Hacı Bektaş Veli Felsefesinin Etnopedagojik Açıdan İncelenmesi

Anadolu’nun önemli düşünürlerinden biri olan Hacı Bektaş Veli, yaşadığı dönemde toplumun eğitilmesine büyük katkı sağlamıştır. Bu araştırmada, Hacı Bektaş Veli’nin insan eğitimiyle ilgili düşüncelerini ortaya koymak amaçlanmış ve konuyla ilgili etnopedagojik açıdan bir değerlendirme yapılmaya çalışılmıştır. Çalışmada nitel araştırma modeli kullanılmış, veriler ise doküman incelemesi yöntemiyle elde edilmiştir. Hacı Bektaş Veli’nin Makâlât, Kitâbü’l Fevâid, Makâlât-ı Gaybiyye ve Kelimât-ı Ayniyye ve Emânet-i Hazret-i Pir adlı eserleri, araştırma kapsamında ele alınmıştır. Bu eserlerden eğitimle ilgili elde edilen veriler Hacı Bektaş Veli’nin eğitime genel yaklaşımı ve benimsediği eğitim ilkeleri şeklinde iki kategoriye ayrılmıştır. Araştırmanın sonucunda Hacı Bektaş Veli’nin ahlâki değerler etrafında şekillenen hümanist bir eğitim anlayışına sahip olduğu; akla ve ilime oldukça önem verdiği; mürşide bağlılık, bireysel farklılıklar, aşamalı eğitim, eşitlik gibi ilkeleri benimsediği görülmüştür. Eğitim anlayışının, idealizm ve ilerlemeciliğin bir sentezi olduğunu söylemek mümkündür. Hacı Bektaş Veli’nin Türk kültüründe önemli bir değer olması nedeniyle fikirlerinin doğru anlaşılmasının, milli eğitim politikalarına olumlu katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Hacı Bektaş Veli, eğitim felsefesi, etnopedagoji, değerler eğitimi

Investigation of Hacı Bektaş Veli Philosophy in Terms of Ethnopedagogy

Hacı Bektaş Veli, who is one of the important philosophers of Anatolia, contributed enormously to the education of society in the period he lived. In this research, it is aimed to reveal the thoughts of Hacı Bektaş Veli about the education of people and it is tried to make an evaluation about this subject in terms of ethno-pedagogy. In this study, quality research model was used and data was obtained by searching the documents. The works of Hacı Bektaş Veli such as Makâlât, Kitâbü’l Fevâid, Makâlât-ı Gaybiyye Kelimât-ı Ayniyye and Emânet-i Hazreti Pir were handled within the scope of this investigation. The data about the education gained from these works was categorized in two ways; the general approach of Hacı Bektaş Veli towards the education and educational principles. As a result of the research, it was seen that Hacı Bektaş Veli had a humanistic education understanding that involved moral values, he gave importance to wisdom and science very much, he adopted individual differences, equality, loyalty of the guide and gradual education. It is possible to say that his education understanding is a synthesise of idealism and progressivism. As Hacı Bektaş Veli is an important value in Turkish culture, it is thought that if his thoughts are understood in a correct way, they will contribute to national education politics positively.

Keywords:

