İklim Değişikliği Türkiye’de Ekonomik Büyüme İçin Bir Risk Oluşturur mu?

İklim değişikliğinin etkileri gün geçtikçe daha fazla artmaktadır. Bu nedenle, başta tarım sektörü olmak üzere ekonominin tüm kesimlerinin iklim değişikliğine olan duyarlılığı artmıştır. Özellikle az gelişmiş ülkelerde meydana gelen meteorolojik afetler ekonomi üzerinde ciddi hasarlara yol açabilmektedir. Bununla birlikte, gelişmiş ülkelerdeki ekonomik faaliyetlerin çevreye verdiği zarar ve iklim değişikliği içindeki rolleri dikkate alındığında, bu ülkelerin ekonomisinin de gelecekte iklim değişikliğinden etkilenebilmesi söz konusudur. Bu araştırma, iklim değişikliğinin iki temel aygıtı olan ortalama yıllık sıcaklık değişimleri ve karbondioksit emisyonlarının ekonomik büyüme üzerindeki etkileri incelemiştir. Araştırmada, Türkiye’nin 1968-2018 arasındaki dönemi regresyon analizi yöntemi kullanılarak analiz edilmiştir. Değişkenler arasındaki ilişkinin tahmin edilebilmesi için ilk olarak serilerin durağanlık düzeyleri sınanmıştır. Bunun için geleneksel birim kök testlerinin yanında yapısal değişim ve şokları göz önünde bulunduran yapısal kırılmalı Lee & Strazicich (2003, 2004) LM birim kök testi kullanılmıştır. Tahmin sonuçlarının serilerin durağan olduğunu göstermesi üzerine, iklim değişikliğini temsil eden değişkenler ile ekonomik büyüme arasındaki ilişki EKK regresyon yöntemi kullanılarak incelenmiştir. Araştırma sonuçları sıcaklık artışlarının ekonomik büyüm üzerinde negatif yönlü ve anlamlı bir etkiye sahip olduğunu göstermiştir. Artan sıcaklıklar ekonomik büyümeyi azaltmıştır. Karbondioksit emisyonlarının ekonomik büyüme üzerindeki etkisi ise pozitif yönlü ve anlamlı bulunmuştur. Karbondioksit emisyonlarındaki artışın en önemli nedeni artan ekonomik faaliyetlerdir. Dolayısıyla, ekonomik aktivite arttıkça, çevresel emisyonlar ve buna bağlı olarak büyüme artmıştır. Ancak, karbondioksit emisyonlarının sıcaklık artışına neden olduğuna dikkat edilirse, bu emisyonlar dolaylı yönden ekonomik büyümeyi olumsuz etkilemektedir. Araştırma sonuçları ortalama yıllık yağış miktarı değişiminin ekonomik büyüme üzerinde anlamlı bir etkisi olmadığını göstermiştir. Araştırma sonuçları, özellikle sıcaklık değişimlerinin etkisi temel alındığında, Türk ekonomisinin iklim değişikliğine karşı son derece duyarlı olduğunu göstermiştir.

Anahtar Kelimeler:

İklim Değişikliği, Ekonomik Kalkınma, Sıcaklık Değişikliği, Çevresel Kirlilik, Sera Gazı Emisyonu

Does Climate Change Pose a Risk to Economic Growth in Turkey?

The effects of climate change are increasing day by day. Therefore, the sensitivity of all sectors of the economy, especially the agricultural sector, to climate change has increased. Meteorological disasters, especially in underdeveloped countries, can cause serious damage to the economy. However, given the environmental damage caused by economic activity in developed countries and their role in climate change, it is possible that climate change may also affect their economy in the future. This research has examined the effects of average annual temperature changes and carbon dioxide emissions, the two main devices of climate change, on economic growth. In the study, Turkey’s period between 1968-2015 was analyzed using regression analysis method. In order to estimate the relationship between the variables, the stationarity levels of the series were tested first. For this, Lee & Strazicich (2003, 2004) LM unit root test with structural breaks, which considers structural changes and shocks, was used as well as traditional unit root tests. After the estimation results showed that the series were stationary, the relationship between the variables representing climate change and economic growth was examined using the OLS regression method. Research results showed that temperature increases have a negative and significant effect on economic growth. Increased temperatures reduced economic growth. The impact of carbon dioxide emissions on economic growth was positive and significant. The most important reason for the increase in carbon dioxide emissions is increasing economic activities. Therefore, as economic activity increases, environmental emissions and growth increased. However, if carbon dioxide emissions caused the temperature increase, these releases adversely affect economic growth. The results of the research showed that the average annual precipitation change did not have a significant effect on economic growth. The results of the research have shown that the Turkish economy is extremely sensitive to climate change, especially when the effect of temperature changes is taken into consideration.

