YENİ BİR PENDNÂME-İ ATTAR ŞERHİ: ALİ BEHÇET’İN NÜZHETÜ’L İHVAN’I

Ali Behcet tarafından XIX. yüzyılın ikinci yarısında kaleme alınan “Nüzhetü’l-İhvān” adlı eser Attâr’ın Pend-nâme’sinin mensur bir şerhidir. Unkapanı Emir Buhârî Tekkesi postnişîni Şeyh Mehmet Rıfkı Efendi’nin (ö. 1855) torunu olduğunu düşündüğümüz Ali Behcet, Nüzhetü’l İhvân’ın dibâce kısmında hem Attâr’ın öğütlerini gelecek kuşaklara aktarmak hem de öğrencilere Farsça öğretmek amacıyla bu eseri kaleme aldığını belirtmiştir. Eserde bu amaca uygun olarak sade ve didaktik bir dil göze çarpmaktadır. Eksiltili cümlelerin yoğun olarak kullanıldığı Nüzhetü’i-İhvân dönemin padişahı Abdulhamit Han’a sunulmuştur. Eser ilk iki varak fihrist olmak üzere 262 varaktan oluşmaktadır. Şârih tarafından kelimelerin Türkçe anlamlarının teker teker verildiği, Farsça dilbilgisi kurallarının yoğun olarak işlendiği eser daha çok gramatik şerh olarak değerlendirilebilecek özelliktedir. Ali Behçet orijinal metni beyit bazında verdikten sonra, beyitte geçen sözcüklerin Türkçe karşılıklarını verir ve gramatikal analizlerini yapar. Ardından orijinal beyitlerin mensur olarak tercümesini yaparak beyti kısaca şerh eder. Şarih şerh yaparken verdiği bilgilerin inandırıcılığını artırmak, anlattıklarını somutlaştırmak ve şerhini zenginleştirmek amacıyla bazı eserlerden, ayet ve hadislerden, darb-ı mesellerden ve beyitlerden faydalanır. Eserinde kendi yazdığı şiirlere yer vermeyen şarih şerhini işlenen konuya uygun Farsça başlıklarla bölümlendirmiştir. Beyitlerden çıkarılması gereken mesajın muhataba açık ve sade bir şekilde aktarıldığı Nüzhetü’l-İhvân adlı eser bu makale sayesinde ilim dünyasına tanıtılacaktır.

___

  • CEYLAN, Ömür. (2000). Tasavvufî şiir şerhleri. Kitabevi Yayınları.
  • DURU, Rafiye. (1998). İsmâil Hakkı el-Bursevî’nin Şerh-i Pend-i Attâr’ı [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • DURU, Rafiye (2007). Modern metin çözümleme teknikleri bakımından şerh geleneği ve İsmail Hakkı Bursevi [Yayımlanmamış Doktora Tezi]. Ege Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • ERTUĞRUL, Muzaffer. (2017). Pendnâme şerhi Nüzhetü’l-İhvân’a göre Pend-i Attâr’da tasavvufî kavramlar [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
  • İNAL, Mahmut Kemal. (1969). Son asır Türk şairleri. MEB Yayınları.