sayı: 38, 126-127.
Davutoğlu, A. (2011). Stratejik Derinlik. İstanbul: Küre Yayınları.
Dönmez, R. Ö. (2015). Nationalism In Turkey Under Justice and Development Party Rule: The Logic of Masculunist Protection, Turkish Studies, Cilt 16, Sayı 4, 1-15.
Duran, B. (2013). AK Partinin Kimlik Siyasetini Anlamak: Çok Katmanlı Medeniyet Söylemi ve Sınırları, Ed. Burhanettin Duran, Kemal İnat ve Ufuk Ulutaş, Türk Dış Politikası Yıllığı 2012, Ankara: Seta Yayınları, 15-39.
Durgun, Ş. ve Yücel, G. (2019). Türk Milliyetçiliği: Tanım, Teori ve Süreç, Ed. Ömer Baykal, Cumhuriyet Döneminde Siyasi Düşünce. Ankara: A Kitap, 181-209.
Erdoğan, C. (2018). CHP 1919-2018, İdeoloji-Örgütsel Yapı, Parti İçi Demokrasi ve Oligarşi. İstanbul: Sokak Kitapları.
Ersanlı, B. (2009). İktidar ve Tarih: Türkiye‟de “Resmi Tarih” Tezinin Oluşumu (1929-1937). İstanbul: İletişim Yayınları.
Fırat, M. (2011). Yunanistan’la İlişkiler, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Cilt I: 1919-1980, İstanbul: İletişim Yayınları, 716-769.
Fırat, M. ve Kürkçüoğlu, Ö. (2010). Orta Doğu’yla İlişkiler, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Cilt II: 1980-2001, İstanbul: İletişim Yayınları, 551-587.
Gönlübol, M. (1996). 1983-1990 Dönemi, Olaylarla Türk Dış Politikası. Ankara: Siyasal Kitabevi, 609-633.
Gönlübol, M. ve Sar, C. (1996). “1919-1939 Dönemi”, Olaylarla Türk Dış Politikası. Ankara: Siyasal Kitabevi, 3-137.
Gönlübol, Mehmet, Ülman, H., Bilge, S. ve Sezer, D. (1996). 1945-1965 Dönemi, Olaylarla Türk Dış Politikası. Ankara: Siyasal Kitabevi, 191-491.
Hansen, L. (2006). Security As Practice: Discourse Analysis in Bosnian War. London-New York: Routledge.
Karpat, K. (2012). Türk Dış Politikası Tarihi. İstanbul: Timaş Yayınları.
Kreiser, K. (2019). Son Osmanlı Yüzyılı (1826-1920), Klaus Kreiser ve Christoph H. Neumann, Küçük Türkiye Tarihi. Çev. Yunus Emre Gürbüz, İstanbul: İletişim Yayınları, 241-293.
Murinson, A. (2012). Turkish Foreign Policy In The Twenty-First Century, Mideast Security and Policy Studies, Sayı: 97, 1-31.
Neumann, C. H. (2019). Varoluş Krizi İçinde Osmanlı İmparatorluğu (1768- 1826), Klaus Kreiser ve Christoph H. Neumann, Küçük Türkiye Tarihi. Çev. Yunus Emre Gürbüz, İstanbul: İletişim Yayınları, 217- 241.
Oran, B. (2011). Giriş: Türk Dış Politikasının Teori ve Pratiği, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Cilt I: 1919-1980, İstanbul: İletişim Yayınları, 17-94.
Oran, B. (2011). 1919-1923: Kurtuluş Yılları, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Cilt I: 1919-1980, İstanbul: İletişim Yayınları, 95-239.
Oran, B. (2011). Dönemin Bilançosu, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Cilt I: 1919-1980, İstanbul: İletişim Yayınları, 241-257.
Oran, B. (2011). Dönemin Bilançosu, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Cilt I: 1919-1980, İstanbul: İletişim Yayınları, 387-398.
Oran, B. (2010). Dönemin Bilançosu, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Cilt II: 1980-2001, İstanbul: İletişim Yayınları, 9-34.
Oran, B. (2013). Dönemin Bilançosu, Ed. Baskın Oran, Türk Dış Politikası Cilt III: 2001-2012, İstanbul: İletişim Yayınları, 13-249.
Parla, T. (2008). Türkiye‟de Siyasal Kültürün Resmi Kaynakları/Cilt 3: Kemalist Tek-Parti İdeolojisi ve CHP‟nin Altı Ok‟u. İstanbul: Deniz Yayınları.
Perinçek, D. (2014). Kemalist Devrim-6 Atatürk‟ün CHP Program ve Tüzükleri. İstanbul: Kaynak Yayınları.
Plano, J. C. ve Olton, R. (1988). The International Relations Dictionary. California: ABC Clio.
Sander, O. (2006). Türkiye‟nin Dış Politikası. Der. Melek Fırat, Ankara: İmge Kitabevi.
Saraçoğlu, C. (2013). AKP, Milliyetçilik ve Dış Politika: Bir Milliyetçilik Doktrini Olarak Stratejik Derinlik, Alternatif Politika, Cilt 5, Sayı 1, 52-68.
Schonberg, K. K. (2009). Constructing 21. Century US Foreign Policy: Identity, Ideology and America‟s World Role In New Era. New York: Palgrave Macmillan.
Sunar, B. (2013). Adalet ve Kalkınma Partisinin Dış Politika Söylemin Biçimlenmesinde Bir Etken Olarak Siyasal İlahiyat, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul.
Tamaki, T. (2010). Deconstructing Japan‟s Image of South Korea: Identity in Foreign Policy. New York: Palgrave Macmillan.
Tunaya, T. Z. (2016). Türkiye‟nin Siyasi Hayatında Batılılaşma Hareketleri. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
Yücel, G. (2018). Türklerin Varoluş Yolculuğunda İlk Adım: Devlet- Kimlik-Mekân, Ed. Mehmet Akif Okur, Güvenlik, Kargaşa ve Belirsizlik Çağında Nereye?, İstanbul: Kocav Yayınları, 77-90.
Anadolu Ajansı (2020, 9 Ocak). CHP Genel Başkanı Kılıçdaroğlu: Orta Doğu'nun barışa ihtiyacı var. Erişim adresi https://www.aa.com.tr/tr/politika/chp-genel-baskani-kilicdaroglu-orta- dogunun-barisa-ihtiyaci-var/1698240.
Cumhuriyet Halk Partisi Resmi Web Sitesi (2020). Seçim Bildirgeleri. Erişim adresi https://www.chp.org.tr/yayinlar/secim-bildirgeleri.
Cumhuriyet Halk Partisi Resmi Web Sitesi (2020). CHP Tarihi. Erişim adresi https://www.chp.org.tr/haberler/chp-tarihi.
Sözcü (2019, 23 Ağustos). Kılıçdaroğlu: Türkiye çok yakında daha güzel bir yolun başında yürüyecek. Erişim adresi https://www.sozcu.com.tr/2019/gundem/kilicdaroglu-balikesirde- konusuyor-5296250/.
Türkiye Büyük Millet Meclisi (2020, 10 Mart). CHP Grup Toplantısı. Erişim Adresi https://www.tbmm.gov.tr/develop/owa/haber_portal.aciklama?p1=148 450.
Türk Dil Kurumu Sözlükleri (2020). Erişim adresi https://sozluk.gov.tr/.