Çocuklarda Dental Anksiyetenin Değerlendirilmesinde Güncel Projektif Yöntemler

Çocuk hastalarda diş tedavilerinin başarısı, çocuğun anksiyete düzeyi ve kooperasyonuyla yakından ilişkilidir. İlk dental muayene ve/veya işlemden önce çocuk hastalardaki anksiyete düzeyinin belirlenmesi ve böylece çocuk diş hekiminin, hastasında dental anksiyeteye bağlı olası uyum problemlerini anlaması, ilerleyen dönemde davranış yönlendirme ve tedavinin başarısı açısından ilk basamak olacaktır. Çocuk diş hekimliğinde anksiyetenin belirlenmesi amacıyla geçmişten günümüze kadar; fizyolojik, psikometrik ve projektif ölçümler kullanılmıştır. Fizyolojik ölçümlerde özel cihazlar kullanılarak nabız, tansiyon, oksijen satürasyonu (SpO2) gibi somatik değerlendirmeler yapılarak dental anksiyete belirlenmeye çalışılır. Psikometrik ölçümler ise, çocuk ile karşılıklı soru cevap şeklinde olup sözlü ifadelere dayanır. Çocuklara veya ebeveynlere verilen anketler veya çocuklar tarafından cevaplanan testlerdir. Yaşları küçük hasta grubunda kullanılabilen yöntem olarak ise projektif ölçüm teknikleri ön plana çıkmıştır. Teknikte, çocuklara resimler veya objeler gösterilerek, ne hissettiklerini tanımlamaları istenmektedir. Çocukların çizdiği veya çocuklara gösterilen resimler içerisinden kendisine en yakın hissettiğini seçtiği testlerdir. Bu derlemede diş hekimlerinin kliniklerinde çocuklardaki dental anksiyetenin değerlendirilmesinde kolayca uygulayabilecekleri projektif yöntemler aktarılmaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Anksiyete ölçeklendirme, Çocuk, Dental anksiyete, Diş hekimliği

Current Projective Methods for the assessment of Dental Anxiety in Children

The success of dental treatments in pediatric patients is closely related to the child’s anxiety level and cooperation. Determining the level of anxiety in pediatric patients before the first dental examination and/or procedure, and thus the pediatric dentist’s understanding of possible cooperation problems related to dental anxiety in his patient, will be the first step in terms of behavioral orientation and the success of the treatment in the future. From past to present, in order to determine anxiety in pediatric dentistry; physiological, psychometric and projective measurements were used. In physiological measurements, dental anxiety is tried to be determined by making somatic evaluations such as pulse, blood pressure, oxygen saturation (SpO2) using special devices. Psychometric measurements are in the form of questions and answers with the child and are based on verbal statements. Questionnaires given to children/parents or tests answered by children. Projective measurement techniques have come to the fore as a method that can be used in the younger patient group. In the technique, children are asked to describe what they feel by showing pictures or objects. These are the tests in which children choose the one they feel closest to from the pictures drawn or shown to the children. In this review, projective methods that dentists can easily apply in their clinics are presented.

Keywords:

