Sınıf Öğretmenliği Adaylarının Genetiği Değiştirilmiş Organizmalar (GDO) Hakkındaki Tutumları

Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO), biyoteknolojik yöntemlerle canlıların sahipolduğu gen dizilimleriyle oynanarak, mevcut özelliklerinin değiştirilmesi veya canlılarayeni özellikler kazandırılması ile elde edilen organizmalara verilen isimdir. Bu araştırmanınamacı sosyo bilimsel konulardan biri olan GDO ile ilgili öğretmen adaylarının tutumdüzeylerini ölçmektir. Araştırmada nicel araştırma modellerinden tarama modelikullanılmıştır. Araştırmanın evrenini sınıf öğretmenliğinde okuyan lisans öğrencilerioluşturmaktadır. Örneklem Kırşehir, Nevşehir ve Muğla Üniversitelerinde öğrenimgörmekte olan 1. 2. 3. ve 4. sınıf düzeylerinden oluşan toplam 449 öğretmen adayındanoluşmaktadır. Elde edilen verilerin analiz edilmesi ile öğretmen adaylarının tutumlarınıncinsiyet, okul, sınıf ve yaş değişkeni açısından anlamlı bir farklılık göstermediği sonucunaulaşılmıştır. Araştırmanın sonucuna göre, teknolojinin gelişmesi ile birlikte GDO’nunhayatımıza girmesi durumu sebebi ile GDO ile ilgili ilkokulun ilk kademelerinden itibarenöğretmenler olarak bilgi sahibi olmamız gerektiği ortaya çıkmıştır. GDO ile ilgili farkındalıkdüzeyimiz ne kadar yüksek olursa, olumlu veya olumsuz anlamda fikir yürütebilmemizkolaylaşacaktır.

Primary School Teacher Candidates’ Attitudes of Genetically Modified Organisms (GMOs)

Genetically modified organisms (GMOs) is the name given to organisms obtained by changing their existing properties or equipping them with new properties by means of adjusting their gene sequence through biotechnological methods. The aim of this study is to examine primary school teacher candidates' attitudes towards a socio-scientific issue, GMOs. Survey model, a quantitative research method, was employed, and the population consisted of undergraduate students studying at primary education. The participants were 449 primary school teacher candidates studying their first, second, third and fourth year in Kırşehir, Nevşehir and Muğla Universities. The results revealed no significant difference in the teacher candidates’ attitudes based on gender, university, year of study and age. As a result of the study, because of GMOs being part of our lives with the advances in technology, teachers starting from primary school level should be informed about these products. The higher our level of awareness about GMOs, the easier it will be to adopt a positive or negative opinion about them. In order to achieve this, it can be suggested to include practices or seminars on this topic in undergraduate programs.

