Hümeyra Özge YILANCI, Nursel AKKAYA, Gökçen AKÇİÇEK

Oral Ülser ve Rekürrent Aftöz Stomatit ile ilgili Türkçe İnternet Sitelerindeki Hasta Bilgilendirme Metinlerinin İçerik Kalitesi ve Okunabilirliği

Amaç: Bu çalışmanın amacı oral ülserler ve rekürrent aftöz stomatit ile ilgili hastalara bilgi vermek amacıyla hazırlanmış internet sitelerinin içerik kalitesi ve okunabilirlik yönünden incelenmesidir. Gereç ve Yöntem: Google, Yandex ve Bing arama motorlarında “aft”, “ağız ülseri”, “tekrarlayan ağız yaraları” ve “ağızda tekrarlayan aftlar” anahtar kelimeleri ile yapılan arama sonuçları arasından sağlıkla ilgili kurum ve kuruluşlara ait hasta bilgilendirme amaçlı siteler seçilmiştir. Çalışmaya dahil edilen internet sitelerinin içerik kalitesinin incelemesi JAMA ve DISCERN kriterleri, okunabilirlik değerlendirmesi ise Ateşman ve Bezirci-Yılmaz formülleri kullanılarak yapılmıştır. Bulgular: Bu çalışmaya 51 adet internet sitesi dahil edilmiştir. İncelenen sitelerin hiçbirinde dört JAMA kriterinin tümü birden karşılanmamış ve sitelerin tamamında bilgi kaynaklarının belirtilmediği saptanmıştır. İnternet sitelerinin %22’sinde üç JAMA kriteri sağlanırken, %12’sinde hiçbir kriter karşılanmamıştır. DISCERN genel değerlendirme puanının ortancası 2 (1-4) olarak bulunmuştur. Ortanca okunabilirlik değerleri; Ateşman formülüne göre 54.20 (21-68) ve Bezirci-Yılmaz formülüne göre 11.99 (8-25) bulunmuştur. Sonuç: Oral ülser ve rekürrent aftöz stomatit ile ilgili internet sitelerinde sunulan bilgilendirme metinlerinin çoğu güvenilir değildir ve okunabilirlik düzeyi genel popülasyon için zordur. Sağlık bilgilendirme materyallerinin güvenilirlik kriterlerine ve okunabilirlik düzeyinin kolay olmasına dikkat edilerek hazırlanması hastaların etkin kullanımı için yararlı olacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Aftöz stomatit, Hasta eğitim broşürü, Tüketici sağlık bilgisi

The Content Quality and Readability of the Patient Information Texts in Turkish Websites on the Oral Ulcer and Recurrent Aphthous Stomatit

Aim: The aim of this study is to examine the content quality and readability of patient information websites about oral ulcers and recurrent aphthous stomatitis. Materials and Method: The terms “aphtha”, “mouth ulcer”, “recurrent mouth sores” and “recurrent aphthae in the mouth” were searched in Google, Yandex and Bing search engines and among results, the patient information websites of the healthcare providers and organizations were selected. The included sites were evaluated using JAMA and DISCERN criteria for content quality and Atesman and Bezirci-Yılmaz formulas for the readability. Results: A total of 51 websites were included. All the four JAMA criteria were not achieved in any sites, and the information sources were absent in all the sites. 22% of websites provided three JAMA criteria, %12 provided none. The median of DISCERN general score was 2 (1-4). Median readability values were 54.20 (21-68) and 11.99(8-25) according to Atesman and Bezirci-Yılmaz formulas, respectively. Conclusion: Most of the patient information texts on the websites about oral ulcer and recurrent aphthous stomatitis are unreliable and difficult to read for the general population. The health information materials created considering the reliability criteria and ease of readability will be useful for the effective use of patients.

Keywords:

