Türkiye Türkçesinde Kullanılan Arapça Kelime Grupları ve Cümleler Hakkında Bazı Değerlendirmeler

Birbiriyle iletişim hâlinde olan milletlerin dillerinin birbirinden etkilenmesi kaçınılmaz birdurumdur. Bu nedenle diller etkileşim içerisinde oldukları dillerden kelime hatta cümle bilealmaktadır. Bu alıntılara ödünçleme de denilir. Çünkü bu alıntıların bazıları sürekli kullanılırkenbazılarının yerine zamanla hedef dilde karşılıklar bulunur. Türkler de tarih boyunca etkileşimiçerisinde bulundukları dillerden pek çok kelime almışlar ve bunları kullanmışlardır. Çince,Sanskritçe, Moğolca, Farsça, Arapça, Rumca, Fransızca, İtalyanca, Rusça ve İngilizceden pek çokkelime Türkçeye girmiştir. Bu kelimelerin sayısı dönemlere göre değişmektedir. Bununla birliktebirçok dil de Türkçeden pek çok kelime almıştır.Arapçadan Türkçeye kelime ve cümle grubu girişi din, medeniyet, coğrafi yakınlık ve iç içeyaşamak gibi sebeplerin sonucudur. Bu sebepler altında Türkçeye Arapçadan bazı kelimegrupları ve cümleler girmiştir. Bu çalışmada ilk önce Türkçede kullanılan Arapça kelimegrupları ve cümlelerin Arapçadaki yapısı ve anlamı hakkında bilgi verilecek daha sonra bunlarınTürkçede kullanılışı, kazandığı yeni anlamlar ve bazı cümlelerin yapı bakımından Türkçedeyeniden kurgulanması üzerinde durulacaktır. Alıntı kelime grupları ve cümlelerin Türkçedekikullanımı Cumhuriyet Döneminde kaleme alınan eserlerden örneklerle gösterilmeyeçalışılacaktır. Bunun yanı sıra Cumhuriyet Dönemi eserlerinde tespit edilemeyen bazı örnekler,Osmanlı Türkçesi eserlerinden verilecektir.

Some Assessments of Arabic Sentences and Phrases Used in Turkey Turkish

It is inevitable that the languages of the nations that are in communication with each other will be affected by each other. For this reason, languages receive words and even sentences from the languages they interact with. These quotations are also called borrowings. Because some of these quotations are used constantly, while some of them are replaced by correspondence in the target language over time. Turks have also taken many words from the languages they have interacted with throughout history and used them. Many words from Chinese, Sanskrit, Mongolian, Persian, Arabic, Greek, French, Italian, Russian and English have entered Turkish. The number of these words varies according to the periods. However, many languages have taken many words from Turkish. Phrase and sentence and entry from Arabic to Turkish result from certain reasons such as religion, civilization, geographic proximity and coexistence. Under these reasons, some phrases and sentences from Arabic entered Turkish. In this study, firstly, information about the structure and meaning of Arabic phrases and sentences used in Turkish will be given, then their usage in Turkish, their new meanings, and the reconstruction of some phrases and sentences in Turkish in terms of structure will be emphasized. The use of quoted phrases and sentences in Turkish will be illustrated with examples from works written in the Republic Period. In addition, some examples that cannot be identified in the Republic Period works will be given from Ottoman Turkish works.

