Sacit MUTLU, İshak CİNDİOĞLU, Azad Sağlam SELÇUK

Van İli Kaya Düşmesi Duyarlılık Haritasının Oluşturulması ve Afetsellik Açısından Değerlendirilmesi

Doğa kaynaklı afetler, Van İl genelinde fiziksel, ekonomik, sosyal ve çevresel kayıplara neden olmaktadır. Sadece 2019-2022 yılları arasında deprem, sel, heyelan, çığ ve kaya düşmesi kaynaklı birden fazla afet yaşanmıştır. Bu olaylardan kaya düşmesine etki eden bölgedeki parametreler jeolojik, jeomorfolojik, klimatolojik, deprem ve bitki örtüsüdür. Bu parametrelerden sadece birinin etkin olduğu olaylar yaşandığı gibi her birinin farklı oranlarda etkisi vardır. Bununla birlikte insan hareketliliği ve nüfus artışına bağlı olarak bilinçsiz ve çarpık kentleşme de afet risklerinin artmasına neden olmaktadır. Afet risklerini azaltmak, toplumun ve yaşam çevresinin direnç derecesini arttırmak için tehlikeyi barındıran duyarlı alanların açık bir şekilde ortaya konulması gerekmektedir. Bu kapsamda Coğrafi Bilgi Sistemleri (CBS) kullanılarak Van İli sınırları içerisindeki kaya düşme duyarlılığı ortaya konulmuştur. CBS tabanlı veri olan; kaya düşmesi duyarlılık haritası tehlike ve risk değerlendirmelerine de altlık oluşturacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Afet, Duyarlılık haritası, Kaya düşmesi, Kaynak alan, Van İli

Creation of Rock Fall Susceptibility Map of Van Province and Its Evaluation in Terms of Disaster

Natural disasters have caused physical, economic, social and environmental problems at Van province. Just during the period between 2019 and 2022, many natural disasters have occurred by earthquakes, floods, landslides, avalanches and rockfalls. Many regional factors effect the rockfall, which is a natural disaster. Rockfall is a natural disaster affected by many regional factors, including geology, geomorphology, climatology, earthquake and vegetation of the region. Generally, only one of these parameters is effective, but there are events in which each of them affects at different rates. Also, unconscious and unplanned urbanization due to human mobility and population growth also causes an increase in disaster risks. In order to reduce disaster risks and increase the level of resilience of the society and the living environment, sensitive areas that harbor danger should be clearly revealed. In this context, rockfall sensitivity within the borders of Van Province has been revealed by using Geographic Information Systems (GIS). Rockfall susceptibility map, which is GIS-based data, will also form the basis for hazard and risk assessments.

Keywords:

Disaster, Susceptibility Map, Rock Fall, Source Area, Van Province,

PDF

___

AFAD, (2020). Afet Yönetimi Kapsamında 2019 Yılına Bakış ve Doğa Kaynaklı Olay İstatistikleri, https://www.afad.gov.tr/kurumlar/afad.gov.tr/e_Kutuphane/Kurumsal Raporlar/Afet_Istatistikleri_2020_web.pdf. Erişim Tarihi: 02.02.2022
AFAD, (2021). İl Afet Risk Azaltma Planı, https://van.afad.gov.tr/kurumlar/van.afad/KUTUPHANE/IL-PLANLARI/VAN-IRAP.pdf. Erişim Tarihi: 17.02.2022
Ateş, Ş., Mutlu, G., Özerk, O.Ç., Çiçek, İ., Karakaya Gülmez, F., Bulut Üstün, A., Karabıyıkoğlu, M., Çelebioğlu, R., Özata, A., Aksoy, A., (2007). Van Bölgesinin yerbilimleri verileri. MTA Rapor No:10961, 152s (yayınlanmamış).
Baillifard, F., Jaboyedov, M., Rouiller, D., Robichaud, G. R., Locat, P., Locat, J., ... , Hamel, G. (2004). Towards a GIS-based rockfall hazard assessment along the Quebec City Promontory, Quebec, Canada. Landslides: evaluation and stabilization. Balkema, Taylor & Francis Group, London, 207-214.
Capons, R., Vilaplana, J. M., Linares, R., (2009). Rockfall travel distance analysis by using empirical models (Sola d’Andorra la Vella, Central Pyrenees. Natural Hazards Earth System Science, 9, 2107-2118 DOI:10.5194/NHESS-9-2107-2009
Dorren L.K.A., Seıjmonsbergen A.C., (2003). Comparison of three GIS-based models for predicting rockfall runout zones at a regional scale, Geomorphology 56(1-2), p. 49-64. DOI: 10.1016/S0169-555X(03)00045-X
Evans, S.G., Hungr, O. (1993). The assessment of rock fall hazard at the base of the talus slope. Can. Geotech. J., 30: 620-636. DOI: 10.1139/T93-054
Google Maps. https://www.google.com/maps/@38.378948,43.1447313,8.57z Erişim Tarihi: 04.02.2022
Heim, A., (1932). Bergsturtz und Menschenleben: Fretz und Wasmuth, Zurich, 218 pp.
Jaboyedoff, M., 2003- CONEFALL 1.0 User’s Guide. Open report – Soft 01, Quanterra. www.quanterra.org, 15p
Larcher, V., Simoni, S., Pasquazzo, R., Strada, C., Zampedri, G. (2012). WP6 Guidelines Rockfall and Forecast Systems. Paramount
Leroi, E., Bonnard, C., Fell, R., and Mc Innes, R.: (2005) State of the art paper: Risk assessment and management, in: Landslide risk management, edited by: Hungr, O., Fell R., Couture, R., and Eberhardt, E., Balkema, 59–198
Scheidegger, A.E. (1973). On the prediction of the reach and velocity of catastrophic landslides. Rock Mechanics 5, 231–236. DOI: https://doi.org/10.1007/BF01301796
Toppe, R. O. N. A. L. D. (1987). Terrain models: a tool for natural hazard mapping. IAHS, Publication, 162.
Troisi, C., Berger, F., Dorren, L. (2008). Protection de la viabilité alpine. PROVIALP project report.
Varnes, D. J. (1978). Slope movement types and processes. Special report, 176, 11-33.
Whalley WB., (1984). Rockfalls. In: Brunsden D, Prior DB (eds) Slope stability. Wiley, New York, pp 217–256.