PDF

___

Arı, A. G. & Kıvanç, Z. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının biyoteknoloji ve genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) konularında tutumlarının belirlenmesi. Eğitim Bilimleri Dergisi, 10 (1), 37- 57.
Aktaş, İ. (2020). Öğretmen adaylarinin GDO’lara yönelik bilgi, tutum ve kabul etme durumlari arasindaki ilişki. Trakya Eğitim Dergisi, 10(3), 933-949.
Ağırdil, Y., Kulaç, İ. & Yakın, M. (2006). Sofralarımızdaki tatlı dert, genetiği değiştirilmiş organizmalar ve halk sağlığına etkileri. Türk Biyokimya Dergisi, 1(2), 151–155.
Akdöner, S. (2019). Argümantasyon destekli işbirlikli öğrenme yönteminin genetiği değiştirilmiş organizma (GDO) konusunda uygulanmasının onuncu sınıf öğrencilerinin akademik başarılarına etkisinin incelenmesi. Yaynlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Adana.
Alkın, Ş. S., Tunca, N. & Ulubey, Ö. (2014). Öğretmen adaylarının eğitim inançları ile eleştirel düşünme eğilimleri arasındaki ilişki, 13(4),59-71.
Arı, A. & Arslan, K. (2019). Fen bilimleri öğretmenlerinin genetiği değiştirilmiş organizmalar hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Academic Perspective Procedia, 2(1), 17-26.
Aydın, C. (2012). Tüketici satın alma karar sürecinde gıda güvenliği: GDO’ suz etiketler üzerine bir araştırma. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi.
Bahadır, E. (2017). Sınıf öğretmeni adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalar (gdo) hakkındaki görüşlerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Giresun Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü.
Çelik, V. & Balık, D. (2007). Genetiği değiştirilmiş organizmalar (GDO). Erciyes Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi.23 (1-2) 13 – 23.
Çıvgın, H. (2016). Uluslararası sözleşmeler ve Türkiye’deki GDO düzenlemeleri ışığında biyogüvenlik kurulu kararları, Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 14(53), 112-119.
Çiçekci, O. (2008). İlköğretim okullarında görevli öğretmenlerin transgenik ürünler (GDO) konusundaki bilgilerinin ve görüşlerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi.
Demiral, Ü. (2014). Fen bilgisi öğretmen adaylarının sosyobilimsel bir konudaki argümantasyon becerilerinin eleştirel düşünme ve bilgi düzeyleri açısından incelenmesi: GDO örneği. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Karadeniz Teknik Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Trabzon.
Driver, R., Newton, P., & Osborne, J. (2000). Establishing the norms of scientific argumentation in classrooms. Science Education, 84(3), 287-312.
Ergin, S. & Yaman, H. (2013). Genetiği değiştirilmiş gıdalar ve insan sağlığı üzerine etkileri. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 2(2), 230-243.
Gerçek, C. (2020). High school students’ cognitive structures and views: What is a genetically modified organism? Journal of Qualitative Research in Education, 8(1), 96-106.
Göneş, A. (2012). Türkiye’ de piyasaya sürülen soya tohumlarında GDO taraması ve GDO saptanan tohumlara uygulanan gıda proseslerinin kantitatif analize etkisi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Gör, S. (2019). Fen bilgisi öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin karakter ve değer eğilimlerinin belirlenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Aksaray Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Aksaray.
Güler, T. (2009). Ekoloji temelli bir çevre eğitiminin öğretmenlerin çevre eğitimine karşı görüşlerine etkileri, Education and Science, 3(4),151-169.
Hail R. S. (2000). Genetically modified plants-the debate continues. Trend in Ecologyand Evolution, 15 (1), 14-8.
Kara, D. (2020). Sınıf öğretmeni adaylarının sosyobilimsel konulardan biri olan genetiği değiştirilmiş organizmalar ile ilgili görüşleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Karaaslan, Z. E. (2017). Fen alanları öğretmen adaylarının genetiği değiştirilmiş organizmalara (GDO) ilişkin metaforları ve görsel imajları. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Dicle Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Diyarbakır.
Karasar, N. (2010). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
Merdan, K. (2019). Üniversite öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş (transgenik) ürünlere yönelik bilgi düzeyleri ve bakış açılarının belirlenmesi: Gümüşhane Üniversitesi örneği. Ufuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(15), 343-365.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2013). Fen bilimleri dersi öğretim programı (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar). Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Fen bilimleri dersi öğretim programı (3, 4, 5, 6, 7 ve 8. Sınıflar).Talim Terbiye Kurulu Başkanlığı, Ankara.
Öcal, E. (2012). İlköğretim fen bilgisi öğretmenlerinin biyoteknoloji (genetik mühendisliği ) farkındalık düzeyleri. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İnönü Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Malatya.
Sağlamer, B. (2003). İlköğretim öğrencilerinde biyoteknoloji kavramını geliştirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Semiz, M. & Yılmaz, E. (2019). Üniversite öğrencilerinin GDO’lu ürünlere yönelik tutumları: bir yapısal eşitlik modellemesi, Nicel Bilimler Dergisi, 1(2), 102-123.
Sönmez, A. (2011). Fen ve Teknoloji öğretmen adaylarının risk algılarını, tutumlarını, bilgilerini ve bu konunun öğretimine yönelik öz yeterliliklerini. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
Sönmez, A. & Kılınç, A. (2012). Preservice science teachers’ self-efficacy beliefs about teaching gm foods: the potential effects of some psychometric factors. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi (EFMED), 6(2), 49-76.
Söyler, N., İpar, M. S. & Kocatepe, D. (2021). Hastane çalışanlarının genetiği değiştirilmiş organizma (GDO), farkındalık düzeylerinin belirlenmesi: Sinop örneği. Food and Health, 7(1), 1-14. https://doi.org/10.3153/FH21001
Tabak, M. (2020). Lise öğrencilerinin genetiği değiştirilmiş organizmalara yönelik tutum ve görüşleri, satın alma niyetleri: Eskişehir toki şehit ikram cirit anadolu lisesi örneği. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir Teknik Üniversitesi Lisans Üstü Eğitim Enstitüsü, Eskişehir.
Tanır, S. (2005). Çukurova üniversitesi birinci sınıf fen grubu öğrencilerinin biyoteknoloji ve genetik mühendisliği konusundaki bilgilerinin değerlendirilmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
Tanrıöğen, A. Ed. (2001). Bilimsel araştırma yöntemleri, Cilt 2, Ankara:Anı Yayıncılık.
Topal, Ş. (2014). Genetik değiştirme işlemleri ve biyogüvenlik, Buğday, 26. Topaloğlu, Y. M. & Balkan Kıyıcı, F. (2017). Ortaokul öğrencilerin hidroelektrik santrali hakkındaki görüşleri. Journal of KirsehirEducationFaculty, 18(1), 159-179.
Topaloğlu, M. Y. (2019). Okul dışı öğrenme ortamının öğrencilerin GDO ile ilgili görüşlerine etkisinin incelenmesi, Anadolu Öğretmen Dergisi, 3(2), 160-183.
Türkmenoğlu, H. (2018). Fen bilgisi öğretmen adaylarının GDO’ lu besinler ile ilgili risk algısı ve karar verme mekanizmalarının incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ahi Evran Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Kırşehir.
Vaesa, J. (2013). Genetically modifie dorganisms: Prosandcons of GMO food. 28.08.2018. https://www.decodedscience.org/gmo-food-pro-and-con/23179
Yılmaz, M. (2012). Türkiye’deki işlenmiş soya ürünlerinde kalitatif ve kantitatif gdo tanısı ve transgen analizi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul
Yüce, Z. (2011). Fen bilgisi öğretmenliği öğrencilerinin biyoteknoloji konusundaki bilgileri ve biyoteknoloji uygulamalarına yönelik biyoetik yaklaşımları: tutum, görüş ve değer yargıları. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara.