KÜLTÜREL DEĞERLER VE KÜYEREL BİR DENEYİM OLARAK KURUMSAL SORUMLULUK: TÜRKİYE ÖRNEĞİ

Kurumsal sorumluluk kavramının klasik anlatısı, Anglosfer ülkelerin kültür değerlerini yansıtmaktadır. Diğer yandan kurumsal sorumluluk anlayışı küreselleşme olgusuyla birlikte yaygınlaşmakta, farklı coğrafyalarda kültür odaklı yeni kurumsal sorumluluk yorumlarının ortaya çıkmasına neden olmaktadır. Bu çalışma, kurumsal sorumluluk ve küreselleşme arasındaki çok boyutlu ilişkiyi incelemekte, kültürel değerlerin kurumsal sorumluluk algısı üzerindeki etkisini anlamaya çalışmaktadır. Bu kapsamda üretim sektörü içerisinde yer alan Ankara’da faaliyet gösteren 15 KOBİ temsilcisi amaçlı örnekleme yöntemiyle saptanmış, bu katılımcılarla yarı-yapılandırılmış görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Elde edilen bulgular betimsel analiz yöntemiyle yorumlanmıştır. Bireycilik-toplumculuk kültürel boyutunun, kurumsal sorumluluk algısıyla yoğun bir etkileşim içerisinde olduğu saptanmıştır. Türkiye’deki KOBİ’ler kurumsal sorumlulukla ilgili uygulamalarında toplumsal konulara öncelik vermekte, başta çalışanları olmak üzere yakın çevrelerindeki toplumsal ihtiyaçlara yanıt vermeyi etik bir ideal olarak görmektedir. Bu yaklaşımlar, öz çıkarın korunması amacına odaklanan Anglosfer ülkelerdeki kurumsal sorumluluk anlayışından farklılaşmaktadır. Bu çalışma, kurumsal sorumluluk kavramının küreselleşmenin kültürel benzeşme ve kültürel melezleşme etkilerini aynı anda örneklediğini göstermektedir; böylece kurumsal sorumluluk kavramını küyerel bir deneyim olarak ele alarak, özgün bir yaklaşım geliştirmeyi hedeflemektedir. Bu konuda Ahilik kültürü özellikle KOBİ’lerin kurumsal sorumluluk uygulamaları için ilham verici bir kaynak olarak görülebilir ve KOBİ’lerin kurumsal sorumluluk uygulamalarını kültürel değerlerle uyumlu bir şekilde benimsemeleri sağlanabilir. Böylece kurumsal sorumluluk algısının yeni ve başka ülkelerden getirilmiş bir anlayış olarak yorumlanmasının önüne geçilebilir ve Türkiye’deki KOBİ’lerin daha etkin kurumsal sorumluluk yaklaşımları geliştirmeleri sağlanabilir. Araştırma yaklaşımından elde edilen veriler Ankara’da üretim sektöründe faaliyet gösteren KOBİ’lerle sınırlıdır. Araştırma bulgularının geçerliliğinin farklı bölge ve ülkelerde saptanabilmesi için benzer çalışmaların yapılması önerilmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kurumsal Sorumluluk, Küreselleşme, Ahilik, KOBİ, Kültürel Değerler

Cultural Values and Corporate Responsibility as a Glocal Experience: The Case of Türkiye

Classical narrative of the concept of corporate responsibility reflects cultural values of Anglosphere countries. Meanwhile, the understanding of corporate responsibility has been disseminated by the globalization and leads to culture oriented corporate responsibility interpretations from various geographies. This study investigates the multidimensional relationship between corporate responsibility and globalization, and aims to explore the impact of cultural values on the understanding of corporate responsibility. Within the scope of the study, 15 semi-structured interviews made with 15 SME representatives, who were identified through purposeful sampling. Research findings from descriptive analysis confirmed cultural dimension of individualism-collectivism has strong connection with the perception of corporate responsibility. SMEs in Turkey give priority to social issues implementing their corporate responsibility related activities, and they consider responding to the social needs of their surroundings, particularly to their employees as an ethical ideal. These approaches differentiate from the corporate responsibility of Anglosphere countries, which primarily focuses on seeking self-interest. This study illustrates that corporate responsibility simultaneously exemplifies cultural assimilation and hybridization effects of globalization, thus, it aims to develop an authentic approach by considering the concept of corporate responsibility as a glocalization experience. In particular, Ahi culture could be seen as an inspirational source especially for the corporate responsibility of SMEs, and SMEs could be encouraged to internalize the corporate responsibility as an idea in harmony with cultural values. With the help of this interpretation, the perception of CR could be prevented from being perceived as 'new' or 'imported from abroad'. In this way, SMEs in Turkey may internalize the idea of corporate responsibility more effectively and develop better practices. Similar studies are encouraged to determine the validity of the research findings in different regions and countries.

