Önder BALTACI, Ömer Faruk AKBULUT

Psikolojik Danışman Adaylarının Çocuk Haklarına İlişkin Tutumlarının Yordayıcısı Olarak Çocuğa Yönelik Şiddete Duyarlık

Bu araştırmanın amacı psikolojik danışman adaylarında çocuk haklarına ilişkin tutumun yordayıcısı olarak çocuğa yönelik şiddete duyarlılıklarını incelemektir. Araştırma nicel araştırma yöntemlerinden birisi olan ilişkisel tarama modeli ile gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın çalışma grubunu, 2018-2019 akademik yılı güz döneminde, İç Anadolu’da bir devlet üniversitesinin Rehberlik ve Psikolojik Danışmanlık Anabilim Dalı’nda öğrenim gören 200 psikolojik danışman adayı oluşturmaktadır. Araştırmada, psikolojik danışman adaylarının çocuğa yönelik şiddete duyarlıklarını belirlemek için Özyürek (2017) tarafından geliştirilen Çocuğa Yönelik Şiddete İlişkin Duyarlık Ölçeği ve çocuk haklarına ilişkin tutumlarını belirlemek için Karaman Kepenekçi (2006) tarafından geliştirilen Çocuk Haklarına İlişkin Tutum Ölçeği kullanılmıştır. Araştırma sonucunda, psikolojik danışman adaylarının çocuğa yönelik şiddete duyarlık düzeyleri yüksek, çocuk haklarına ilişkin tutum düzeyleri ise çok yüksek bulunmuştur. Ayrıca psikolojik danışman adaylarının çocuğa yönelik şiddete duyarlık düzeyleri sınıf düzeyi değişkenine göre anlamlı bir farklılık gösterirken; çocuk haklarına ilişkin tutumları cinsiyet ve sınıf düzeyi değişkenlerine göre anlamlı bir farklılık göstermiştir. Araştırma sonuçları literatür ışığında tartışılmış ve önerilerde bulunulmuştur.

Sensitivity to Child Violence as a Predictor of Psychological Counseling Candidates' Attitudes Towards Child Rights

The purpose of this study is to examine the sensitivity of children towards violence as a predictor of attitudes towards children's rights in counseling candidates. The research was carried out with the relational screening model, which is one of the quantitative research methods. The study group of the research consists of 200 candidates for psychological counselors studying at the Department of Guidance and Psychological Counseling of a public university in Central Anatolia in the fall semester of the 2018-2019 academic year. In the research, the Sensitivity Towards Child Violence Scale developed by Özyürek (2017) to determine the sensitivity of psychological counselor candidates to violence against children, and the Attitude Scale towards Children's Rights developed by Karaman Kepenekçi (2006) to determine their attitudes towards children's rights. As a result of the research, the levels of psychological counselor candidates' sensitivity to violence against children were found high and their attitudes towards children's rights were high. In addition, while the level of psychological counselor candidates' sensitivity to violence against children varies according to the class level variable; their attitudes towards children's rights differed significantly based on gender and grade level variables. The results of the research were discussed in the light of the literature and suggestions were made.

PDF

___

Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı & Hacettepe Üniversitesi (2015). Türkiye’de kadına yönelik aile içi şiddet araştırması. Erişim adresi http://www.hips.hacettepe.edu.tr/KKSA- TRAnaRaporKitap26Mart.pdf on the 16.04.2020.
Akan, Y. & Kıran, B. (2017). Erkeklerin şiddete maruz kalma ve şiddet uygulama yaşantıları arasındaki ilişkinin incelenmesi. International Journal of Education Technology and Scientific Researches, 2(2), 47-71.
Aküzüm, C. & Oral, B. (2015). Yönetici ve öğretmen görüşleri açısından okullarda görülen en yaygın şiddet olayları, nedenleri ve çözüm önerileri. Ekev Akademi Dergisi, 19(61), 1-30.
