BERNARD-MARIE KOLTÈS'İN SALLINGER OYUNUNDA FANTASTİK EVREN

Sallinger, B-M.Koltès’in ünlü Amerikan yazar J. David Salinger’nin konularından esinlendiği bir tiyatro oyunudur. Gelecek büyük oyunlarının stilini, dilini, motiflerini içinde taşıyan bir prototip olarak, yazarın imgeleminden ortaya çıkmış bu yapıtta, Koltès gerçekliğin yanında gerçekdışını da sunabilme yeteneğiyle düş-gerçek karışımı bir evren yaratır. Oyunda olağanüstü, şaşırtıcı, korkutucu, hayret verici, gerilim yaratan tuhaf bir dünya gözler önüne serilir. Okuru belirsizlik alanında tutan fantastik edebiyat türünün ne olduğunu anlamak ve Sallinger oyununu fantastik yöntemle okumak için öncelikle Tzvetan Todorov’un dizgeleştirdiği fantastik kuramın kriterleri ortaya konmuştur. Teorisyen, fantastik için üç koşul öne sürer: Okur metindeki anlatılarla ilgili olağan ve olağanüstü arasında kararsızlık duymalıdır. Söz konusu bu kararsızlık öykü kişisi tarafından da hissedilmelidir ve okur öykü kişisiyle özdeşleşmelidir. Alegorik (yan anlamsal) ve şiirsel yorumu reddederek metin karşısında bir tavır almalıdır. Fantastik okuma özel bir okuma biçimi olduğu için Todorov özellikle eseri baştan sona doğru okumak gerektiğinin altını çizer ve okura büyük sorumluluklar yükler. Sallinger’de öncelikle okur normal bir evrene girer ve oyunun normal dünya düzeni içinde süreceğini düşünür, sonra oyunun intihar etmiş başkahramanının ani olarak zamanda ve mekânda görünüp, kaybolmasıyla gerçekdışı bir evrenle karşılaşır. Kahramanın geliş ve gidişi geleneksel zaman, mekân, olay örgüsünü bozan yapısıyla oldukça karmaşıktır. Okur; bu düş müdür? Gerçek midir? Flashback sinema tekniği midir? Öteki dünyadan bu dünyaya yapılan mistik yolculuk mudur? Zamanda ve mekânda seyahat midir? Anılarda gezinti midir? Düş içinde düş yoksa oyun içinde oyun mudur? türünden sorular sorar. Oyunun ilk sahnesinden son sahnesine kadar bu soruların yanıtı fantastik kuramın ölçütleri doğrultusunda aranmış, metin sahne açıklamalarından, oyun kişilerinin repliklerinden hareketle okunup incelenmiş ve yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Bernard-Marie Koltès, Sallinger, fantastik, Tzvetan Todorov

Fantastic Universe in Bernard-Marie Koltès' Sallinger Play

Sallinger is a play by B-M.Koltès which is inspired by the topics of the famous American writer J. David Salinger. This play which emerged from the imagination of the author is a prototype of his future style, language and motifs. With the ability to present the unreal as well as the real, Koltès creates a universe with a mixture fantastic and real. In the play, an extraordinary, surprising, frightening, astonishing, suspenseful strange world unfolds. In this article the criteria of the fantastic theory systematized by Tzvetan Todorov have been put forward, in order to understand what kind of fantasy literature keeps the reader in the field of uncertainty and to read Sallinger's play with the fantastic method. The theorist puts forward three conditions for the fantastic: The reader should be uncertain about the ordinary and the extraordinary narratives in the text. This uncertainty should also be felt by the character and the reader should identify with the character. They should take a stand against the text, rejecting allegorical (connotational) and poetic interpretation. Because fantastic reading is a special way of reading, Todorov especially underlines the need to read the work from beginning to end and places great responsibilities on the reader. In Sallinger, the reader first enters a normal universe and thinks that the play will be ordinary, but later they encounter an unreal universe when the suicidal protagonist suddenly appears and disappears in time and space. The appearing and disappearing of the hero is quite complex with its structure that disrupts the traditional time, place and plot. The reader asks questions like: Is this a dream? Is this real? Is this a flashback? Is it a mystical journey from the other world to this world? Is this a journey in time and space? Is this a stroll in memories? Is it a dream within a dream or a play within a play? In this article the answers to these questions were sought in line with the criteria of fantastic theory, the entire text was read, analyzed and interpreted based on the scene descriptions and the lines of the characters.