Keywords:

Climate Change, Economic Development, Temperature Change, Environmental Pollution, Greenhouse Gas Emission,

PDF

___

Akram, N. (2012). Is Climate Change Hindering Economic Growth of Asian Economies? Asia-Pacific Development Journal, 19(2):1-18.
Alagidede, P., Adu, G. ve Frimpong, P. B. (2014). The Effect of Climate Change on Economic Growth. World Institute for Development Economics Research, Working Paper, 017:1-15.
Alataş, S. (2021). Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Sektörel Analizi: OECD Ülkeleri Örneği. Journal of Emergıng Economıes and Policy, 6(1), 124-136.
Appiah, K., Du, J., Yeboah, M. ve Appiah, R. (2019). Causal Relationship between Industrialization, Energy Intensity, Economic Growth and Carbon Dioxide Emissions: Recent Evidence from Uganda. International Journal of Energy Economics and Policy, 9(2), 237-245. DOI: https://doi.org/10.32479/ijeep.7420
Azam, M., Khan, A.Q., Abdullah, H., ve Qureshi, M. (2015). The impact of CO2 Emissions On Economic Growth: Evidence From Selected Higher CO2 Emissions Economies. Environmental Science and Pollution Research, 23: 6376-6389. DOI: 10.1007/s11356-015-5817-4
Başar, S. ve Akyol, H. (2018). Enerji Tüketimi ve Karbon Emisyonu ile İktisadi Büyüme arasındaki İlişkinin Tespit Edilmesi. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(23):332-347.
Bayramoğlu, A. T. ve Yurtkur, A. K. (2016). Türkiye’de Karbon Emisyonu ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Doğrusal Olmayan Eşbütünleşme Analizi. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 4(16): 31-45.
Bekar, S. A. (2018). The Relationship between Co2 Emissıon and Economic Growth in Turkey: 1977-2014. UİİİD-IJEAS, Prof. Dr. Harun Terzi Özel Sayısı:193-206. DOI: 10.18092/ulikidince.428059
Colacito, R., Hoffmann, B., Phan, T. ve Sablik, T. (2018). The Impact of Higher Temperatures on Economic Growth. Federal Reserve Bank of Richmond, Economic Brief, EB18-08:1-5.
Çetintaş, H., Bicil, İ. M. ve Türköz, K. (2016). Türkiye’de CO2 Salınımları Enerji Tüketimi ve Ekonomik Büyüme İlişkisi. Finans Politik & Ekonomik Yorumlar, 53(619): 57-67.
Dell, M., Jones, B. F. ve Olken, B. A. (2008). Climate Change and Economic Growth: Evidence from The Last Half Century. National Bureau of Economic Research, Working Paper, 14132:1-46.
Dell, M., Jones, B. F. ve Olken, B. A. (2012). Temperature Shocks and Economic Growth: Evidence from the Last Half Century. American Economic Journal: Macroeconomics, 4(3): 66–95. DOI: http://dx.doi.org/10.1257/mac.4.3.66
Grossman, G. M. ve Krueger, A. B. (1991). Environmental Impacts of A North Amerıcan Free Trade Agreement. NBER Workıng Papers Series, 3914.
Hayaloglu, P. (2018). İklim Değişikliğinin Tarım Sektörü ve Ekonomik Büyüme Üzerindeki Etkileri. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(25):51-62.
Intergovernmental Panel on Climate Change (2022). WGII Sixth Assessment Report- Summary for Policymakers, https://www.ipcc.ch/report/ar6/wg2/ (Last Acceded: 30.05.2022)
Jones, B., Olken, B. ve Dell, M. (2009). Does Climate Change Affect Economic Growth? VOXEU CERP, https://voxeu.org/article/does-climate-change-affect-economic-growth (Last Acceded: 15.07.2021)
Kadanalı, E. ve Yalcınkaya, O. (2020). Effects of Climate Change on Economic Growth: Evidence from 20 Biggest Economies of the World. Romanian Journal for Economic Forecasting, Institute for Economic Forecasting, 0(3): 93-118.
Kahn, M. E., Mohaddes,K., Ng, R. N. C., Pesaran, M. H., Raissi, M. ve Yang, J. C. (2019). Long-Term Macroeconomic Effects of Climate Change:A Cross-Country Analysis. IMF Working Paper, 215.
