Türkçede Eş Adlılık

Yazılışları ve söylenişleri aynı, anlamları ve kökenleri farklı olan sözcükler eş adlıdır.Türkçede eş adlı teriminde kavram kargaşası söz konusudur. Eş adlılık; eş seslilik/sesteş, eşyazımlılık, eş gösterenlik, eş biçimlilik kavramlarıyla da karşılanmaktadır. Bu çalışmadaTürk Dil Kurumu Türkçe Sözlük’te Romen rakamlarıyla ayrı madde başlarında tanımlananeş adlı sözcüklerin tamamı genel tarama modeliyle tespit edilmiş, 641 eş adlı sözcükfişlenmiştir. Eş adlı sözcüklerin oluşum yolları belirlenmiş ve oluşum yollarına göre çeşitlitasnifler oluşturulmuştur. Türkçe Sözlük’teki eş adlı sözcüklerin bir kısmının tarihboyunca eş adlı olduğu, diğer eş adlıların ise farklı nedenlerle eş adlı duruma geldiği ortayaçıkmıştır. Türkçe Sözlük’te eş adlılığın ortaya çıkma nedenleri alıntı sözcükler, ses, biçimve anlam değişiklikleri ile söz varlığından kaynaklı olarak belirlenmiştir. Bu ana nedenlerinçeşitli alt başlıkları oluşturulmuş ve elde edilen eş adlı sözcüklerin tamamı, ilgili başlıklarayerleştirilmiştir. Eş adlı sözcüklerin 366’sının alıntı sözcüklerden kaynaklandığı tespitedilmiştir. Bu durumda Türkçe Sözük’teki eş adlıların yarısından fazlasını Arapça, Farsça,Fransızca, Rumca gibi çeşitli dillerden alıntılanmış sözcükler oluşturmaktadır. Eş adlısözcüklerden bazıları ses ve biçim değişiklikleri sonucu oluşmuştur. Bir kısım eş adlılar iseçok anlamlılık, anlam genişlemesi vb. anlam olaylarıyla ortaya çıkmıştır. Asıl eş adlı yanitarihsel eş adlı 28 sözcük saptanmıştır.

Homonym in Turkish

Homonym means one of two or more words that have the same sound and often the same spelling but differ in meaning. There is a confusion of concepts in the term "homonym" in Turkish. In Turkish, homonym is also known as homophony, and etc. In this context, the Turkish dictionary contains homonyms defined in Roman numerals at the beginning of the separate lexical entry. In this study, all of the words with homonyms were determined by the general scanning model, and 641 words with homonyms were recorded. The formation ways of the homonyms have been determined, and various classifications have been created according to the formation ways. It has been revealed that some of the words named homonym in the Turkish dictionary have been named homonym throughout history, while other words have become homonym for different reasons. The reasons for the occurrence of homonym in the Turkish dictionary are borrowed words; phonetic, morphology and semantic changes and vocabulary. Various subtitles of these main reasons have been created, and the words with homonyms are placed in the relevant headings. It has been determined that more than half of the homonyms are derived from the borrowed words. Languages that cause co-naming originate from various languages such as Arabic, Persian, French, and Greek. Some homonyms have emerged with meaning events such as polysemy and meaning expansion. Some of the homonyms are formed as a result of phonetic and morphological changes. 28 words named original homonym, that is historical homonym, were determined.

