TÜRK BANKACILIK SEKTÖRÜNDE AKTİF KÂRLILIĞI, MAKROEKONOMİK VE FİNANSAL PERFORMANS GÖSTERGELERİ ARASINDAKİ İLİŞKİNİN ANALİZİ, 1990-2017
Sürdürülebilir bir büyüme için istikrarlı
ve güçlü bir bankacılık sektörünün varlığı zorunlu olmakla birlikte, bankaların
da güven veren bir ekonomik ortamda sağlıklı işleyebilmeleri, banka ve makroekonomik
performans göstergelerinin sağlıklı olmasına bağlıdır. Türkiye ekonomisi finansal
serbestleşme sürecinin ardından 1994 yılında ilkini yaşadığı finansal krizi
takiben 1997 Asya krizinden etkilenmiş, 2001 Bankacılık, 2008 Global krizi ve
2018 Ağustos ayında da kur dalgalanması yaşamıştır. Türkiye’nin bu dönemlere ilişkin
verileri incelendiğinde, bankaların ve makroekonominin performans göstergelerinde
sürekli bir dalgalanma gözlemlenmektedir. Bu dalgalanmalar dolayısıyla ortaya
çıkan olumsuzluklar bankacılık sektörüne getirilen yeni düzenlemelerle ortadan
kaldırılmaya çalışılmıştır. Bu çalışmada 1990 sonrası Türk Bankacılık sektörü aktif
kârlılığı ile makroekonomik performans ve bankacılık sektörü finansal
göstergeleri arasındaki uzun dönem ilişki araştırılmıştır. Türk Bankalar
Birliği tarafından sunulan yıllık bilanço verileri ile TÜİK 1990-2017 yıllık verilerinin
kullanıldığı çalışmada, bankaların aktif kârlılığı ile makroekonomik performans
ve sektörel finansal göstergeler arasında uzun dönem eşbütünleşme ilişkisi
bulunmuştur. Ayrıca bankaların aktif
kârlılığı ile sektörel
finansal göstergeleri arasında karşılıklı çift yönlü nedensellik ilişkisi
mevcutken, makroekonomik performans ve sektörel finansal göstergeler arasında
böyle bir ilişki belirlenememiştir. Bununla birlikte banka aktif kârlılığından,
makroekonomik performansa doğru tek yönlü bir ilişki tespit edilmiştir.
Although the strong and stable
banking sector is essential for sustainable growth, having stable and sound
banking financial indicators and macroeconomic performance indicators is also
important for the banks to function properly in a reliable economic environment. [1]Following
the implementation of financial liberalization policies, the Turkish economy
faced its first financial crisis in 1994, had been affected from the Asian
crisis in 1997, and had suffered from
2001 Banking and 2008 Global crisis and from the 2018 August foreign exchange volatility.
Examination of the Turkish data for the period, it is observed that there are
lots of sharp and sustained fluctuations in the banking and macroeconomic
performance indicators. To overcome the economic problems emerged from these
fluctuations, new regulations were introduced to the banking sector. This study
investigates the long-term relationship between return on assets, macroeconomic
performance and financial indicators of the banking sector. The annual balance
sheet data obtained from the Turkish Banking Association and the annual data of
TURKSTAT over the period 1990-2017 are used in this study. The results
indicates that there is a long-term cointegration relationship between banks' return
on assets and macroeconomic performance and sectoral financial indicators
indices. The results show that while there is no causal relationship between
macroeconomic performance indicators and sectoral financial indicators, there
is a two-way Granger causality relationship among banking profitability and
sectoral financial indicators. However, the results indicate that there exists
a one-way Granger causality relationship running from the banking sector
profitability to macroeconomic performance index.
___
- Acaravcı, Songül K. ve Ahmet Ertuğrul Çalım (2013). Turkish Banking Sector’s
Profitability Factors. International Journal of Economics and Financial Issues,
Vol. 3, No. 1: 27-41.
- Ahmad, R, Eric H. Y. Koh, and Shahrin Saaid Shaharuddin (2016). Determinants of
bank profitability: A comparativestudy of East Asia and Latin America.
International Journal of Banking, Accounting and Finance, 7: 34–51
- Boğa, S. (2019). İktisadi Krizlerin Kuramsal ve Kavramsal Çerçevesi. G. Çiğdem (Ed.),
Multidisipliner Yaklaşımla İktisadi Kriz Olgusu içinde. 3-22 i. Ankara:
Akademisyen Kitabevi.