Karakaya, E., Yılmaz, B. ve Alataş, S. (2019). How Production-Based and Consumption-Based Emissions Accounting Systems Change Climate Policy Analysis: The Case Of CO2 Convergence. Environmental Science and Pollution Research, 26, 16682–16694. DOI:https://doi.org/10.1007/s11356-019-05007-2
Kocak, E. (2014). Türkiye’de Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezinin Geçerliliği: ARDL Sınır Testi Yaklaşımı. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 2(3), 62-73.
Kuznets, S. (1955). Economic Growth and Income Inequality. The American Economic Review, 45(1): 1-28.
Lee, M. ve Strazicich, M. C. (2003). Minimum Lagrange Multiplier Unit Root Test with Two Structural Breaks. The Review of Economics and Statistics , 85(4): 1082-1089.
Lee, M. ve Strazicich, M. C. (2004). Minimum LM Unit Root Test with One Structural Break. https://econ.appstate.edu/RePEc/pdf/wp0417.pdf (Last Acceded: 15.07.2021)
Ma, X., Ge, J. ve Wang, W. (2017). The Relationship between Urbanization, income Growth and Carbon Dioxide Emissions and The Policy İmplications for China: A Cointegrated Vector Error Correction (VEC) Analysis. Nat Hazards, 87,1017–1033. DOI 10.1007/s11069-017-2807-5
Mahadeva, L. ve Robinson, P. (2004). Unit Root Testing to Help Model Building. Andrew Blake ve Gill Hammond (eds.). Handbooks in Central Banking, 22:1-47. Bank of England, London.
Nakıpoğlu Özsoy, F. (2021). Turizm Sektörü ve Çevre Kirliliği Arasındaki İlişkinin Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi Çerçevesinde İncelenmesi. Abant Sosyal Bilimler Dergisi, 21(1), 1-19. DOI:https://doi.org/10.11616/basbed.v21i60671.750236
Nasir, M. A. ve Morgan, J. (2018). The Unit Root Problem: Affinities between Ergodicity and Stationarity, İts Practical Contradictions for Central Bank Policy, and Some Consideration of Alternatives. Journal of Post Keynesian Economics, 41(3): 339-363. DOI:10.1080/01603477.2017.1387060
Saatçi, M. ve Dumrul, Y. (2011). Çevre Kirliliği ve Ekonomik Büyüme İlişkisi: Çevresel Kuznets Eğrisinin Türk Ekonomisi İçin Yapısal Kırılmalı Eş-Bütünleşme Yöntemiyle Tahmini. Erciyes Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 66 (37): 65-86.
Sandhani, M., Pattanayak, A. ve Kumar, K.S.K. (2020). Impact of Climate Change on Economic Growth: A Case Study of India. Madras School of Economics, Working Paper, 204:1-47.
Talib, M. N. A., Ahmed, M., Naseer, M. M., Slusarczyk, B. ve Popp, J. (2021). The Long-Run Impacts of Temperature and Rainfall on Agricultural Growth in Sub-Saharan Africa. Sustainability, MDPI, 13(2): 1-16. DOI: https://doi.org/10.3390/su13020595
Tatoğlu, F. Y. (2017). Panel Zaman Serileri Analizi. Beta Basım Yayım Dağıtım A. Ş., İstanbul.
T.C. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2021). KEP Verileri. https://www.mgm.gov.tr/ (Son Erişim Tarihi:30.05.2021).
T. C. Tarım ve Orman Bakanlığı Meteoroloji Genel Müdürlüğü (2021). Türkiye 2020 Yılı İklim Değerlendirmesi. İklim ve Zirai Meteoroloji Dairesi Başkanlığı Araştırma Dairesi Başkanlığı, Ankara.
United Nations (2015). Paris Agreement. https://unfccc.int/process-and-meetings/the-paris-agreement/the-paris-agreement (Last Acceded: 15.07.2021)
URL 1, https://public.emdat.be/ (Son Erişim Tarihi: 15.06.2021)
URL 2, https://www.mgm.gov.tr/iklim/iklim-degisikligi.aspx (Son Erişim Tarihi: 15.06.2021)
URL 3, http://www.fao.org/faostat/en/#data (Son Erişim Tarihi: 15. 06. 2021)
URL 4, https://databank.worldbank.org/source/world-development-indicators (Son Erişim Tarihi: 15. 06. 2021)