ŞEYHULİSLÂM ABDURRAHİM EFENDİ’NİN FETEVÂ-YI ABDURRAHÎM ADLI ESERİNDE CİZYEYE DAİR FETVÂLARI

Osmanlı Devleti’nde bireyin malî sorumlulukları kamu hukukunun da doğrudan ilgi alanına girmekteydi. Tarih, toplumu ilgilendiren konuları ihtiva etmesi hasebiyle, tüm İslâm devletlerinde olduğu gibi Osmanlı Devleti’nde de zimmî vatandaşların cizyelerinin ödenmesinde birtakım sıkıntıların yaşanması kaçınılmaz olmuştur. Ancak bu durun devlet tarafından yetki verilmiş hukukçular tarafından bir sonuca bağlanmıştır. Dolayısıyla hukukî birer belge niteliğindeki fetvâlarda, bu gibi karışık meseleler açıklığa kavuşturulmuştur. Şeyhülislâm Menteşezâde Abdurrahim Efendi’nin fetvâ mecmuası olan Fetevâ-yı Abdurrahîm’de zimmîlerden alınan cizye ile ilgili olarak otuz beş fetvâya yer verilmiştir. Söz konusu fetvâlar, cizyenin kimlerden alınıp alınmayacağını açıklığa kavuşturmaya yönelik konular içermektedir.

Anahtar Kelimeler:

Şeyhülislâm Abdurrahim Efendi, Fetvâ, Cizye, Zimmî

SHAYKH AL-ISLAM, ABDURRAHİM EFENDİ'S FATWAS ABOUT CAPITATION IN FETEVİ-YI ABDURRAHİM

In the Ottoman Empire, the financial responsibilities of the individual were directly involved in public law. Because history contains topics that concern the society, it is inevitable that there will be some troubles in the Ottoman Empire, which are paid to the citizens of the dhimmi citizens, as they are in all the Islamic states. However, this is bound to be a consequence of the jurists who have been authorized by the state. Therefore, such mixed cases have been clarified in the legal fetishes. Thirty-five fetishes were included in the fetish of Shaykh Al-Islam Menteşezâde Abdurrahim Efendi regarding the fetish from the zimmies in FETEVİ-YI ABDURRAHİM. These fetishes contain topics to clarify who will be taken from the people.

Keywords:

Shaykh Al-Islam Abdurrahim Efendi, Fatwa, Capitation, Dhimmi,

PDF

___

Kur’an-ı Kerim.
AKGÜNDÜZ, Ahmet, Osmanlı Kanunnâmeleri ve Hukukî Tahlilleri, I, İstanbul 1990.
BARKAN, Ömer Lütfi, XV ve XVI ıncı Asırlarda Osmanlı İmparatorluğunda Ziraî Ekonominin Hukukî ve Malî Esasları (Kanunlar),Tıpkıbasım, İstanbul 2001.
BİLMEN, Ömer Nasuhi, Hukukı İslâmiyye ve Islahatı Fıkhiyye Kamusu, III, İstanbul 1985.
DÜZDAĞ, Mehmet Ertuğrul, Şeyhülislâm Ebussuûd Efendi Fetvâları Işığında 16. Asır Türk Hayatı, İstanbul 1983.
İlmiyye Salnâmesi, İstanbul 1334, Matba‘a-i Âmire.
İNALCIK, Halil, Osmanlı İmparatorluğu’nun Ekonomik ve Sosyal Tarihi 1300-1600, çev, Halil Berktay, I, İstanbul 2000.
İPŞİRLİ, Mehmet, “Abdurrahim Efendi”, Diyanet İslâm Asiklopedisi, I, s. 289-290, İstanbul 1988.
el-MÂVERDÎ, Ebi’l-Hasan Ali bin Muhammed bin Habibi’l-Basrî el Bağdadî, el-Ahkamu’s-Sultaniyye ve’l-Vilayetü’d-Diniyye, Beyrut 1994.
Menteşezâde Abdurrahim Efendi, Fetâvâ-yı Abdürrahîm, I, Kostantiniyye 1243.
Müstakımzâde Süleyman Saadeddin, Davhatü’l-Meşâyih Me‘a Zeyl, I-II, İstanbul 1978.
NEDKOFF, Boris Christoff, “Osmanlı İmparatorluğunda Cizye (Baş Vergisi)”, Belleten, VIII, S. 32, s. 599-652, Ankara 1944.
ÖRSTEN, Seda, “Osmanlı Hukuk Tarihi Kaynağı Olarak Fetvâ Mecmuaları”, Türk Hukuk Tarihi Araştırmaları, S. 4, s. 29-41, İstanbul 2007.
ÖZCAN, Tahsin, Fetvâlar Işığında Osmanlı Esnafı, İstanbul 2003.
Süleyman Sûdî, Defter-i Muktesid, I, Dersaadet 1306.
YAMAN, Ahmet, “Siyer”, Diyanet İslâm Ansiklopedisi, 37, s.316-319, İstanbul 2009.