Mehmet Ali ÇAKMAK, Rumeysa TEZCAN

KUTADGU BİLİG’E GÖRE TÜRKLERDE ADALET ANLAYIŞI

Öz ÖzTürklerin devlet kurmada hünerli oldukları kadar idare etmede başarılı olamadıkları algısı vardır. Bu düşüncenin oluşmasında eski Türklerde yazılı hukuk kurallarının olmayışı etkilidir. Çin kaynakları incelendikçe, eski Türk kültürü kalıntıları üzerinde çalışıldıkça Türklerde en eski devirlerden itibaren, yazılı olmamakla birlikte köklü bir hukuk ve adalet anlayışının varlığı bugün artık tartışma götürmez bir gerçektir. Yusuf Has Hacib’in 11. yüzyılda kaleme aldığı Kutadgu Bilig ise bu iddianın en güçlü delilidir. Bu yaklaşımdan hareketle çalışmamızda, Türk kültür tarihinin en eski yazılı kaynaklarından biri olan Kutadgu Bilig’den faydalanarak Türk hâkimiyet telakkisinde önemli bir yere sahip olan adalet anlayışı ele alınacaktır.Anahtar Kelimeler: Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, Töre, Kün-Togdu, Ay-Toldu, Hâkimiyet Anlayışı AbstractIt is perceived that Turks are skilled at establishing a state but not successful in the administration as much. The lack of written laws plays an important role in this. There is little debate today that the Turks have a sense of justice and law since ancient times, although not written in a way, as the studies on the Chinese sources and the old Turkish cultural materials have established. Written by Yusuf Has Hacip, Kutadgu Bilig is the strongest evidence for this claim. This study aims to explore, by benefiting from Kutadgu Bilig, one of the oldest written sources of Turkish history, the concept of justice, which has an important place in Turkish perception of sovereignty.KeyWords: Yusuf Has Hacib, Kutadgu Bilig, Tradition, Kün-Togdu, Ay-Toldu, Sovereignty Perception

PDF

___

ADALIOĞLU, H. H. (2013). Bir siyasetname olarak Kutadgu Bilig, Selçuk Üniversitesi
Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Türkiyat Araştırmaları Dergisi, 237-253.
ANIL YILMAZ, A. (2004). Kutadgu Bilig’de kadın. Türk Kültürü ve Hacı Bektaşi Velî
Araştırmaları Dergisi, 32, 91-99.
ARSAL, S. M. (1947). Kutadgu Bilig. İstanbul Üniversitesi Hukuk Fakültesi Mecmuası.13(2).
-683.
ARSLAN, M. (1987). Kutadgu Bilig’deki toplun ve devlet anlayışı. İstanbul: İstanbul
Üniversitesi Edebiyat Fakültesi.
BAŞER, S. (1990). Kutadgu Bilig’de kut ve töre. Ankara: Kültür Bakanlığı.
BİNARK, N. (1970). Kutadgu Bilig’de evlenme, aile ve çocuk terbiyesi. Türk Kültürü Kutadgu
Bilig Sayısı, 98, 174-178.
DEMİREL, D. (2014). Kutadgu Bilig’de devlet yönetimi. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi
Dergisi, 1 (6), 55-61
DİLAÇAR, A. (1988). Kutadgu Bilig incelemesi. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
ERCİLASUN, A. B. (2003). İlk Müslüman Türk Devletlerinde Dil ve Edebiyat. Türkler, c. 5.
Ankara: Yeni Türkiye.
GENÇ, R. (2002). Karahanlı devlet teşkilatı. Ankara: Türk Tarih Kurumu.
HAS HACİP, Y. (1988). Kutadgu Bilig. (R. R. Arat, Çev.). Ankara: Türk Tarih Kurumu.
KAFESOĞLU, İ. (1980). Kutadgu Bilig ve kültür tarihimizdeki yeri. İstanbul: Kültür Bakanlığı.
KAFESOĞLU, İ. (1997). Türk milli kültürü. İstanbul: Ötüken.
KAYMAZ, Z. (2009). Kutadgu Bilig hakkında Türkiye’de yapılan yayınlar üzerine bir
deneme. Turkish Studies. 4(3), 1408-1422.
ÖZÇELİK, D. (2004). Sosyal bilgiler öğretiminde siyasetnâmelerin yeri ve önemi (Kutadgu
Bilig ve Siretü’l- Mülük örnekleri). Yüksek Lisans Tezi, Selçuk Üniversitesi, Konya.
TEKŞAN, K. (2012). Türkçe dersi değerler eğitiminde Kutadgu Bilig’in kullanımı. Ahi Evran
Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi (KEFAD) 3(13), 1-17.
TUĞRAL, O. (2008). Kutadgu Bilig ve Siyasetnâme’de devlet anlayışı. Yüksek Lisans Tezi,
Niğde Üniversitesi, Niğde.