20134

Covid-19 Salgınının Tekstil Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performanslarına Etkilerinin TOPSIS Yöntemiyle Analizi: BİST Örneği

Çin’in Wuhan şehrinde 2019 yılının aralık ayında ortaya çıkan Covid-19 vakaları hızla dünyadaki diğer ülkelere yayılmış, 2020 Mart ayında Dünya Sağlık Örgütü Salgın (Pandemi) olarak ilan etmiştir. Salgının yayılımını engellemek, salgını kontrol altına almak için alınan tedbirlerin uygulanması çoğu sektörü olumsuz yönde etkilemiştir. Olumsuz etkilenen sektörlerden biri de tekstil sektörüdür. Tekstil sektörü hem sağladığı istihdam imkanları hem de ihracat gelirleri nedeniyle gelişmekte olan ülkeler için önemli bir sektördür. Piyasalarda yaşan olumsuz ekonomik gelişmeler işletmelerin mali yapılarını da olumsuz yönde etkilemektedir. Covid-19 nedeniyle alınan tedbirlerin uygulanması tekstil sektöründeki işletmelerin kapasite kullanım oranlarını düşürmüş, sipariş iptallerine neden olmuş ve bunların sonucunda da finansal performansları olumsuz yönde etkilenmiştir. Çalışmanın amacı, Covid-19 salgınının yaşandığı 2020 ve 2021 yılları için hisseleri BİST’te işlem gören tekstil sektöründeki 21 işletmenin finansal performansını TOPSIS yöntemine göre analiz etmektir. TOPSIS yöntemiyle sektördeki işletmelerin finansal performansları birden fazla kriter göz önünde bulundurularak başarı sıralaması yapılabilmektedir. İşletmelerin finansal performanslarının değerlendirilmesinde cari oran, nakit oran, kaldıraç oran, alacak devir hızı, stok devir hızı, aktif devir hızı, özsermaye karlılığı, faaliyet karı oranı, dönem net karı oranı ve aktif karlılık oranı kullanılmıştır. Araştırmanın sonucunda TOPSIS yöntemine göre finansal performansı en iyi olan ilk üç işletmenin 2020 yılı için Yataş, Sönmez, Desa, 2021 yılı için Sönmez, Yataş, Bilici; en kötü performans gösteren ilk üç işletmenin ise 2020 yılı için Diritek, Birlik ve Royal, 2021 yılı için Royal, Birlik ve Diritek olduğu sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler:

Tekstil sektörü, covid-19, TOPSIS yöntemi, finansal performans

Analysis of the Effects of the Covid-19 Outbreak on the Financial Performances of the Businesses in the Textile Sector by the TOPSIS Method: BIST Sample

Covid 19 cases, which emerged in Wuhan, China in December 2019, spread rapidly to other countries in the world, and in March 2020, the World Health Organization declared it as an Epidemic (Pandemic). Most sectors were adversely affected by the implementation of the measures taken to prevent the spread of the epidemic and to control the epidemic. The textile sector is also one of the negatively affected sectors. The textile sector is an important sector for developing countries due to both the employment opportunities it provides and its export revenues. Negative economic developments in the markets also negatively affect the financial structures of enterprises. The implementation of the measures taken due to Covid-19 decreased the capacity utilization rates of the enterprises in the textile sector, caused cancellation of orders, and as a result, their financial performance was adversely affected. The aim of the study is to analyse the financial performance of 21 companies in the textile sector whose shares are traded on the BIST for the years 2020 and 2021 when the Covid 19 epidemic is experienced according to the TOPSIS method. With the TOPSIS method, the financial performance of the enterprises in the sector can be ranked by considering more than one criterion. The current ratio, cash ratio, leverage ratio, receivables turnover, inventory turnover, asset turnover, return on equity, operating profit, net profit for the period and return on assets were used to evaluate the financial performance of the enterprises. As a result of the research, it was concluded that the top three companies with the best financial performance according to the TOPSIS method for the year 2020 are Yataş, Sönmez, Desa, for the year 2021 Sönmez, Yataş, Bilici and the top three companies with the worst performance are Diritek, Birlik and Royal for the year 2020 and Royal, Birlik and Diritek for the year 2021

Keywords:

