Avusturya Seferinde Anadolu’dan Yapılan Katkılar: Yük ve Binek Hayvanları (1716)

Osmanlı Devleti’nde sefer organizasyonu yüzyılların tecrübesiyle olağanüstü bir planlama ile yapılırdı. Bu bakımdan dönemindeki Avrupa devletlerine göre üstün olduğu bilinmektedir. Osmanlı Devleti, geniş sınırlarını gerek batı gerekse doğu cephelerinde savunmak ve güven altında tutmak için yoğun gayret sarfetmiş, bu amaçla sık sık seferlere çıkmıştır. Seferlerde şüphesiz askerlere iaşe ve mühimmatın zamanında ulaştırılmasının önemi büyüktür. Savaşa gidecek ordunun toparlanması, sıcak savaş mahalline yürüyüşü, yolda ve cephede her türlü ihtiyacının karşılanması çok önceden ve merkezden planlanmaktaydı. Bir sefer hazırlığında tüm ülkede yoğun bir faaliyet yaşanmaktaydı. Bu minvalde 1716 yılında yapılan Avusturya seferi için Anadolu ve Balkanlardan ordu için birçok malzeme ve bunları taşımak için yük ve binek hayvanı tedarik edilmiştir. Yük ve binek hayvanları seferlerdeki her türlü zahire, mühimmat gibi ağırlıkların taşınmasında kullanılmaktadır. Sefer Avusturya istikametine yapıldığı için Balkanlardan daha çok araba ve arabayı çekmek için camus tedarik edilmiştir. Bunun yanında topkeşan beygiri ve bir miktar deve de alınmıştır. Anadolu’dan ise yük ve binek hayvanları olarak deve, at ve katır tedariki yapılmıştır. Özellile at ve katır sadece Anadolu’dan alınmıştır. Bunlar ya satın alma ya da kiralama yoluyla tedarik edilerek İstanbul’a gönderilmiştir.

Contribution From Anatolia for the Austrian Campaign: Riding and Draft Animals (1716)

The organization of campaigns in the Ottoman Empire was made with extraordinary planning with the experience of centuries. In this respect, it is known to be superior to the contemporaneous European states. The Ottoman Empire has made intense efforts to defend and keep its wide borders on both western and eastern fronts. Certainly that the timely delivery of food and ammunition to the soldiers is of great importance. The recovery of the army going to war, the march to the seçene of the hot war, meeting all the needs on the road and the front were planned a long time before from the . In the preparation of an expedition there was an intensive activity in the whole country. In thisregard, for the campaign to Austria in 1716, many materials for the army from Anatolia and the Balkans, and for the transportation of them were provided. Draught and mount animals are used to transport all kinds of foods, ammunition. Since the campaign was made in the direction of Austria, horses were provided to attract more carts than the Balkans. In addition to this, a group of and artilery horses a fair amount of camels were also taken. From Anatolia, camels, horses and mules were supplied as draught animals and mount animals. In particular, horses and mules were taken only from Anatolia. They were either purchased or rented and sent to Istanbul.

Keywords:

Ottoman, Austria, camel, horse mule,

PDF

___

Ahmed b.Mahmud (Göynüklü), Tarih, Berlin, Staatsbibliothek, Ms.or.quart, nr.1209.
Ayverdi, İ. (2005). Misalli Büyük Türkçe Sözlük, İstanbul: Kubbealtı Yayınları.
Çetin, C. (2013). Ulak Yol Durak, Anadolu Yollarında Padişah Postalar (Menzilhaneler, 1690-1750), İstanbul: Hikmetevi.
Çınar, A.A.(1993). Türklerde At ve Atçılık, Ankara: Kültür Bakanlığı.
Dingeç, E. (2011). Osmanlı’da Ulaşım ve İletişimde At’ın Yeri, CIEPO 6.Ara Dönem Sempozyumu (14-17 Nisan 2011 Uşak), ss. 511-522.
Ekin, Ü. (2002). XVII.-XVIII. Yüzyıllarda Osmanlı İmparatorluğunda Ulaşım ve İletim Örgütlenmesi Üzerine Bir Araştırma, Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, Ankara.
Ekin, Ü. (2004). Osmanlı İmparatorluğunda Nakliye Hayvanlarının Bakım ve Masrafları, Kebikeç, S.17, s. 327-334.
Emiroğlu, K.-Yüksel, A.(2002). Yoldaşımız At, İstanbul: Yapı Kredi Yayınları.
Erdoğan, M.K.(2001). II. Viyana Kuşatması, Marmara Üniversitesi TürkiyatAraştırmaları Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
Erkan, N. (2017). “18. Yüzyıl Mahkeme Kayıtlarında Binek ve Nakliye Aracı Olarak Kullanılan Atlar”, At Kitabı, (Ed. Emine Gürsoy Naskali), İstanbul: Kitabevi.
Ertaş, M.Y.(2007). Sultanın Ordusu (Mora’nın Fethi Örneği, 1714-1716), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
Ertaş, M.Y. (1999). “Osmanlı Sefer Organizasyonu“, Osmanlı, (Ed.Güler Eren), C.VI, Ankara: Yeni Türkiye Yayınları.
Faroqhi, S.N.(1982). Camels, Wagons and the Ottoman State in the Sixteenth and Seventeenth Centuries, International Journal of Middle East Studies, S.14, s. 523-539.
Güçer, L. (1964). XVI.-XVII.yy da Osmanlı İmparatorluğunda Hububat Meselesi ve Hububattan Alınan Vergiler, İstanbul: İktisat Fakültesi Yayınları.
Gündüz, T. (1997). Anadolu’da Türkmen Aşiretleri “Bozulus Türkmenleri 1540-1640”, Ankara: Bilge Yayınları.
Halaçoğlu, Y. (1991) “At (islami Devir)”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.4, s. 28- 31.
İnbaşı, M. (2004). Ukrayna’da Osmanlılar, Kamaniçe Seferi ve Organizasyonu (1672), İstanbul: Yeditepe Yayınevi.
İşbilir, Ö. (2003). “Mekkâre”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.28, s. 554-555.
İşbilir, Ö. (2007). Savaş ve Bölgesel Ekonomi: İran Savaşlarında Doğu Karadeniz veDoğu Anadolu, OTAM, Sayı: 21, s. 19-40.
İşbilir, Ö. (2013). “Yük”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.44, s. 46-48.
İşbilir, Ö. (1996). XVII.yy Başlarında Şark Seferlerinin İaşe, İkmal ve Lojistik Meseleleri, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi, İstanbul.
Kafesoğlu, İ.(1997). Türk Milli Kültürü, İstanbul: Boğaziçi Yayınları.
Kütükoğlu, B. (1993). Osmanlı-İran Siyasi Münasebetleri, İstanbul: İstanbul Fetih Cemiyeti.
Mert, Ö.(1991). “Ayan”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.4, s. 195-198.
Murphey, R. (2007). Osmanlılarda Ordu ve Savaş 1500-1700, (Çev.Tanju Akad), İstanbul: Homer Kitapevi.
Orhonlu, C. (1987). Osmanlı İmparatorluğunda Aşiretlerin İskanı, İstanbul: Eren Yayınları.
Ortaylı, İ. (2000). Devenin Taşıma Maliyeti Eğrisi Üzerine Bir Deneme, Osmanlı İmparatorluğunda İktisadi ve Sosyal Değişim, Makaleler I, s. 99-102.
Önkal, A.-Bzokurt, N. (1994). “Deve”, Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, C.9 s. 222- 226.
Özkaya, Y.(1994), Osmanlı İmparatorluğunda Ayanlık, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Özkul, A.E. (2014). “Osmanlı İdaresinde Kıbrıs Adasında Deve ve Deveciler”, Deve Kitabı, (Ed. Emine Gürsoy Naskali-Erkan Demir), s. 65-122.
Pakalın, M.Z. (1983). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: Milli Eğitim Basımevi.
Uzunçarşılı, İ.H. (1988). Osmanlı Devleti Teşkilatından Kapı Kulu Ocakları, C. I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Uzunçarşılı, İ.H. (1994). Osmanlı Tarihi, C.I, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Yurdaydın, H.G. (1961). Kanûni’nin Cülûsu ve İlk Seferleri, Ankara: Türk Tarih Kurumu.
Yüksel, A. (2004). Anadolu’nun Eşeği, Katırı, Atı, Kebikeç, Sayı 17, s. 295-325.
Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Maliyeden Müdevver Defterler (MAD), nr. 2826; 2854; 6266; 6549, 8461.
Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Kamil Kepeci (KK.d), nr. 2847, 2851, 7128.
Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Defteri, Başmuhasebe Defterleri (DBŞM.d), nr. 1224; 1232-A.
Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Defteri, Mevkufât Kalemi Defterleri (D.MKF.d), nr. 28179.
Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Ali Emiri Tasnifi(AE), nr. 2365; 12777.
Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Asafi Mevkufât Kalemi( D.MKF), nr. 788/2; 788/21; 789/6, 32, 40, 54, 130; 790/78, 117, 153, 204, 208; 791/103, 27; 792/123; 793/12, 14, 23, 74, 111;795/132, 170, 171; 796/253; 797/74, 128; 799/23, 84, 105.
Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), Bab-ı Asafi Başmuhasebe Kalemi (DBŞM), nr. 1906/45. Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), DBŞM.APE 25/96, 101.
Başkanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İbnül Emin, Maliye Evrakı (İE. ML), nr. 8227, 36653.