PDF

___

Ahanov, Kaken (2008). Dil Biliminin Esasları. akt. Murat Ceritoğlu. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
Akar, Ali (2019). Düşünen Türkçe. İstanbul: Ötüken Yay.
Aksan, Doğan (2016). Anlambilim Anlambilimi Konuları ve Türkçenin Anlambilimi. Ankara: Bilgi Yay.
Clauson, Sir Gerhard (1972). An Etymological Dictionary of Pre-Thirteenth-Century Turkish. London: Oxford University Press.
Ercilasun, Ahmet Bican (2014). Makaleler 1 (Dil, Destan, Tarih, Edebiyat). hzl. Ekrem Arıkoğlu. Ankara: Akçağ Yay.
Eren, Hasan (1999). Türk Dilinin Etimolojik Sözlüğü. Ankara: Bizim Büro.
Eyuboğlu, İsmet Zeki (2017). Türk Dilinin Etimoloji Sözlüğü. İstanbul: Say Yay.
Günay, V. Doğan (2007). Sözcükbilime Giriş. İstanbul: Multilingual Yay.
Hartmann, Reinhard vd. (1998). Dictionary of Lexicography. London: Routledge.
İmer, Kamile, vd. (2011). Dilbilim Sözlüğü. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yay.
Karasar, Niyazi (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi Kavramlar-İlkeler-Teknikler. 23. bs., Ankara: Nobel Yay.
Lakoff, George ve Johnson, Mark (2010). Metaforlar Hayat, Anlam ve Dil. çev. Gökhan Yavuz Demir. İstanbul: Paradigma Yay.
Özkan, Abdurrahman ve Mert, Abdullah (2020). “Türkçe Sözlük’te Yer Alan Eş Gösterenli Bazı Sözcüklere İlişkin Düzeltme Önerileri”. Selçuk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi, (48): 1-12. doi: 10.21563/sutad.856364.
Ricoeur, Paul (2003). The Rule of Metaphor The Creation of Meaning in Language. London: Routledge Classics.
Tarama Sözlüğü: XIII. Yüzyıldan Beri Türkiye Türkçesiyle Yazılmış Kitaplardan Toplanan Tanıklarıyla (2009). hzl. Ömer Asım Aksoy, Dehri Dilçin. 3. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
Tietze Andreas (2002). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Sözlüğü I A-E. İstanbul: Simurg Yay.
Tietze Andreas (2009). Tarihi ve Etimolojik Türkiye Türkçesi Lugatı F-J. Wien: Österreichische Akademie der Wissenschaften.
Toklu, Osman (2003). Dilbilime Giriş. Ankara: Akçağ Yay.
Türkçe Sözlük (2011). hzl. Şükrü Halûk Akalın vd., 11. baskı, Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
Ullmann, Stephen (1970). Semantics an Introduction to the Science of Meaning. Oxford: Alden Press.
Vardar, Berke (2002). Açıklamalı Dilbilim Terimleri Sözlüğü. İstanbul: Multilingual Yay.
Zülfikar, Hamza (1995). Türkçede Ses Yansımalı Kelimeler. Ankara: Türk Dil Kurumu Yay.
Efrasiyap Gemalmaz, “Erzurum İli Ağızları, İnceleme-Metinler-Sözlük ve Dizinler”, Eri şim: 18 Ocak 2021, https://sozluk.gov.tr/.
Sevan Nişanyan “çap”, Erişim: 19 Ocak 2021, https://www.nisanyan sozluk.c om/ ?k =%C3%A7ap.
Sevan Nişanyan, “gen”, Erişim: 12 Şubat 2021, https://www.nisanyansozluk.com/?k =gen.
Sevan Nişanyan, “karaca”, Erişim: 13 Şubat 2021, https://www.nisanyansozluk.com /?k=karaca.
Sevan Nişanyan, “kivi”, Erişim: 13 Şubat 2021, https://www.nisanyansozluk.com/ ? k=kivi.
Sevan Nişanyan, “sırtarmak”, Erişim: 20 Şubat 2021, https://www.nisanyansozluk. com/?k=s%C4%B1rtarmak.
Sevan Nişanyan, “sıvamak”, Erişim: 20 Şubat 2021, https://www. nisanyansozluk. com/?k=s%C4%B1vamak.
Sevan Nişanyan, “sikke”, Erişim: 20 Şubat 2021, https://www.nisanyansozluk.com /?k=sikkei.
Sevan Nişanyan, “şap”, Erişim: 20 Şubat 2021, https://www.nisanyansozluk. com / ?k=%C5%9Fap.
Sevan Nişanyan, “üvez”, Erişim: 22 Şubat 2021, https://www.nisanyansozluk.com /? k =%C3%BCvez.
Wikipedia, “Nuevo Sol Peruano”, Erişim: 20 Şubat 2021, https://tr.wikipedia.org/w iki/Nuevo_Sol.