Textile industry, Covid-19, TOPSIS method, financial performance,

PDF

___

Akram, M ve Arshad, M. (2019) A Novel trapezoidal bipolar fuzzy TOPSIS method for group decision-making. Group Decision and Negotiation, 28, 565–584.
Akyüz, Y., Bozdoğan, T. ve Hantekin, E. (2011) TOPSIS yöntemiyle finansal performansın değerlendirilmesi ve bir uygulama. Afyon Kocatepe Üniversitesi, İ.İ.B.F. Dergisi, 13 (1), 73-92.
Alsu, E. ve Taşdemir, A. (2017) Finansal performansın TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi: dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Uluslararası Afro-Avrasya Araştırmaları Dergisi, 2(4), 221-236.
Altemur, N., Çevik, M. ve Karaca, S.S. (2019) BİST 30 Endeksinde işlem gören ticari bankaların TOPSIS yöntemi ile finansal performans analizi. International Journal of Business Economics and Management Perspectives, 3 (1), 63-73. doi: 10.29228/ijbemp.23258
Arslan, R., Bircan, H. Ve Arslan, Ö. (2017) Tekstil firmalarında finansal performansın analitik hiyerarşi prosesi ile ağırlıklandırılmış gri ilişkisel analiz yöntemiyle değerlendirilmesi. Kahramanmaraş Sütçü İmam Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 7(2), 19-36.
Bathrinatha, S., Bhalajia, R.K. ve Saravanasankara A. S. (2021) Risk analysis in textile industries using AHP-TOPSIS. Materials Today: Proceedings, 45(2), 1257-1263. doi: 10.1016/j.matpr.2020.04.722
Beyazgül, M., Öcek, C. ve Karadeniz, E. (2022). Covid-19 salgınının kara, deniz ve havayolu yolcu taşımacılığı sektörlerinin likidite ve finansal başarısızlık risklerine etkisinin analizi. Güncel Turizm Araştırmaları Dergisi, 6(1), 282-300.
Çetin, M. ve Ecevit, E. (2008). İhracatın sürükleyici gücü olarak tekstil sektörü: Kahramanmaraş ili örneği, Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 15 (2), 115-132.
Doruk, T. Ö. (2022). COVID-19’un finansal performansa etkisi: gıda sektörü firmaları için karşılaştırmalı bir değerlendirme. Muhasebe ve Denetime Bakış Dergisi, 66, 67-82. https://doi.org/10.55322/mdbakis.1019158
Ekizler, H. (2020). Dokuma, giyim eşyası ve deri sanayi sektörü’ndeki işletmelerin performanslarının değerlendirilmesi: Vikor ve TOPSIS yöntemleri. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 13(1), 24-39. doi: 10.25287/ohuiibf.556233
Ersoy, H., Gürbüz, A.O. ve Erdoğan, M.F. (2020) COVİD-19'un Türk bankacılık ve finans sektörü üzerine etkileri, alınabilecek önlemler. İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, Covid-19 Sosyal Bilimler Özel Sayısı, 19 (37), 146-173.
Ersoy, Y. (2021) AHP ve TOPSIS yöntemleri kullanılarak tekstil sektöründe personel seçimi. Kafdağı, 1 (1), 60-78. doi:10.51469/kafdagi.948358
Ertaş, F.C. ve Yetim, A. (2022) Covıd-19 Pandemisinde Gıda ve İçecek Sektöründeki İşletmelerin Finansal Performansının TOPSIS Yöntemiyle İncelenmesi: BIST Örneği. Muhasebe ve Finansman Dergisi, (93), 53-74.
İbiş, S. (2020). Covid-19 salgınının seyahat acentaları üzerine etkisi. Safran Kültür ve Turizm Araştırmaları Dergisi, 3(1): 85-98
Kamuyu Aydınlatma Platformu (KAP) https://www.kap.org.tr/tr/Sektorler (Erişim tarihi: 08.05.2022).
Kargı, S.A. (2016). Supplier selection for a textile company using the fuzzy TOPSIS method. Yönetim ve Ekonomi Dergisi, 23 (3), 193-207. doi: 10.18657/yonveek.281965
Keleş, D. ve Özulucan, A. (2020). Havacılık işletmelerinde rasyo yöntemi ile finansal performans ölçümü: Borsa İstanbul (Bist)’da işlem gören iki havayolu işletmesi üzerine bir araştırma. İşletme Bilimi Dergisi, 8 (3), 503-534. doi:10.22139/jobs.710895
Konak, T., Elbir, G., Yılmaz, S., Karataş, B.M., Durman, Y. ve Düzakın, H. (2018). Borsa İstanbul’da işlem gören tekstil firmalarının TOPSIS ve Moora yöntemi ile analizi. Çukurova Üniversitesi İİBF Dergisi, 22 (1), 11-44.
Liu, H., Manzoor, A., Wang, C., Zhang, L. ve Manzoor, Z. (2020). The COVID-19 Outbreak and Affected Countries Stock Markets Response. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17(8), 1-21
Ömürbek, V. ve Kıray, B. (2013). Havayolu taşımacılığı sektöründe TOPSIS yöntemiyle finansal performans değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi İ.İ.B.F. Dergisi, 18 (3), s.343-363.