Akyüz, E. (2000). Ulusal ve uluslararası hukukta çocuğun haklarının ve güvenliğinin korunması. Ankara: Milli Eğitim Basımevi.
Altınay, A. G. & Arat, Y. (2007). Türkiye'de kadına yönelik şiddet. Erişim adresi http://research.sabanciuniv.edu/7029/1/TurkiyedeKadinaYonelikSiddet.pdf on the 05.01.2020
Aral, N. & Gürsoy, F. (2001). Çocuk hakları çerçevesinde çocuk ihmal ve istismarı. Milli Eğitim Dergisi, 151(5), 27-54.
Archard, D. (2014). Children: Rights and childhood. New York: Routledge.
Arslan, C., Hamarta, E., Arslan, E. & Saygın, Y. (2010). Ergenlerde saldırganlık ve kişilerarası problem çözmenin incelenmesi. İlköğretim Online, 9(1), 379-388.
Aviles, A. M., Anderson, T. R. & Davila, E. R. (2006). Child and adolescent social‐emotional development within the context of school. Child and Adolescent Mental Health, 11(1), 32-39.
Ayan, S. (2007). Aile içinde şiddete uğrayan çocukların saldırganlık eğilimleri. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 8(3), 206-214.
Ayas, T., & Horzum, M. B. (2010). Sanal zorba/kurban ölçek geliştirme çalışması. Akademik Bakış Dergisi, 19, 1-17.
Aygen, M. & Açık, Y. (2014). Elazığ ilinde gençlerde şiddete başvurma ya da maruz kalma sıklığı, etkileyen faktörler ve öfke ile ilişkisi. Kocaeli Tıp Dergisi, 3, 8-17.
Bahar, G., Savaş, A. H. & Bahar, A. (2009). Çocuk istismarı ve ihmali: Bir gözden geçirme. Fırat Sağlık Hizmetleri Dergisi, 4(12), 51-66.
Bulut, S. (2007). Çocuk cinsel istismarı hakkında bir derleme. Türk Psikolojik Danışma Rehberlik Dergisi, 3(28), 139-156.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. & Demirel, F. (2018). Bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Pegem.
Çetinkaya Yıldız, E. & Hatipoğlu Sümer, Z. (2010). Okul öncesi çocuklar ve şiddet: Tanık ve kurban olma düzeyleri. İlköğretim Online, 9(2), 630-642.
Çubukçu, Z. & Dönmez, A. (2012). İlköğretim okul yöneticilerinin şiddet türlerine yönelik görüşleri ve şiddetle başa çıkma yöntemleri. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 1(1), 37-64.
Davarcı, Y. & Kayıklık, H. (2016). Çocukların aile içinde şiddete maruz kalmaları ve dindarlıkları üzerine ampirik bir araştırma. Bilimname, 2016(32), 109-145.
Değirmenci, T. (2011). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumlarının incelenmesi, XX. Eğitim Bilimleri Kurultayı, Burdur: Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi.
Deniz, M. (2006). Ergenlerde bağlanma stilleri ile çocukluk istismarları ve suçluluk-utanç arasındaki ilişki. Eurasian Journal of Educational Research, 22, 89-99.
Devries, K. M., Mak, J. Y., Garcia-Moreno, C., Petzold, M., Child, J. C., Falder, G. & Pallitto, C. (2013). The global prevalence of intimate partner violence against women. Science, 340(6140), 1527- 1528.
Dinç, B. (2015). Okulöncesi eğitim kurumuna devam eden çocukların ebeveynlerinin çocuk hakları eğitimi konusundaki görüşleri. Eğitimde Nitel Araştırmalar Dergisi, 3(1), 7-25.
Doğan, İ. (2002). Modern toplumda vatandaşlık demokrasi ve insan hakları. Ankara: Pegem.
