TÜRKİYE’DE DEVLET BÜTÇELERİNİN DEĞİŞEN HEDEFİ: FAİZ DIŞI FAZLA KAVRAMI

1990’lı yıllarda Türk Kamu Maliyesi önemli sorunlar yaşamıştır. Hükümetler bunları kendi çabalarıyla çözemedikleri için uluslararası finans kuruluşları ile işbirliği yapmak durumunda kalmışlardır. Bu kuruluşlardan birisi Uluslararası Para Fonudur. IMF ile yapılan görüşmelerde, Kamu Maliyesindeki Sorunların çözümünde Bütçenin “Faiz Dışı Fazla” vermesi gerektiği konusunda karar alınmıştır. İlgili kararda bu uygulamanın hem Türkiye’nin ekonomik ve mali sorunların çözümü için gerekli olduğu, hem de uluslararası düzeyde IMF’nin desteğinin bir koşulu olduğu belirtilmiştir. Ancak, bütçenin ayrıca bir sosyal içeriğinin olduğunun da dikkatlerden kaçırılmaması gereklidir. Bütçenin kavramsal anlamının ihmal edilerek, Faiz Dışı Fazla önceliğinin uzun süre devam etmesi, sosyal açıdan sorunları derinleştirici ve Türkiye’nin kurumsallaşmasının en büyük engeli haline gelebilir.

TÜRKİYE’DE DEVLET BÜTÇELERİNİN DEĞİŞEN HEDEFİ: FAİZ DIŞI FAZLA KAVRAMI Yrd.Doç.Dr. Harun CANSIZ

1990’lı yıllarda Türk Kamu Maliyesi önemli sorunlar yaşamıştır. Hükümetler bunları kendi çabalarıyla çözemedikleri için uluslararası finans kuruluşları ile işbirliği yapmak durumunda kalmışlardır. Bu kuruluşlardan birisi Uluslararası Para Fonudur. IMF ile yapılan görüşmelerde, Kamu Maliyesindeki Sorunların çözümünde Bütçenin “Faiz Dışı Fazla” vermesi gerektiği konusunda karar alınmıştır. İlgili kararda bu uygulamanın hem Türkiye’nin ekonomik ve mali sorunların çözümü için gerekli olduğu, hem de uluslararası düzeyde IMF’nin desteğinin bir koşulu olduğu belirtilmiştir. Ancak, bütçenin ayrıca bir sosyal içeriğinin olduğunun da dikkatlerden kaçırılmaması gereklidir. Bütçenin kavramsal anlamının ihmal edilerek, Faiz Dışı Fazla önceliğinin uzun süre devam etmesi, sosyal açıdan sorunları derinleştirici ve Türkiye’nin kurumsallaşmasının en büyük engeli haline gelebilir.

___

AKGÜL Ba ak Ataman, Türk Denetim Kurumlar,, Türkmen Kitabevi, /stanbul, 2000

AKTAN Co kun Can, “Devlet Yönetiminde Toplam Kalite”, Türk

dare Dergisi, Y l 71, Say 422, Mart 1999

AKTAN Co kun Can, Ekonomik Anayasa, T/SK /nceleme Yay nlar 19

ALTAY Asuman, “Yoksulluk Sadece Devletin Sorunu mu?, Kamu Harcamalar Aç s ndan Bir De erlendirme”, Sosyo Ekonomi, Y l: 1, Say : 2/2005-2

ALTUM Osman, “Kay td Ekonominin Boyutlar (1997), Erciyes Üniversitesi, ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Y l 1999, Say : 15

ATO, Say,6tay 2000 Y,l, Raporu, Ankara, 2001

AYDIN Aykut, “Faiz D Fazlaya Genel Bir Bak ”, http://www.Alomaliye.com/aykut_ayd n_faiz_di ihtm_57k. (01.02.2005)

BOZKURT, R dvan “Kalitenin Esaslar ve Deming’in Ondört /lkesi", Verimlilik Dergisi, 1994/3

DARICI Haldun, “Faiz D Fazla Niçin Yeterli Olmuyor?”, Maliye Dergisi, Say : 146, May s-Aral k 2004

De i en Dünyada Devlet, "Dünya Kalk,nma Raporu", 6letme ve Finans, A ustos 1997

DÖNMEZ Recai, Teoride ve Uygulamada Vergi Aflar,, Anadolu Üniversitesi Yay nlar Fakültesi Yay nlar No: 92, Eski ehir–1992

No: 557, /ktisadi /dari Bilimler

EM/L Ferhat,YILMAZ H.Hakan, “Kamu Borçlanmas , /stikrar Programlar ve Uygulanan Maliye Politikalar n n Kalitesi Genel Sorunlar ve Türkiye Üzerine Gözlemler” XVIII. Türkiye Maliye Sempozyumu Türkiye’de Kamu Borçlanmas, (Ekonomik ve Sosyal Etkileri, Beklentiler), 12-16 May s 2003, Girne-K br s

ERKEN Tülay (Çeviren), “Mali Aç k (Fiscal Deficit) Nas l Ölçülür”, Maliye Dergisi, Say : 115, Ekim-Kas m-Aral k 1993

GERÇEK Adnan, “Ça da E ilimler Çerçevesinde Türkiye’ye Vergi /daresi ve Vergi Denetiminin Yeniden Yap land r lmas ”, Ça.da6 Bir Vergi Ortam, Olu6turmak çin: Türkiye’de Vergi

daresi ve Vergi Denetimi Nas,l Yap,lmal,d,r?, Ankara, 2002

GÜRDAL Temel, YARDIMCIOMLU Fatih, “Türkiye’de Faiz D Fazlan n De erlendirilmesi”, Say,6tay Dergisi, Say : 58