Keywords:

Bernard-Marie Koltès Sallinger, fantastic, TzvetanTodorov, fantastique,

PDF

___

BIDENT, C. (2000). Bernard-Marie Koltès, Généologies. Paris: Farrogo
BIDENT, C., SALADO, R., TRIAU, C. (2004). Voix de Koltès. Paris: Atlantica-Séguier
BOUVET, R. (2007). Étranges Récit, Étranges Lectures : Essai sur l’Effet Fantastique. Québec: Presses de L’université du Québec
BOZZETTO, R. (2001). Le Fantastique dans tous ses États. Paris : Presses Universitaires de Provence
COLLECTIF (2007). Bernard-Marie Koltès. Paris: Les Nouveaux Cahiers de la Comédie-Française
COLLECTIF (2018). Hantises et Spectres dans le Théâtre de Koltès et dans le Théâtre Contemporain. Limoges : Lambert-Lucas
DALAK, T. (2009). La Condition Humaine dans les Pièces de Bernard-Marie Koltès. Sivas: Cumhuriyet Üniversitesi (Yayınlanmamış Doktora Tezi)
DALAK, T. (2022). Oyunlarından Bernard-Marie Koltès’i Okumak (Zenciyle İtlerin Dalaşı, Çöle Geri Dönüş, Roberto Zucco). Ankara: Akademisyen Kitabevi A.Ş.
DERRIDA, J. (1993). Spectres de Marx. Paris : Éditions Galilée
ER, A. (2006). “Düzen/Düzensizlik Oyunu : Bernard-Marie Koltès’in “Çöle Dönüş’ü”, Frankofoni, No :18, Ankara
KOLTÈS, B-M. (1995-2005). Sallinger. Paris: Les Éditions de Minuit
KOLTÈS, B-M. (1999). Une Part de ma Vie (PdV). Paris: Les Éditions de Minuit
LANTERI, J-M. (2014). En Noir et Blanc, Essais sur Bernard-Marie Koltès, Paris : Presses Universitaires du Septentrion
MARTEL, F. (2001). “Le Véritable Thème de Sallinger, C’est la Mort” (par Jean-Cristophe Saïs), Magazine Littéraire, “Bernard-Marie Koltès”, No:395 Février
MAÏSETTI, A. (2018). Bernard-Marie Koltès. Paris: Les Éditions de Minuit
ÖZTOKAT KILIÇERİ, N. (2021). Le Corps dans les Contes Fantastiques et Cruels de Maupassant (The Body in the Fantastic and Cruels Tales of Maupassant). İstanbul : İstanbul University Press
PETITJEAN, A. (2019). Bernard-Marie Koltès, Portrait d’un Dramaturge en Écrivain. Dijon: Éditions Universitaires de Dijon.
PRINCE, N. (2008). Le Fantastique. Paris : Armand Colin
SÉBASTIEN, M-P. (2001). Bernard-Marie Koltès et l’Espace Théâtral. Paris : L’Harmatton
STEINMETZ, J-L. (2008). La Littérature Fantastique. Paris : Presses Universitaires de France, Coll. Que sais-je ? No : 907
TODOROV, T. (2013). Introduction à la Littérature Fantastique. Paris : Seuil
UBERSFELD, A. (1999). Bernard-Marie Koltès. Paris: Actes Sud-Papiers