PDF

___

AL-ALİ, N. M., (2006). Islamic Culture Key to Regional CSR Model. Erişim adresi: www.albawaba.com
ALAKAVUKLAR, O. N., KILIÇASLAN, S. and ÖZTÜRK, E. B. (2009). Türkiye’de Hayırseverlikten Kurumsal Sosyal Sorumluluğa Geçiş: Bir Kurumsal Değişim Öyküsü, Yönetim Araştırmaları Dergisi, 9(2): 103-143.
ARGANDONA, A. and HOIVIK, H. von W. (2009). Corporate social responsibility: One Size Does Not Fit All Collecting Evidence from Europe. Journal of Business Ethics. 89: 221-234.
AYDEMİR, M. and ATEŞ, M. (2011). Küçük Sanayi Sitelerinde Kurumsal Sorumluluk Olgusu: Bilecik Küçük Sanayi Sitesi Örneği. Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30: 169-180.
BANERJEE, S.B. (2007). Corporate Social Responsibility: the good, the bad and the ugly. Edward Elgar Publishing Cheltenham.
BARTH, R. and WOLFF, F. (2009). Corporate Social Responsibility and Sustainability Impact: Opening up the arena. In R. Barth and F. Wolff (eds.), Corporate Social Responsibility in Europe, Rhetoric and Realities, (pp. 3-25). Edward Elgar Publishing Limited.
BASAH, M. Y. A. and YUSUF, M. M. (2013). Islamic Bank and Corporate Social Responsibility (CSR), EJBM-Special Issue: Islamic Management and Business. 5: 194-209.
BLOWFIELD, M. and FRYNAS, J. G. (2005). Setting New Agendas: critical perspectives on Corporate Social Responsibility in the developing world. International Affairs, 81(3): 499-513.
BLOWFİELD, M. and MURRAY, A. (2014) Corporate Responsibility. Third Edition Oxford.
CHAVARRIA, Mariela P. (2007). Corporate social Responsibility in Mexico. An Approximation from the Point of View of Communication. In S. K. May, G. Cheney and J. Roper (eds.), The Debate Over Corporate Social Responsibility, (pp. 135-144). Oxford University Press.
CHENEY, G., ROPER, J. and MAY, S. (2007). Overview. In S. K. May, G. Cheney and J. Roper (eds.), The Debate Over Corporate Social Responsibility, (pp. 3-14). Oxford University Press.
COANE, A., MATTEN, D. and SPENCE, L. J. (2008). Corporate Social Responsibility, Readings and cases in a global context. In Coane, A., Matten D. and Spence, L. J. (eds.). Corporate Social Responsibility: In Global Context, (pp. 3-20). Routledge.
COOMBS, W. T. and HOLLADAY, S. J., (2012). Managing Corporate Social Responsibility: A Communicaton Approach. Wiley-Blackwell Publication.
CRANO, W.D., BREWER, M.B. and LAC, A. (2014). Principles and methods of social research. Third Edition New York, NY: Routledge.
ÇAĞATAY, N. (1981). Bir Türk Kurumu Olan Ahilik. 2. Baskı. Konya: Selçuk Üniversitesi Basımevi.
DARRAG, M. and E-Bassiouny (2013). An Introspect into the Islamic Roots of CSR in the Missle East: The Case of Savola Group in Egypt. Social Responsibility Journal, 9(3): 362-378.
DİNCER, C. and DİNCER, B. (2007). Corporate Social Responsibility: Future Prospects in the Turkish Context, Social Responsibility Journal, 3(3): 44-49.
DİNÇER, C., and DİNÇER, B. (2010). An investigation of Turkish small and medium-sized enterprises online CSR communication. Social Responsibility Journal, 6(2): 197-207.
DUSUKI, A. W. and ABDULLAH, N. I. (2007). Maqasid al-Shari’ah, Maslahah and Corporate Social Responsibility. American Journal of Islamic Social Sciences, 24(1): 25-45.
ERTUNA, B. and TÜKEL, A. (2009). Türkiye’de KSS Uygulamaları: Geleneksel and Küresel Arasında, Yönetim Araştırmaları Dergisi. 9(2): 145-172.
FAROQHI, S. (2011). Osmanlı Zanaatkârları (Çeviri: Zülal Kılıç) İstanbul: Kitap Yayınevi.
GARRIGA, E. and MELE, D. (2004). Corporate Social Responsibility Theories: Mapping the Territory. Journal of Business Ethics, 53: 51-71.
GÜL, Ö. (2020). Kurumsal Sorumluluk Farkındalığı ve Ahilik Kurumu. Journal of Awareness, 5 (2) , 169-178 . DOI: 10.26809/joa.5.014.
GÜLLÜLÜ, S. (1977). Sosyoloji Açısından Ahi Birlikleri. İstanbul: Ötüken Yayınevi.
HOFSTEDE, G. and HOFSTEDE, G. J. (2005). Cultures and Organizations: Software of the Mind. New York: McGraw-Hill Publications.
HOFSTEDE, I. (2021). What About Turkey? Erişim adresi: https://www.hofstede-insights.com/country-comparison/turkey/
