Feminist Edebiyat Eleştirisi ve Hatice Bilen Buğra’nın Mal Sahibi Adlı Hikâyesinin İncelenmesi

Okur merkezli kuramlardan biri olarak değerlendirilen feminist edebiyat eleştirisi; okur olarak kadına yönelik eleştiri, yazar olarak kadına yönelik eleştiri, psikanalitik ve Marksist eleştiri olmak üzere disiplinler arası bir yaklaşımla kadın sorununa eğilen bir eleştiridir. Feminist edebiyat eleştirisi, ataerkil bir toplumun yansıması olarak toplumdaki ve edebiyattaki hâkim erkek bakış açısını yansıtan değerleri sorgulayarak kadının toplum içindeki yerine ve karşı karşıya olduğu sorunlara dikkat çekmeyi amaçlar. Feminist eleştiri, kadın erkek ilişkilerinde sürekli olarak erkeğin baskın çıkmasını eleştirir. Bu ilişki içerisinde kadının, genellikle erkek tarafından seçilmiş bir yaşam biçimine boyun eğen durumda oluşuna vurgu yapar. Yapılan çalışmalar doğrultusunda kadının birçok yönden ezilmişliği ortaya konur ve bu bilinç oluşturulmaya çalışılır. Feminizm hareketi ile kadınlar iş sahasında, eğitimde, iletişimde, toplum ve aile içinde erkeklerle eşit yasal haklara sahip olmaya başlar. Böylece kadınlar yaşamın her sahasında sesini duyurmayı başarır. Feminist edebiyat eleştirisi ile de zihinlerde yer edinen erkek bakış açılı okuma şeklinin/algısının değişmeye başladığına dikkat çekilir. Çalışmada ilk olarak edebiyat eleştiri yöntemlerinden biri olan “feminist edebiyat eleştirisi” hakkında bilgi verilmiş ve daha sonra Hatice Bilen Buğra’nın Mal Sahibi hikâyesi bu eleştiri yöntemine göre incelenmiştir.

An Examination of Feminist Literary Criticism and The Story Mal Sahibi (Owner) by Hatice Bilen Buğra

As a reader-centred theory, feminist literary criticism addresses the woman question with an interdisciplinary approach including the criticism of women as readers, criticism of women as writers, and psychoanalytic and Marxist criticism. Feminist literary criticism questions the values based on the dominant male perspective in society and literature as a reflection of patriarchal society and tries to raise concern about the place and challenges of women in society. Feminist criticism expostulates the continual male prevalence in man-woman relationship. It points out the fact that woman is generally selected and bows to the lifestyle selected by her man. Studies of this kind try to raise awareness about the fact that women are battered in many ways. Owing to the Feminist movement, women began to have equal rights with men in employment, education, communication, society, and family. They managed to speak up in every field of life. Feminist literary criticism points out that reading styles or perceptions from the male point of view have been changing. This paper gives information about the “feminist literary criticism” as a method of literary criticism at first and aims to examine the story titled as Mal Sahibi by Hatice Bilen Buğra according to this method of criticism.

PDF

___

Akerson, F. E. (2010). Edebiyat ve kuramlar. İstanbul: İthaki Yayınları.
Aktaş, G. (2013). Feminist söylemler bağlamında kadın kimliği: Erkek egemen bir toplumda kadın olmak. Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30(1), 53-72.
Argunşah, H. (1999). Kadın ve Edebiyat -1-. Kaşgar, (9), 34-40. Argunşah, H. (1999a). Kadın ve Edebiyat -2-. Kaşgar, (10), 83-87.
Bildirici, Z. ve Gülendam, R. (2013). Buket Uzuner’in “Önceki ve Sonraki Kadın” hikâyesine feminist bir bakış. SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 30, 269-277.
Buğra, H. B. (1989). Umursanmayan kadınlar. İstanbul: Bilgi Yayınları. Buğra, H. B. (1992). Ayın uysal ışığı. İstanbul: Ötüken Yayınları.
Buğra, H. B. (1992). Geçmişin aynasında. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Eagleton, T. (2011). Edebiyat kuramı giriş. İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Freud, S. (2000). Psikanaliz üzerine. İstanbul: Say Yayınları.
Humm, M. (2002). Feminist edebiyat eleştirisi. İstanbul: Say Yayınları. Kaplan, M. (2013). Hikâye tahlilleri. İstanbul: Dergâh Yayınları.
Kocabıçak, G. (2013). Tomris Uyar öykülerinin feminist eleştirisi. Yüksek Lisans Tezi, Celal Bayar Üniversitesi, Manisa.
Kolcu, A. İ. (2010). Edebiyat kuramları. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi. Kolcu, A. İ. (2006). Türk öykü dağarcığı 2. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi. Kolcu, A. İ. (2006). Öykü sanatı. Erzurum: Salkımsöğüt Yayınevi.
Moran, B. (1994). Edebiyat kuramları ve eleştiri. İstanbul: Cem Yayınevi. Öztürk, H. (2014). Kurmaca ve gerçeklik. Ankara: Orient Yayınları.
Türker, E. A. (2003). Feminist Edebiyat Eleştirisi. Hece Dergisi Eleştiri Özel Sayısı, 77/78/79, 293- 305.
Selvi, Y. (2005). Feminist teori ve sanat üzerinde derrida etkisi: Yapıbozumu. www.idildergisi.com, DOI: 10.7816, 79-98.
Şen, C. (2011). Feminist edebiyat eleştirisi ve Nihan Kaya’nın Gelin hikâyesinin incelenmesi. CBÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 9(2), 448-458.
TDK (2009). Türkçe sözlük. Ankara: Türk Dil Kurumu.