Anxiety scaling, Child, Dental anxiety, Dentistry,

PDF

___

Taani DQ, El-Qaderi SS, Abu Alhaija ES. Dental anxiety in children and its relationship to dental caries and gingival condition. Int J Dent Hyg 2005;3:83-7.
Erten H, Akarslan ZZ, Bodrumlu E. Dental fear and anxiety levels of patients attending a dental clinic. Quintessence Int 2006;37: 304–10.
Quteish Taani DS. Dental anxiety and regularity of dental attendance in younger adults. J Oral Rehabil 2002;29:604-8.
Esa R, Savithri V, Humphris G, Freeman R. The relationship between dental anxiety and dental decay experience in antenatal mothers. Eur J Oral Sci 2010;118:59-65.
Toet A, Smeets MA, van Dijk E, Dijkstra D, van den Reijen L. Effects of Pleasant Ambient Fragrances on Dental Fear: Comparing Apples and Oranges. Chemosens Percept 2010;3:182-9.
Busato P, Garbín RR, Santos CN, Paranhos LR, Rigo L. Influence of maternal anxiety on child anxiety during dental care: cross-sectional study. Sao Paulo Med J 2017;135:116-22.
Karibe H, Aoyagi-Naka K, Koda A. Maternal anxiety and child fear during dental procedures: a preliminary study. J Dent Child (Chic) 2014;81:72-7.
Rayen R, Muthu MS, Chandrasekhar Rao R, Sivakumar N. Evaluation of physiological and behavioral measures in relation to dental anxiety during sequential dental visits in children. Indian J Dent Res 2006;17:27-34.
Shetty R M, Khandelwal M, Rath S. RMS Pictorial Scale (RMS-PS): An innovative scale for the assessment of child's dental anxiety. J Indian Soc Pedod Prev Dent 2015;33:48-52.
Wilson S. Non‐pharmacologic Issues in pain perception and control. In: JR Pinkham, PS Casamassimo, HW Fields, DJ Mc Tigue, A Novak (Eds). Pediatric Dentistry, Infancy Through Adolescence. Pennsylvania: PA Saunders Company; 1999. p. 74–84.
Akarslan Z, Erten H. Diş hekimliği korkusu ve kaygısı. Hacettepe Diş Hek Fak Derg (Clinical Dentistry and Research) 2009; 33:62-8.
Eriş S. Çocuklarda diş hekimi korkusu üzerine algılanan kontrolün etkisinin tükürük kortizol düzeyi ve pulse oksimetre ile değerlendirilmesi [tez]. Ankara: Gazi Üniversitesi; 2020.
Furlan NF, Gavião MB, Barbosa TS, Nicolau J, Castelo PM. Salivary cortisol, alpha-amylase and heart rate variation in response to dental treatment in children. J Clin Pediatr Dent 2012;37:83-7.
Brahm CO, Lundgren J, Carlsson SG, Nilsson P, Corbeil J, Hägglin C. Dentists' views on fearful patients. Problems and promises. Swed Dent J 2012;36:79-89.
Bayrak YŞ, Tunç YEŞ, Eğilmez D, Tüloğlu D. Ebeveyn Dental Kaygısı ve Sosyodemografik Faktörlerin Çocukların Dental Kaygısı Üzerine Etkileri. Atatürk Üniv Diş Hek Fak Derg 2010;2010:181-8.
Humphris GM, Morrison T, Lindsay SJ. The Modified Dental Anxiety Scale: validation and United Kingdom norms. Community Dent Health 1995;12:143-50.
Corah NL. Development of a dental anxiety scale. J Dent Res 1969;48:596.
Akbay Oba A, Dülgergil CT, Sönmez IS. Prevalence of dental anxiety in 7- to 11-year-old children and its relationship to dental caries. Med Princ Pract 2009;18:453-7.
Buchanan H, Niven N. Validation of a Facial Image Scale to assess child dental anxiety. Int J Paediatr Dent 2002;12:47-52.
Tüzüner T, Karamüftüoğlu N, Ulusu T. Çocuklarda diş hekimliği işlemlerine karşı duyulan kaygı düzeylerinin Facial Image Scale (FIS) ile değerlendirilmesi ve FIS ile Venham Picture Test (VPT)'in korelasyonun saptanması. Gazi Üniv Diş Hek Fak Derg 2007;24:145-9.
Buchanan H. Assessing dental anxiety in children: the Revised Smiley Faces Program. Child Care Health Dev 2010;36:534-8.
Sadana G, Grover R, Mehra M, Gupta S, Kaur J, Sadana S. A novel Chotta Bheem-Chutki scale for dental anxiety determination in children. J Int Soc Prev Community Dent 2016;6:200-5.
Harsha, L, Jeevanandan, G. A scale to assess chıld’s dental anxıety. International Journal of Multidisciplinary Research and Modern Education (IJMRME) 2017;3:301-3.
Bahçıvan Saydam, R. Çocuk Çizimlerinin Klinik Değerlendirmedeki Yeri. Yansıtma Psikopatoloji ve Projektif Testler Dergisi 2004;1:1-2.
Altınköprü, T. Çocuğun Başarısı Nasıl Sağlanır? 11.baskı. İstanbul: Hayat Yayıncılık; 2003. s. 23-26.
Malchiodi CA. Cocuklarin resimlerini anlamak (çev. Yurtbay T.). (Eserin orjinali 1998’de yayınlandı). İstanbul: Epsilon Yayıncılık; 2005. s.190-99.
DiLeo, JH. Interpreting children's drawings. First edition. Londra: Routledge; 1983. p. 121-138.
Burns RC, Kaufman SH. Actions, styles, and symbols in kinetic family drawings (k-f-d): An interpretive manual. New York: Brunner/Mazel; 1972. p. 1-5.
Clatworthy S, Simon K, Tiedeman ME. Child drawing: hospital--an instrument designed to measure the emotional status of hospitalized school-aged children. J Pediatr Nurs 1999;14:2-9.
Özdemir DS. Çocuk Hastane Çizimleri Skalası (ÇHÇS)’nın validasyonu ve dental anksiyetenin değerlendirilmesinde çizimin yeri [tez]. Tokat: Gaziosmanpaşa Üniversitesi; 2020.
Aminabadi NA, Ghoreishizadeh A, Ghoreishizadeh M, Oskouei SG. Can drawing be considered a projective measure for children's distress in paediatric dentistry? Int J Paediatr Dent 2011;21:1-12.
Costa RM. Arriaga LM. Children’s Perception of Dentists through the Interpretation of Drawings. Brazilian Research in Pediatric Dentistry and Integrated Clinic 2015;15: 407-19.
Pala SP, Nuvvula S, Kamatham R. Expression of pain and distress in children during dental extractions through drawings as a projective measure: A clinical study. World J Clin Pediatr 2016;5:102-11.
Guner Onur S, Tonguc Altin K, Demetgul Yurtseven B, Haznedaroglu E, Sandalli N (2020) Children’s drawing as a measurement of dental anxiety in paediatric dentistry. Int J Paediatr Dent 2020;30:666–75.
de Mendonça FS, Scalamandré de Mendonça TF, Rêgo ICQ, Motta RHL, Oliveira LB. Children's Perceptions of the Dentist and Dental Office Through Drawings. J Dent Child (Chic) 2021;88:35-9.