İNALCIK, H. (2009). Devlet-i ‘Aliyye Osmanlı İmparatorluğu Üzerine Araştırmalar – 1, İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
KAFESOĞLU, İ. (1977). Türk Millî Kültürü, Ankara: Türk Kültürünü Araştırma Enstitüsü Yayınları.
KATZ, Jeffrey P., SWANSON, D. L. and NELSON, L. K. (1999). Culture Based Expetations of Corporate Citizenship: A Propositional Framework and Corporate Analysis of Four Countries. (Working Paper) Kansas University. Erişim adresi: https://www.emeraldinsight.com/doi/abs/10.1108/eb028931.
MCMILLAN, J.J. (2007). Why Corporate Social Responsibility: Why now? How? In S. K. May, G. Cheney, & J. Roper (Eds.), The debate over corporate social responsibility (pp. 15–29). New York: Oxford University Press.
MCWILLIAMS, A., SIEGEL, D.ve WRIGHT, P. M. (2006). Corporate Social Responsibility: International Perspectives Working Papers (0604). New York: Troy, Department of Economics, Rensselaer Polytechnic Institute.
MITRA, R. (2012). My Country’s Future: A Cultre-Centered Interrogation of Corporate Social Responsibility in India. Journal of Business Ethics, 106(2): 131-147.
ÖZDEMİR, M. (2010). Nitel Veri Analizi: Sosyal Bilimlerde Yöntembilim Sorunsalı Üzerine Bir Çalışma. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 11(1): 323-343.
PALVÖLGYI, T., SZLAVIK, J., NAGYPAL, N. C., FÜLE, M. and CSETE, M. (2009). Driving on CSR: SMEs in the automotive supply chain. In Barth, R. and Wolff, F. (eds.), Corporate Social Responsibility in Europe, Rhetoric and Realities, (pp. 109-123). Edward Elgar Publishing Limited.
RISHI, P. and MOGHE, S. (2013). Integrating Corporate Social Responsibility and Culture as a Strategy for Holistic Corporate Success in India. Journal of Corporate Citizenship, 51: 17-37.
RITZER, G. (2003). Rethinking Globalization: Glocalization/Grobalization and Something/Nothing. Sociological Theory. Vol: 21, İssue: 3.
RONNEGARD, D. (2013). CSR in Saudi Arabia: Far behind or another path? INSEAD Knowledge, Erişim adresi: https://knowledge. insead.edu/csr/csr-in-saudi-arabia-far-behind-or-another-path-2479
ROUDOMETOF, V. (2015). Theorizing glocalization: Three interpretations. European Journal of Social Theory. 19. 10.1177/1368431015605443.
SAHİN, K., BASFİRİNCİ, C. S., and OZSALİH, A. (2011). The impact of board composition on corporate financial and social responsibility performance: Evidence from public-listed companies in Turkey. African Journal of Business Management, 5(7): 2959-2978.
SARAÇ, M. and KAVAKÇI, S. (2016). İslami Perspektiften Kurumsal Sosyal Sorumluluk= Corporate Social Responsibility in Islamic Perspective. International Journal of Islamic Economics and Finance Studies, 30(69): 1-40.
THE ECONOMIST (2008.01.17). Do it right, Special Report: Corporate Social Responsibility Erişim adresi: http://www.economist.com/node/10491124
ÜLGER, B. and ÜLGER, G. (2005). Akhism as a Non-Governmental Association Model in the History of Turkish Nation and an Assassment of Today’s Business Ethics: A Relationship or a Contradiction? Journal of Human Values, 11(1): 49-61.
VERBI SOFTWARE (2018). MAXQDA Analytics. Berlin: VERBI.
WANG, L. and JUSLIN, H. (2009). The Impact of Chinese Culture on Corporate Social Responsibility: The Harmony Approach. Journal of Business Ethics, 88: 433-451.
WHELAN, G. (2007). Corporate Social Responsibility in Asia: A Confucian Context. In G. Cheney, J. Roper and S. May (eds.) The Debate Over Corporate Social Responsibility, (pp. 105-118). Oxford University Press.
WILLIAMS, G. and ZINKIN, J. (2010). Islam and CSR: a Study of the Compatability between the Tenets of Islam and the UN Global Compact. Journal of Business Ethics, 91(4): 519-533.
YILMAZ SERT, N. (2012). Türkiye'de Özel Sektörün Kurumsal Sosyal Sorumluluk Anlayışına İlişkin Yarar Algısı: Kurumsal Sosyal Sorumluluk Faaliyetlerinin Duyurulmasında Web Sitelerinin Kullanılması. AJIT-e: Bilişim Teknolojileri Online Dergisi, 3 (9), 31-50.
YÖNET, E. (2005), “Kurumsal Sosyal Sorumluluk Anlayışında Son Dönemeç: Stratejik Sorumluluk”, Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (cilt:8, sayı:13), 239-265.