Doğan, Ö. Ö. (2009). Cinsel istismara uğrayan ergenlerde bireysel, ailesel ve istismara ait özelliklerin tanımlanarak, istismara uğrama ve psikiyatrik bozukluk oluşumu üzerine etkilerinin araştırılması: Kontrollü bir çalışma. Uzmanlık Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi, Tıp Fakültesi, İzmir.
Durmuş, Y. (2013). Ergen bakış açısıyla okulda şiddet ve çözüm önerileri. e-Uluslararası Eğitim Araştırmaları Dergisi, 4(3), 41-57.
Erbay, E. (2013a). Çocuk hakları. İstanbul: Yeni İnsan.
Erbay, E. (2013b). Türkiye'de çocuk işçiliğinin büyük resmi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(1), 157-168 .
Erden, M. (2007). Eğitim bilimlerine giriş, Ankara: Arkadaş Yayınevi.
Erdoğan, O. (2011). Çocuk hakları. İstanbul: Acar. Fazlıoğlu, Z. (2007). Çocuk hakları sözleşmesinde yer alan “çocuk hakları” konusunda öğretmenlerin ve yöneticilerin bilinç düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi, Yeditepe Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Fernandez Alvarez, O. & Kouadio Alexis, L. (2014). Violence against women and children. A distant and domestic hell. Procedia Social and Behavioral Sciences, 161, 7-11.
Flannery, D. J., Singer, M., Williams, L. & Castro, P. (1998). Adolescent violence exposure and victimization at home: Coping and psychological trauma symptoms. International Review of Victimology, 6(1), 29-48.
Freeman, M. (2000). The future of children’s rights. Children and Society, 14, 277- 293.
Furlong, M. & Morrison, G. (2002). The school in school violence: Definitions and facts. Journal of Emotional and Behavioral Disorders, 8(2), 71–82.
Gelinas, D.J. (2003). Witnessing violence: the effects on children and adolescents. In. Miller, J., Martin, I.R. & Schamess, G. (Ed.), School violence and children in crisis: community and school ınterventions for social workers and counselors. Denver: Love Publishing Company.
Gökler, R. (2009). Okullarda akran zorbalığı. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6(2), 511-537.
Griffin, R. S. & Gross, A. M. (2004). Childhood bullying: Current empirical findings and future directions for research. Aggression and Violent Behavior, 9(4), 379-400.
Hatunoğlu, B. Y. & Hatunoğlu, A. (2005). Öğretmenlerin fiziksel cezalandırmaya ilişkin görüşleri.Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(2), 105-115.
Hergüner, S. (2011). Duygusal istismar ve ihmal: Çocuk hakları açısından çocuk ihmali ve istismarı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları
Jaffe, P. (2018). Children exposed to domestic violence: Current issues in research, intervention, prevention, and policy development. New York: Routledge.
Jonson-Reid, M. (1998). Youth violence and exposure to violence in childhood: An ecological review. Aggression and Violent Behavior, 3(2), 159-179.
Kapçı, E. G. (2004). İlköğretim öğrencilerinin zorbalığa maruz kalma türünün ve sıklığının depresyon, kaygı ve benlik saygısıyla ilişkisi. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 37(1), 1- 13.
Kara, B., Biçer, Ü. & Gökalp, A. S. (2004). Çocuk istismarı. Çocuk Sağlığı ve Hastalıkları Dergisi, 47(2), 140-51.
Karakaş, B. & Çevik, Ö.C. (2016). Çocuk refahı: Çocuk hakları perspektifinden bir değerlendirme. Gazi Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 18(3), 887-906.
Karaman Kepenekci, Y. (2006). A study of university studets’ attitudestowards children’s rights in Turkey. The International Journal of Children’s Rights, 14, 307-319.
Karaman Kepenekçi, Y. & Baydık, B. (2009). Zihin engelliler öğretmen adaylarının çocuk haklarına ilişkin tutumları. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 42(1), 329-350.