Aphtous stomatitis, Consumer health information, Patient education handout,

PDF

___

Şener E, Samur M. Sağlığı geliştirici bir unsur olarak sosyal medya: Facebookta sağlık. GÜSBD 2013;2:508-23.
Hane halki Bilisim Teknolojileri (BT) Kullanim Arastirmasi, 2022. Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu c2020 – [erişim tarihi: 12 Eylül 2022]. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Hanehalki-Bilisim-Teknolojileri-(BT)-Kullanim-Arastirmasi-2022-45587
Wallwiener M, Wallwiener CW, Kansy JK, Seeger H, Rajab TK. Impact of electronic messaging on the patient-physician interaction. J Telemed Telecare 2009;15:243-50.
Bezirci B, Yilmaz AE. Metinlerin okunabilirliğinin ölçülmesi üzerine bir yazilim kütüphanesi ve Türkçe için yeni bir okunabilirlik ölçütü. DEUFMD 2010;12:49-62.
Scully C, Shotts R. Mouth ulcers and other causes of orofacial soreness and pain. The West J Med 2001;174:421-4.
Kovač‐Kavčič M, Skalerič U. The prevalence of oral mucosal lesions in a population in Ljubljana, Slovenia. J Oral Pathol Med 2000;29:331-5.
Silberg WM, Lundberg GD, Musacchio RA. Assessing, controlling, and assuring the quality of medical information on the Internet: Caveant lector et viewor-Let the reader and viewer beware. JAMA 1997;277:1244-5.
Charnock D, Shepperd S, Needham G, Gann R. DISCERN: an instrument for judging the quality of written consumer health information on treatment choices. J Epidemiol Community Health 1999;53:105-11.
Ateşman E. Türkçede okunabilirliğin ölçülmesi. Dil Dergisi 1997;58:71-4.
Landis JR, Koch GG. The measurement of observer agreement for categorical data. Biometrics 1977;33:159-74.
Riordain RN, Hodgson T. Content and quality of website information on the treatment of oral ulcers. Br Dent J 2014;217:E15.
Görkemli HN. Sağlik iletişiminde internet kullanimi üzerine bir araştirma. TOJDAC 2017;7:122-38.
Yıldırım O, İdil İ. Yeni koronavirüs salgını dolayısıyla gündeme gelen sosyal izolasyon ve gönüllü karantina döneminde internet ve sosyal medya kullanımı. İletişim Kuram ve Araştırma Dergisi 2020;2020:69-94.
Ayonrinde O. Patients in cyberspace: information or confusion? Postgrad Med J 1998;74:449-50.
Alsoghier A, Ni Riordain R, Fedele S, Porter S. Web-based information on oral dysplasia and precancer of the mouth - Quality and readability. Oral Oncol 2018;82:69-74.
Delli K, Livas C, Spijkervet FK, Vissink A. Internet information on xerostomia: what should patients expect? Oral Dis 2015;21:83-9.
Braddock Iii CH, Edwards KA, Hasenberg NM, Laidley TL, Levinson W. Informed decision making in outpatient practice: Time to get back to basics. JAMA 1999;282:2313-20.
Öztürk T. Üniversitelere Ait İnternet Web Sitelerinin Ortodonti Hastaları İçin Sağladığı Bilgi Kalitesinin Değerlendirilmesi. Selcuk Dent J 2021;8:106-12.
Leira Y, Castelo-Baz P, Pérez-Sayáns M, Blanco J, Lorenzo-Pouso AI. Available patient-centered Internet information on peri-implantitis. Can our patients understand it? Clin Oral Investig 2019;23:1569-74.
Kanmaz B, Buduneli N. Evaluation of information quality on the internet for periodontal disease patients. Oral Dis 2021;27:348-56.
Leung JY, Ni Riordain R, Porter S. Readability and quality of online information regarding dental treatment for patients with ischaemic heart disease. Br Dent J 2020;228:609-14.
Wiriyakijja P, Fedele S, Porter S, Ni Riordain R. Web‐based information on the treatment of oral leukoplakia–quality and readability. J Oral Pathol Med 2016;45:617-20.
López‐Jornet P, Camacho‐Alonso F. The quality of patient‐orientated Internet information on oral lichen planus: a pilot study. J Eval Clin Pract 2010;16:883-6.
Lorenzo-Pouso AI, Pérez-Sayáns M, Kujan O, Castelo-Baz P, Chamorro-Petronacci C, García-García A, et al. Patient-centered web-based information on oral lichen planus: Quality and readability. Med Oral Patol Oral Cir Bucal 2019;24:e461-e7.
Hu X, Pan H, He W, Hua H, Yan Z. Evaluation of the content quality of websites for recurrent aphthous ulcers and oral lichen planus. BMC Oral Health 2017;17:1-7.
Mancuso JM. Health literacy: A concept/dimensional analysis. Nurs Health Sci 2008;10: 248-55.
Türkiye sağlık okuryazarlığı düzeyi ve ilişkili faktörleri araştırması. Türkiye: T.C. Sağlık Bakanlığı Sağlığın Geliştirilmesi Genel Müdürlüğü. c2022 – [erişim tarihi: 12 Eylül 2022]. https://sggm.saglik.gov.tr/TR-56524/turkiye-saglik-okuryazarligi-duzeyi-ve-iliskili-faktorleri-arastirmasi-kitabi.html#
Bitirilen eğitim düzeyine göre nüfusun dağılımı (25+ yaş). Ankara: Türkiye İstatistik Kurumu c2020 – [erişim tarihi: 12 Eylül 2022]. https://data.tuik.gov.tr/Kategori/GetKategori?p=egitim-kultur-spor-ve-turizm-105&dil=1
Fitzsimmons PR, Michael BD, Hulley JL, Scott GO. A readability assessment of online Parkinson's disease information. J R Coll Physicians Edinb 2010;40:292-6.
McInnes N, Haglund BJ. Readability of online health information: implications for health literacy. Inform Health Soc Care 2011;36:173-89.