Özcan, M. (2021). COVID 19 pandemisinin turizm ve ulaştırma işletmelerinin finansal performansına etkisi. OPUS © Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 17 (özel sayı), 3542-3567. DOI: 10.26466/opus.879224
Özçelik, H. ve Kandemir, B. (2015). BIST’te işlem gören turizm işletmelerinin TOPSIS yöntemi ile finansal performanslarının değerlendirilmesi. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 18 (33), 97-114.
Özçelik, H. ve Küçükçakal, Z. (2019). BIST’te işlem gören finansal kiralama ve faktoring şirketlerinin finansal performanslarının TOPSIS yöntemi ile analizi. Muhasebe ve Finansman Dergisi, 81, 249-270. doi:10.25095/mufad.510675
Rababah, A., Al-Haddad, L., Sial, M.S., Chunmei, Z. ve Cherian, J (2020). Analyzing the effects of COVID-19 pandemic on the financial performance of Chinese listed companies. Journal of Puplic Affair, 20 (4), 1-6. https://doi.org/10.1002/pa.2440
Rahim, R., Supiyandi, S. ve Siahaan, A. (2018) TOPSIS method application for decision support system in ınternal control for selecting best employees. 2nd International Conference on Statistics, Mathematics, Teaching, and Research, 1-9. doi:10.1088/1742-6596/1028/1/012052
Ren, L., Y. Zhang, Y. Wang and Z. Sun. (2007). Comparative analysis of a novel M-TOPSIS method and TOPSIS. Applied Mathematics Research Express, Vol. Article ID abm005, 10 pages. doi:10.1093/amrx/abm005
Sakarya, S. ve Akkuş, H.T. (2015). Finansal performansın ölçülmesinde geleneksel oranlar ile nakit akım oranlarının karşılaştırmalı analizi: Bist çimento şirketleri üzerine TOPSIS yöntemi ile bir uygulama. AKÜ İİBF Dergisi, 17 (1), 109-123
Saldanlı, A. ve Sırma, İ. (2014). TOPSIS yönteminin finansal performans göstergesi olarak kullanılabilirliği. Marmara Üniversitesi Öneri Dergisi, 11 (41), 185-202.
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2020a). Tekstil sektörü analiz raporu ve kılavuzu.
T.C. Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı (2020b). Tekstil, hazır giyim ve deri ürünleri sektörleri raporu. https://www.sanayi.gov.tr/assets/pdf/plan- program/TekstilHazirgiyimveDeriUrunleriSektorleriRaporu2020.pdf (Erişim tarihi: 03.09.2021).
Temizel, F. ve Bayçelebi, B. E. (2016). Finansal oranların TOPSIS sıralaması ile yıllık getiriler arasındaki ilişki: tekstil imalatı sektörü üzerine bir uygulama. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 16(2), 159-170.
Türkiye ihracatçılar Meclisi (2021). İhracat rakamları. https://tim.org.tr/tr/ihracat-rakamlari, Bağlanma tarihi, 13.10.2021
Uygurtürk, H. ve Korkmaz, T. (2012). Finansal performansın TOPSIS çok kriterli karar verme yöntemi ile belirlenmesi: ana metal sanayi işletmeleri üzerine bir uygulama. Eskişehir Osmangazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 7(2), 95-115
Üçüncü, T., Akyüz, K.C., Akyüz, İ., Bayram, B.Ç. ve Ersen, N. (2018). Evaluation of financial performance of paper companies traded at BIST with TOPSIS method. Kastamonu Universitesi, Orman Fakültesi Dergisi, 18 (1), 92-98.
Wang, T.C. ve Hsu, J.C. (2004). Evaluation of the business operation performance of the listing companies by applying TOPSIS method. lEEE International Conference on Systems, Man and Cybernetics, 1286-1291. doi: 10.1109/ICSMC.2004.1399802
Wanke, P., Azad, M. A. K. ve Barros, C. P. (2016). Predicting efficiency in malaysian ıslamic banks: a two-stage TOPSIS and neural networks approach. Research in International Business and Finance, 36, 485-498. doi:10.1016/j.ribaf.2015.10.002
Yayar, R. ve Baykara, H. (2012) TOPSIS yöntemi ile katılım bankalarının etkinliği ve verimliliği üzerine bir uygulama. Business and Economics Research Journal, 3 (4), 21-42.
Yücel, S. ve Durak, İ. (2021). COVID-19’un BIST imalat sektörü firmalarına olan finansal etkilerinin finansal oranlar ve istatistiksel tekniklerle incelenmesi. Muhasebe Finansman Dergisi, 90, 101-106. DOI:10.25095/mufad.813411
Yükçü, S. ve Kaplanoğlu, E. (2015). Çok kriterli karar verme yöntemleriyle gözaltı pazarı şirketlerinin finansal performanslarının belirlenmesi. Muhasebe Bilim Dünyası Dergisi, 17 (3), 587-616.