GÜVEML/ Oktay, “/ç Borçlar n Ekonomik ve Sosyal Ya amda Yapt Tahribat”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Say : 16, Ekim 2002

Hazine Müste arl , Kamu Borç Yönetimi Raporu, Ankara, 2003

KARAKA> Eser, “Aslan Faiz D Fazla” Referans Gazetesi, http://www.referensgazetesi.com/archiv/2211/2211eser.html (28.01.2005)

KONUKMAN Aziz, “Mevcuttan Farkl Bir Faiz D Fazla Yöntemi (Yönetimi) Mümkün mü?, http://www.sav.org.tr/AKonukman.htm(06.11.2006)

KURTULU> Erci , “Geli mekte Olan Ülkelerde Devlet Bütçeleri”, Maliye Yaz,lar, 30, May s- Haziran 1991

Maliye Bakanl , Bütçe ve Mali Kontrol Genel Müdürlü ü 2004 Y l Faaliyet Raporu, www.bumko.gov.tr/duyurular/Faaliyet.pdf. (01.02.2005)

ÖNDER /zzettin, “Bütçe Uygulamalar n n Sonucu”, Muhasebe ve Finansman Dergisi, Say : 16, Ekim 2002

ÖNDER /zzettin, “Kamu Aç klar n n Tan mlanmas , Ölçümü ve Etkileri”, Kamu Kesimi Finansman Aç klar , X. Türkiye Maliye Sempozyumu 14-18 May s 1994, Club Salima-Kemer/Antalya, /stanbul 1996

ÖZEN Ahmet, “Geli mi ve Geli mekte Olan Ülkelerde Bütçe Aç n n Geli imi”, Maliye Dergisi, Say : 141, Eylül-Aral k 2002

ÖZEVREN Mînâ, Toplam Kalite Yönetimi, Temel Kavramlar ve Uygulamalar, Alfa Yay nlar : 349, / letme Dizisi: 40,Bas m Yay m Da t m Ltd. >ti, /stanbul, 2000

ÖZGEN Mehmet, “Geli mekte Olan Ülkelerde Faiz Oranlar ”, Maliye Dergisi, Say : 116, Ocak->ubat 1994

ÖZYILDIZ R.Hakan, “Kamu Harcama Politikalar n n Denetlenmesi ve Performansa Dayal Bütçe”, Hazine Dergisi, Ocak 2000, Say 13

SAKAL Mustafa, “Türkiye’de Kamu Aç klar ve Borçlanman n Sürdürülebilirli i Sorunu: 1988-2000 Dönem Analizi”, D.E.Ü. . .B.F Dergisi, Cilt 17, Say : 1, Y l 2002

SAYILGAN >evket, “ Kamu Kesimi Aç ve Enflasyon Aras ndaki /li ki ve Yaratt Sonuçlar”, Banka ve Ekonomik Yorumlar, Y l: 33, Say : 8, A ustos 1996

SÖNMEZ Sinan, “ Türkiye’de Kamu (aç n n) Finansman ve Enflasyon Vergisi”, ODTÜ Geli6me Dergisi, 25 (2) 1998

>EN Hüseyin, SAMBA> /sa, Bütçe Aç,klar, Teori ve Türkiye Uygulamas,, Seçkin Yay nc l k, Ankara, 2004

>IKLAR /lyas, “ Faiz Dü ünce Büyüyebilecek miyiz?”, Sanayide Yeni Ufuk, Say : 26

TUNÇS/PER Bedriye, “Makroekonomik /stikrar n Sa lanmas nda Maliye Politikas n n Yeri ve Önemi”, Erciyes Üniversitesi,

ktisadi ve dari Bilimler Fakültesi Dergisi, Y l 1999, Say : 15

TÜMEN Kâmil, Bütçe Aç,klar, ve Aç,.,n Finansman,nda ç Borçlanman,n Rolü ( 1980 Sonras Türkiye Deneyimi), Bilim Ofset, /zmir 1997

TÜMEN Kamil, Devlet Bütçesi, 5. Bask , /zmir, 2006

YAMAK Oygur, Kalite Odakl, Yönetim, Kalite Dizisi No:1, Panel Matbaac l k, /stanbul 1998

YAZICI Resül, “Türkiye’de Faiz D Fazlay Art rmak ve Kamunun Finansman Aç n Azaltmak /çin Borçlanman n /zlenmesi ve Vergi Kaça n n Önlenmesi Hususunda Al nmas Gereken Önlemler”, AKÜ BF. Dergisi, Cilt VI, Say 1, Haziran 2004

YELDAN Erinç, “Faiz D Fazla Paranoyas Sürerken /ç Borçlar” Türkiye Ekonomisine Genel Bak,6, http://www.2023.gen.tr/mayis05/5.htm(30.11.2006)

YEN/GÜN-D/LEK Pelin, Sivil Toplum Bütçeyi zliyor: 2006 Kamu Bütçesini /zlerken Nelere Dikkat Etmeli?,TESEV Yay nlar , Kas m 2005

YILMAZCAN Dilek, “Türkiye’de D Borç Yönetiminin Koordinasyonu ve Yabanc Ülke Uygulamalar ”, “XVIII. Türkiye Maliye Sempozyumu Türkiye’de Kamu Borçlanmas, (Ekonomik ve Sosyal Etkileri, Beklentiler) 12-16 May s 2003, Girne-K br s