Hacı Bektaş Veli, ethnopedagogy, education philosophy, values education,

PDF

___

Abdurahmanova, G. (2016). Modern Gençlerin Etnopedikojik Temellerde Eğitimi, Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi, (2): 1-6.
Aktürk, H. ve Tuğrul, T. (2014). Alevi Bektaşi Kaynaklarında İnsan Yetiştirme Modeli, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (72): 211-225.
Avcı, Ü. P. (2003). Tasavvuf ve İnsan Eğitimi, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Dergisi, (27): 40-48.
Aydın, H. (2010). Dini-Felsefi Temelleri Işığında Fârâbî’nin Eğitim Ütopyası, Kelam Araştırmaları, 8(1): 123-150.
Aytaş, G. (2010). Hacı Bektaş Velî ve Thomas More’da Hümanizm, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Dergisi, (55): 139-148.
Bayar, V. ve Bayar, S. A. (2014). Erdemli İnsan Yetiştirme Modeli: Hacı Bektâş-ı Veli Felsefesinden Çağcıl Eğitim Sistemleri İçin Bazı Çıkarımlar, Eğitim ve İnsani Bilimler Dergisi, 5(9): 19-42.
Büyüköztürk, Ş., Çakmak, E. K., Akgün, Ö.E., Karadeniz, Ş. ve Demirel F. (2016). Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Pegem Akademi Yayınları.
Cömert, Ö. B. (2011). Hacı Bektaşi Veli’ye Ait Eserlerden Hareketle Alevilik Ve Bektaşilik Kavramlarının Algılanma Esasları, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (60): 313-334.
Çelikel, B. (2006). Gazâlî’nin Eğitim Görüşü, Doktora tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Çınar, İ. (2018a). Atabek Yurdu Etnopedagojisi: Ahıska örneği, Turkish Studies, 13(4): 363-386.
Çınar, İ. (2018b). Mankurtlaştırma ve Etnopedagoji Kavramlarına Aytmatov Gibi Bakmak, Avrasya Uluslararası Araştırmalar Dergisi, 13(6): 80-99.
Çoban, M. (2016). Değerler Eğitiminin Referansları Bağlamında Hacı Bektaş-ı Veli’nin Makâlât’ı, KSÜ Sosyal Bilimler Dergisi, 13(1): 1-22.
Demirel, Ö. (2006). Eğitimde Program Geliştirme, Ankara: Pegem A Yayıncılık.
Dönmez, C. (2006). Atatürk’ün Eğitim İle İlgili Görüş Ve Uygulamalarına Toplu Bir Bakış, Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 7(1): 91-109.
Ergün, M. (2016). Mevlana’nın Eğitim Görüşleri, Ankara: Pegem Akademi Yayıncılık.
Ev, H. (2007). İbn Haldun’un Eğitim Görüşü, Yayınlanmamış Doktora Tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Gül, İ. (2018). Hacı Bektaş-ı Veli Öğretisinde Aklın ve İlmin Yeri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (88): 97-109.
Güzel, A. (2007). Ahmet Yesevi, Hacı Bektaş Veli, Yunus Emre ve Kaygusuz Abdal’da Dört Kapı Kırk Makam, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (41): 19-159.
Hacı Bektaş Veli (2010a). Kitâbü’l Fevâ’id, B. Y. Altınok, (Ed.). Hacı Bektâş Veli Külliyatı. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları.
Hacı Bektaş Veli (2010b). Makâlât-ı Gaybiyye ve Kelimât-ı Ayniyye. G. Aytaş, (Ed.). Hacı Bektâş Veli Külliyatı. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları.
Hacı Bektaş Veli (2010c). Makâlât. Ö. Özkan ve M. Bankır, (Ed.). Hacı Bektâş Veli Külliyatı. Ankara: Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Yayınları.
Hacı Bektaş Veli. (2011). Makâlât, İ. Kaygusuz. (Ed.). İstanbul: Demos Yayınları.
Hacı Bektaş Veli (2014). Makâlât Kitâbü’l Fevâid Besmele Tefsiri ve Fâtiha Tefsiri, A. Tekin, (Ed.). İstanbul: Kelâm Yayınları.
Işık, M., Akdağ, M. ve Türk, M. S. (2010). Türk toplumunda Hacı Bektaş Veli Algısı Üzerine Bir Çalışma, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (55): 173-192.
Kaya, N., Erişen, Y. ve Gürol, M. (2019). MEB 2013 Okul Öncesi Eğitim Programının Etnopedagojik Açıdan İncelenmesi ve Uygulamalara Yansımaları, Uluslararası Eğitim Bilimleri Dergisi, 6(19): 77-101.
Korkmaz, S. (2001). Ahmet Yesevi ve Hacı Bektaşi Veli, Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (11): 325-355.
Kozan, A. (2013). Hacı Bektaş Veli’ye İzafe Edilen Bir Eser: Emânet-i Hazret-i Pîr, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (67): 15-38.
Köle, B. (2013). Tasavvufa Göre İlâhi Hakikatlerin İdrakinde Aklın Konumu, Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, (3): 81-96.
Kurtoğlu, F. S. (2019). Kök değerler açısından Hacı Bektaş Veli’nin Eserleri, Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (89): 55-70.
Meirkulova, A. (2017). Çok Kültürlü Eğitim Bağlamında Etnopedagoji Olasılığı Üzerine Yansıma, D. Özyürek, M. Yıldırım, S. Eğe ve T. Eğri (Ed.). Uluslararası Öğrenciler Sosyal Bilimler Kongresi Bildiriler Kitabı-I. İstanbul: İlmi Etüdler Derneği.
Melikoff, I. (2010). Hacı Bektaş Efsaneden Gerçeğe, T. Alptekin. (Çev.). İstanbul: Cumhuriyet Kitapları.
Özen, G. (2011). Bektaşilikte Olmazsa Olmaz Sembollerden Çerağ ve Yola Giren Can’ın Ziynetleri: Arakiye, Teslim Taşı ve Tığbent, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (60): 413-432.
Özen, Y. (2014). Türk Milli Kültüründe Değerler ve Bu Değerlerin Milletleşmeye Etkisi, Hikmet Yurdu Düşünce-Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 14(7): 59-87.
Tosun, İ. (2015). Etnopedagoji Açısından Monguş Kenin-Lopsan’ın Tıva Çançıl Adlı Eseri, Turkish Studies, 10(8): 2017-2038.
Uulu, I. O. ve Arabova, G. (2006). Kırgız Etnopedagojisinde Dini Motifler, Alatoo Academic Studies, 1(1): 43-53.
Yavaş, F. (2006). Hacı Bektâş-ı Velî’nin Vilâyetnâmesi’ndeki İslâmî Motiflerin Değerlendirilmesi, Yüksek lisans tezi, Marmara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri, Ankara: Seçkin Yayıncılık.
Yıldız, H. (2012). Hacı Bektaş Veli ile Ahi Evran İlişkisi, Gazi Üniversitesi Türk Kültürü ve Hacı Bektaş Veli Araştırma Merkezi Hacı Bektaş Veli Araştırma Dergisi, (61): 187-205.
Yılmaz, A., Akkuş, M. ve Öztürk, A. (2007). Makâlât, Ankara: Türkiye Diyanet Vakfı.