Karasar, N. (2015). Bilimsel araştırma yöntemi. Ankara: Nobel.
Kavuk Kalender, M., Keser, H. & Tugun, V. (2019). Ortaokul ve lise öğrencilerinin siber zorbalık görüşleri, deneyimleri ve müdahale davranışları. Eğitim ve Bilim, 44(198), 183-200.
Kesebir, S., Kavzoğlu, S. Ö. & Üstündağ, M. F. (2011). Bağlanma ve psikopatoloji. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(2), 321-342.
Kızmaz, Z. (2006). Okullardaki şiddet davranışının kaynakları üzerine kuramsal bir yaklaşım. Cumhuriyet Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 30(1), 47-70.
Kiral, B. (2019). The investigation of the attitudes of preservice teachers regarding the rights of the child. Journal of Education and Training Studies, 7(2), 148-156.
Korkut Owen, F. (2017). Okul temelli önleyici rehberlik ve psikolojik danışma. Ankara: Anı.
Kutlu, A. & Bedel, A. (2019). Çatışma çözme programının ortaokul öğrencilerinin çatışma çözüm becerilerine, sürekli öfke ve öfke ifade tarzlarına etkisi. İlkögretim Online, 18(1), 97-111.
Lansdown, G. (2000). Children's rights and domestic violence. Child Abuse Review:Journal of the British Association for the Study and Prevention of Child Abuse and Neglect, 9(6), 416-426.
Leblebici, H. & Çeliköz, N. (2015). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumları. International Journal of Social Sciences and Education Research, 3(1), 307-318.
Leff, S. S. Power. TJ, Manz, PH, Costigan, TE, & Nabors, LA (2001). School-based aggression prevention programs for young children: Current status and implications. School Psychology Review, 30(3), 344-362.
Osler, A. & Starkey, H. (1998). Children's rights and citizenship: some implications for the management of schools. The International Journal of Childrens Rights, 6(3), 313-333.
Öztürk, M. (2011). Çocuk hakları açısından çocuk ihmali ve istismarı el kitabı. İstanbul: Çocuk Vakfı Yayınları.
Özyürek, A. (2017). Çocuğa yönelik şiddete duyarlık ölçeği geliştirme çalışması. Karabük Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(2), 462-472.
Özyürek, R. (2010). Psikolojik danışma ve rehberlik lisans programı öğrencilerinin yaptıkları okul psikolojik danışmanlığıyla ilgili uygulamaların saptaması. Eğitim ve Bilim, 35(156), 160-174.
Polat, O. (2007). Tüm boyutlarıyla çocuk istismarı 1: Tanımlar. Ankara: SeçkinYayıncılık.
Polat, O., Kayabeyoğlu, İ. & Ağrıtmış, H. (2001). Çocuk gelişimine çocuk hakları açısından yaklaşım. Çocuk Forumu Dergisi, 4(3-4), 52-61.
Sağır, M. & Gözler, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik görüşleri ve farkındalık düzeyleri. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 3(5), 67-102.
Sanín, J. R. (2020). Violence against women in politics: Latin America in an era of backlash. Signs: Journal of Women in Culture and Society, 45(2), 302-310.
Savi Çakar, F. (2018). Önleyici psikolojik danışma kuram ve uygulamaları. Ankara: Pegem.
SHÇEK & UNICEF (2010). Türkiye’de çocuk istismarı ve aile içi şiddet araştırması. Erişim adresi http://www.unicef.org.tr/files/bilgimerkezi/doc/cocuk-istismari-raporu-tr.pdf on the 07.04.2020.
Şahin, E. M., Yetim, D. & Öyekçin, D. G. (2012). Edirne’de kadına yönelik eş şiddeti yaygınlığı ve kadınların şiddete karşı tutumları. Cumhuriyet Medical Journal, 34(1), 23-32.