- Arabacı, H. (2018), Türkiye’de Bankacılık Sektörünün Gelişimi (2000-2016). Meriç
Uluslararası Sosyal ve Stratejik Araştırmalar Dergisi, Cilt: 2, Sayı: 3, Yıl: 2018:
25-42
- Cömert, Z. (2015). Temel Bileşenler Analizine Genel Bir Bakış, zafercomert.com
(10.04.2019).
- Çelik, T. (2013). 2000’li Yıllarda Türk Bankacılık Sektörü. Prof. Dr. Cihan Dura’ya
Armağan: 2000’li Yıllarda Türkiye Ekonomisi, Ed: Prof. Dr. Hayriye Atik, Nobel
Yayınevi, Ankara.
- Çelik, T. ve Levent Citak (2016). Banking Competition, Financial Liberalization and
Economic Growth: Evidence from Turkish Economy during the 1990-2014
Period. International Journal of Economics and Financial Issues, 6(4):1750-
1755.
- Demirgüç-Kunt, A. and Harry Huizinga (1999) Determinants Of Commercial
Bank İnterest Margins Andprofitability: Some international evidence. The
World Bank Economic Review13: 379–408.
- Demirgüç-Kunt, A., and Vojislav Maksimovic (1998) Law, finance, and firm growth.
The Journal of Finance, 53:2107–2137.
- Dickey, D. and Wayne .A. Fuller (1979). Distribution of the Estimators for
Autoregressive Time Series with a Unit Root. Journal of the American Statistical
Association, 74: 427–431.
- Enders, W. (2014). Applied Econometric Time Series, 4th Edition ISBN: 978-1-118-
80856-6, November 2014, Wiley Pub.
- Fatma G. ve Hayati Aksu (2011). Mevduat Bankacılığında Kârlılık ve Makroekonomik
Değişkenler İlişkisi: Türkiye Üzerine Bir Uygulama. Atatürk Ü. İİBF Dergisi, 10.
Ekonometri ve İstatistik Sempozyumu Özel Sayısı.
- Goddard, J. Phil Molyneux, and John O. Wilson (2004). The profitability of European
banks: A Cross-Sectionaland Dynamic Panel Analysis. The Manchester
School,72: 363–81
- Granger, C. W. J. (1969). Investigating Causal Relations by Econometric Models and
Cross-spectral Methods. Econometrica, 37 (3): 424–438.
- Hasan E. (2007). Bankalarda Net Faiz Marjının Belirleyicileri: Risk Duyarlılığı ve
Politika Önerileri, uzmanlık tezi, TCMB, Ankara.
- Johansen, S. (1995). Likelihood-based Inference in Cointegrated Vector Autoregressive
Models. Oxford University Press.
- Klara, G. (2018). Macroeconomic Determinants of Bank Profitability: Evidence from
Georgia, Ecoforum, Vol 7, No 3:4-17.
- Molyneux, P., and John Thornton (1992). Determinants of European bank profitability:
A note. Journal of Banking & Finance, 16: 1173–1187.
- OECD (1987), Economic Outlook, 41 (Paris: OECD).
- Rami O. and Mohammed Adeinat (2017). Determinants of Net Interest Margin: An
Analytical Study on the Commercial Banks Operating in Jordan (2005-2015),
International Journal of Economics and Financial Issues, 7(4): 515-525.
- Mehmet S. Topak ve Nimet H. Talu (2017). Bank Specific and Macroeconomic
Determinants of Bank Profitability: Evidence from Turkey. International Journal
of Economics and Financial Issues, 7(2), 574-584.
- TBB (1993), Bankalarımız 1992, TBB Yayınları, No: 171, Ankara.
- TBB (1995), Bankalarımız 1994, TBB Yayınları, No: 194, Ankara.
- TBB (2001), Bankalarımız 2000, TBB Yayınları, No: 223, Ankara.
- TBB (2017), Türkiye’de Bankacılık Sistemi:1959-2017, TBB Yayınları, İstanbul.
- Tunay, K. B. ve A. Murat Silpar (2006). Türk Ticari Bankacılık Sektöründe Kârlılığa
Dayalı Performans Analizi-I. Araştırma Tebliğleri Serisi, İstanbul: Türkiye
Bankalar Birliği.