PDF

___

Ahmed Mithad Efendi (2017). Felatun Beyle Rakım Efendi. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
Aksan, Doğan (1995). Her Yönüyle Dil Ana Çizgileriyle Dilbilim. Ankara: TDK Yay.
Ali Şuurî Efendi. Erişim: 05 Mart 2021. http://teis.yesevi.edu.tr/madde-detay/suuriali-suuri-efendi-balikesirli.
Cumalı, Necati. Erişim: 05 Mart 2021. https://sozluk.gov.tr/.
Cumhuriyet gazetesi arşivi, (29.08.1930).
Cumhuriyet gazetesi arşivi, (09.08.1930).
Demirci, Kerim (2015). Türkoloji İçin Dilbilim. Ankara: Anı Yay.
Diyanet Dergisi. Erişim: 05 Mart 2021. https://dergi.diyanet.gov.tr/makaledetay. php?ID=4769.
Doğanbaş, Muzaffer (2007). Pîrî Baba Velayetnamesi. Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Velî Araştırma Dergisi, 41: 161-182.
Eker, Süer (2009). Çağdaş Türk Dili. Ankara: Grafiker Yayınları, 5. Baskı.
Ercilasun, Ahmet Bican (2004). Başlangıcından Yirminci Yüzyıla Türk Dili Tarihi. Ankara: Akçağ Yay.
Erdoğan, Abdullah Yaşar (1983). “Adam Sayın”. Erişim: 05 Mart 2021 https://www.antoloji.com/adam-sayin-siiri/.
Ergün, Sadeddin Nüzhet (1967). Âşık Ömer Hayatı ve Şiirleri. İstanbul: Semih Lütfi Matbaası.
Ertop, Konur (2017). “İstanbul Kazan Sermet Muhtar Kepçe” Bütün Dünya, 2017/12: 85-89.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021a). Ayna (Şık). (Haz. Dilek Herkmen, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021b). Ben Deli miyim. (Haz. Ahmet Koçak, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021c). Cadı. (Haz. Selma Oğuz, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021d). Eşkiya İninde. (Haz. ve Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021e). Evlere Şenlik, Kaynanam Nasıl Kudurdu? (Haz. Çiğdem Usta, Emre Türkmen, Aysun Kanmaz, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021f). Gönül Bir Yel Değirmenidir Sevda Öğütür. (Haz. Asiye Figen Kalkan, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021g). Gulyabani. (Haz. Nilüfer Tanç, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021h). Hakk’a Sığındık. (Haz. Duygu Turp Kaya, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021ı). Hayattan Sahifeler. (Haz. İlhan Sadıkoğlu, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021i). Kesik Baş Zabıta Romanı. (Haz. ve Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021j). Kuyruklu Yıldız Altında Bir İzdivaç. (Haz. Arzu Öztürk, Erhan Kıvanç, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021k). Muhabbet Tılsımı. (Haz. Seher Özyaşamış Şakar, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021l). Mürebbiye. (Haz. Ayşe Şeker, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021m). Şıpsevdi. (Haz. Habibe Demir, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi (2021n). Toraman. (Haz. Gülşen Özçamkan Ayaz, Pelin Seçkin, Seda Uysal Bozaslan, Yay. Yönet. Emine Gürsoy Naskali) Ankara: TDK Yay.
Gürpınar, Hüseyin Rahmi. Erişim: 05 Mart 2021, http://www.lugatim.com/ s/AL%C3%82K%C3%9CLL%C4%B0HAL.
Haşimi, Ahmet (2016). Kırıkkale İli Ağızları. (Yayımlanmamış Doktora Tezi. Kırıkkale: Kırıkkale Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Haşimi, Ahmet (2020). “Âkif’in Mısralarını Asrın Diliyle Söylemek: Necat Çavuş’un Safahat’ı Sadeleştirmesi Üzerine Bir Değerlendirme” Nazımda ve Nesirde Şair: Necat Çavuş. Orhan Oğuz. İstanbul: İdeal Kültür Yay. 267-296.
İkinci Dönem Ankara İstiklal Mahkemesi (1925-1927). (2020). C. 7/3. Ankara: TBMM Kütüphane ve Arşiv Hizmetleri Başkanlığı Yay
İşler, Emrullah (1997), Türkçede Anlam Kaymasına Uğrayan Arapça Kelime ve Kelime Grupları, İstanbul: Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı Yay.
Kara, Rahmi (2020). Annem İle Fatıma’nın Rüzgâra Bırakılmış Saçları”, Kayseri Büyükşehir Belediyesi 4. Hikaye Yarışması. (Yay. Koor. Salih Özgöncü). Kayseri: Kayseri Büyükşehir Belediyesi Kültür Yay.
Karakaş, Sinan (2012).”Nurun ala Nur”. Erişim: 5 Mart 2021, https://www.antoloji.com/nurun-ala-nur-2-siiri/.
Karay, Refik Halit (2009). Memleket Hikâyeleri. İstanbul: İnkılap Kitabevi Yay.
Kısakürek, Necip Fazıl (2003). Ulu Hakan İkinci Abdülhamid Han. İstanbul: Büyük Doğu Yay.
Kubbealtı Lügati. Erişim: 5 Mart 2021, http://www.lugatim.com/s/L%C3%82EDR% C3%8E.
Külebi, Oya (1990). “Türkçede Ünlemlerin Kullanımbilim (Pragmatics) Yönünden İncelenmesi” Dilbilim Araştırmaları Dergisi.
Muradoğlu, Abdullah. Erişim: 5 Mart 2021, https://www.yenisafak.com/yazarlar/ abdullahmuradoglu/kellim-kellim-la-yenfa-5700.
Namık Kemal (2018). Cezmi. (Edit. Gökhan Tunç), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
Namık Kemal (2019). Âkif Bey. (Edit. Gökhan Tunç), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
Öztekin, Hikmet Anıl (2015). Eyvallah. İstanbul: Hayy Kitap Yay.
Recaizâde Mahmud Ekrem (2018). Araba Sevdası. (Edit. Gökhan Tunç), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
Samih, Aziz (1937). Şimalî Afrikada Türkler. İstanbul: 1. Cilt, 2. Baskı, Vakit GazeteMatbaa-Kütüphane.
Sarı, Mevlüt (1982). Arapça-Türkçe Lûgat. İstanbul: Bahar Yay.
Şemseddin Sami (2017), Resimli Kâmûs-ı Fransevî. (Haz. Şerif Eskin), Ankara: TUBA Yay.
Şemseddin Sami (2018), Taaşşuk-ı Talat ve Fitnat. (Edit. Gökhan Tunç), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
Şinasî (2018). Şair Evlenmesi. (Edit. Gökhan Tunç), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yay.
Tahir, Kemal (1965). Yorgun Savaşçı. İstanbul: Remzi Kitabevi.
TBMM Meclis Tutanakları (1339). Erişim: 5 Mart 2021, https://www.tbmm.gov.tr/ tutanaklar/TUTANAK/GZC/d01/CILT04//b006/gcz010040060159.pdf.
TBMM Genel Kurul Tutanağı, 22. Dönem 1. Yasama Yılı, 110. Birleşim 23 Temmuz 2003 Çarşamba.
Uşaklıgil, Halit Ziya (2011). Ferdi ve Şürekâsı. İstanbul: Özgür Yay.
Zeyrek, Yunus (2016). “Batum Mebusu Edip Dinç’in 1922 Yılı Günlüğü” Bizim Ahıska Üç Aylık Kültür Dergisi Yerel Süreli Yayın, 44: 38-40.
https://www.kamusiturki.com/El-uhdet%C3%BC%20ale-r-rav%C3%AE. Erişim: 5 Mart 2021.
http://www.lugatim.com/s/ceffelkalem. Erişim: 5 Mart 2021.
https://tevakku.com. Erişim: 5 Mart 2021.