Şenol, D. & Mazman, İ. (2014). Çocuğa uygulanan şiddet: Türkiye özelinde sosyolojik bir yaklaşım.
Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2014(1), 11-17.
Taner, Y. & Gökler, B. (2004). Çocuk istismarı ve ihmali: Psikiyatrik yönleri. Acta Medica, 35(2), 82-86.
Terzi, Ş. (2007). Okullarda yaşanan şiddeti önleyici bir yaklaşım: Kendini toparlama gücü. Aile ve Toplum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 3(12), 73-82.
Topitzets, J., Mersky, J.P. & Reynolds, A.J., (2011), Child maltreatment and offending behavior: Gender-specific effects and pathways. Criminal Justice and Behavior, 38, 492- 510.
Tugay, D. (2008). Öğretmenlerin çocuk istismarı ve ihmaline yönelik farkındalık düzeyleri. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.
Uçuş, Ş. & Şahin, A. E. (2012). Çocuk hakları sözleşmesine yönelik öğretmenlerin ve okul yöneticilerinin görüşleri. Eğitim Bilimleri Dergisi, 3(1), 25-41.
UNICEF (2004). Çocuk haklarına dair sözleşme. Erişim adresi https://www.unicefturk.org/public/uploads/files /UNICEF_CocukHaklarinaDairSozlesme.pdf on the 06.04.2020.
Uysal, A. & Temel, A. B. (2006). Şiddet karşıtı programlı eğitimin öğrencilerin çatışma çözüm, şiddete eğilim ve şiddet davranışlarına yansıması. Birinci Şiddet ve Okul Sempozyumu Bildiri Özetleri, 1.
Uzbaş, A. (2009). Okul psikolojik danışmanlarının okulda saldırganlık ve şiddete yönelik görüşlerinin değerlendirilmesi. Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, (18), 90-110.
Wareham, J., Boots, D. P. & Chavez, J. M. (2009). A test of social learning and intergenerational transmission among batterers. Journal Of Criminal Justice, 37(2), 163-173.
Willis, G. M., Levenson, J. S. & Ward, T. (2010). Desistance and attitudes towards sex offenders: Facilitation or hindrance?. Journal Of Family Violence, 25(6), 545-556.
World Health Organization (2014). Child maltreatment. Erişim adresi http://www.who.int/mediacentre/factsheets/fs150/en/ on the 10.01.2020.
Yaşar Ekici, F. (2014). Öğretmen adaylarının çocuk haklarına yönelik tutumlarının bazı değişkenlere göre incelenmesi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi, 8, 66-77.
Yeşilkayalı, E. & Yıldız Demirtaş, V. (2016). İlköğretim öğrencilerinin ebeveynlerinin çocuk haklarına yönelik tutumları. Batı Anadolu Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(13), 119-140.
Yeşilyaprak, B. (2016). Eğitimde rehberlik hizmetleri. Nobel: Ankara. Yiğit, R. (2008). Çocukların cinsel istismarı ve ensest. İnternet Tıp Dergisi, 1(3), 90- 100.
Yolcu, H. (2009). İstismara uğramış çocuğa eğitim ortamında yaklaşım: Rehber öğretmenin rolü. Eğitim Bilim Toplum Dergisi, 7(25), 62-92.
YÖK (2018). Rehberlik ve psikolojik danışmanlık lisans programı. Erişim adresi https://www.yok.gov.tr/Documents/Kurumsal/egitim_ogretim_dairesi/Yeni-Ogretmen- Yetistirme-Lisans-Programlari/Rehberlik_ve_Psikolojik_Danismanlik_Lisans_Programi.pdf on the 05.01.2020.
Yurtsever Kılıçgün, M. (2011). Çocuk haklarına yönelik ebeveyn tutum ölçeğinin geliştirilmesi ve standardizasyonu. Dokuz Eylül Üniversitesi Buca Eğitim Fakültesi Dergisi, (31), 1-22.