Malatya İli Kuru Kayısı Depolarındaki Zararlı Türlerin Belirlenmesi

Kayısı (Prunus armeniaca L.)’nın anavatanı Çin ve Orta Asya olarak bilinmekle birlikte günümüzde Türkiye, yaklaşık 1 milyon ton kayısı üretimi ile dünyada birinci sırada yer almaktadır. Anadolu’da yüzyıllardır üretilip ticareti yapılan meyvelerden biri olan hem yaş hem de kuru olarak ihracatı yapılan kayısının en fazla üretildiği Malatya ili, yüksek kaliteli kuru kayısılarıyla bugün dünya markası haline gelmiştir. Fakat diğer birçok tarımsal üründe olduğu gibi kayısıda da birçok hastalık ve zararlılar üretimi tehlikeye sokan sorunlar arasında yer almaktadır. Kayısının doğal sarı renginin korunması ve depolarda fumigant özelliği göstermesi için yaş kayısılara kurutulmadan önce kükürt uygulanmaktadır. Gün kurusu olarak da adlandırılan kayısılar, hiçbir işleme tabi tutulmadan, çoğu zaman kayısı bahçeleri yakınındaki otlar ya da zemine serilen ince örtüler üzerinde güneş altında kurumaya bırakılmaktadır. Bu esnada zararlılar bakımından bulaşma riski fazla olan kayısılar, hiçbir işlem uygulanmadan kayısı depolarına kaldırılmaktadırlar. Malatya ilini temsil edecek bir sörvey programı hazırlanarak; depolanmış kayısılardan örnekler alınmış ve zararlılar bakımından incelenmiş, üzerinde ergin öncesi dönemde zararlı bulunan örnekler laboratuvara getirilerek kültüre alınmış ve böylelikle depolanmış kayısılarda görülen zararlı türler belirlenmiştir. 2016–2017 yıllarında kayısının üretim merkezi olan Malatya ilinde, kayısı yetiştiriciliğinin yoğun olarak yapıldığı Akçadağ, Battalgazi, Darende, Hekimhan, Kale, Doğanşehir, Yazıhan ve Yeşilyurt İlçelerinde bulunan kayısı depolarında yapılan gözlemler ve toplanan örneklerin kültüre alınmasıyla depolanmış kayısılarda sorun oluşturan türler olarak Kurumeyve güvesi [Plodia interpunctella (Hübner, 1813) (Lepidoptera; Pyralidae)], Tatlıkurt [Lasioderma serricorne (Fabricus, 1792) (Coleoptera; Anobidae)], Ekşilik böceği [Carpophilus hemipterus (Linnaeus, 1758) (Coleoptera; Nitidulidae)], Testereli böcek [Oryzaephilus surinamensis (Linnaeus, 1758) (Coleoptera; Silvanidae)] ve Kurumeyve akarı [Carpoglyphus lactis (Linnaeus, 1758) (Acarina; Carpoglyphidae)] saptanmıştır. Malatya yöresi kuru kayısı depolarında saptanan bu zararlılara karşı mücadele yapılmadığı takdirde, üründe önemli kayıplara neden olabilecekleri düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler:

Depo zararlıları, kurutulmuş kayısı, Malatya, Türkiye

Pests Species Determined in Stored Dried Apricot in Malatya Province, Turkey

Although the motherland of apricot fruit is known as China and Central Asia, today, Turkey, with about 1 million tons of apricot production in the world is located at the first place. Malatya Province, Turkey, where the apricot which is exported both as fresh and dry, is produced the most, has become a world trademark with its high quality dried apricots. As in many other agricultural products, many diseases and pests are very big problem for apricot. In order to protect the natural yellow color of the apricot and to show fumigant feature, sulfur is applied to dry the apricots before drying process. Natural dried apricots, are left to dry under the sun on the herbs or ground coverings, which are laid on the ground, often near apricot orchards. Apricots, which have a high risk of infestations due to pest insects are removed to apricot depots without any treatment. By preparing a survey program to Malatya Province, the samples were taken from the stored apricots in Akçadağ, Battalgazi, Darende, Hekimhan, Kale, Doğanşehir, Yazıhan, Yeşilyurt and examined for pests. Samples with immature stage of the pests were brought to the laboratory and put jars to obtain adults. So that pests in apricots were identified: Plodia interpunctella (Hübner, 1813) (Lepidoptera; Pyralidae), Lasioderma serricorne (Fabricus, 1792) (Coleoptera; Anobidae), Carpophilus hemipterus (Linnaeus, 1758) (Coleoptera; Nitidulidae), Oryzaephilus surinamensis (Linnaeus, 1758) (Coleoptera; Silvanidae) and Carpoglyphus lactis (Linnaeus, 1758) (Acarina; Carpoglyphidae) were determined of apricot pests. It is determined that if there is no control against these pests detected in dried apricot stores in Malatya region, they can cause significant losses in the product.

Keywords:

Stored pests, dried apricot, Malatya, Turkey,

PDF

___

Akan K (2003) Fosfin ve Fosfin + CO2 Uygulamalarının Oryzaephilus surinamensis (L.) (Coleoptera: Silvanidae)’e Bazı Etkileri Üzerinde Araştırmalar. Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Anonim (2008) Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Tarımsal Araştırmalar Genel Müdürlüğü, Zirai Mücadele Teknik Talimatları, Ankara.
Anonim (2020a) Türkiye İstatistik Kurumu Bitkisel Üretim İstatistikleri. (Erişim Adresi: http://www.tarim.gen.tr/ istatistikler) (Erişim Tarihi: 01/01/2020).
Anonim (2020b) Tarımsal Ürün İstatistikleri. (Erişim Adresi: http://faostat.fao.org/site) (Erişim Tarihi: 01/01/2020). Asma BM (2011) Her Yönüyle Kayısı. Uyum Ajans. Ankara.
Asma BM, Karaat FE, Çuhacı Ç, Doğan A, Karaca H (2017) Apricot Breeding Studies and New Varieties in Turkey. Turkish Journal of Agriculture-Food Science and Technology, 5(11): 1429-1438.
Bagheri ZE (1996) Technology of Agricultural Products Storge. Tehran University. İran.
Champ BR, Dyte CE (1976) Informe de la Prospeccion Mundial de la FAO Sobre Susceptibilidad a los Inseticidas de las Plagas de Granos Almacenados. FAO. Roma.
Dennis SH (1997) The Economic Important of Insects. Chapman & Hall. London.
Emekci M, Ferizli AG, Tütüncü S, Navarro S (2004). The Efficacy of Modified Atmosphere Applications Against Dried Fruit Pests in Turkey. Integrated Protection of Stored Products IOBC Bulletin/wprs, 27(9): 227-231.
Ertürk H (1963) Batı Anadolu İncirlerinde Zarar Yapan Lepidopter’lerden Phycitidae Familyası Türleri ve Bunlardan İncir Kurdu (Ephestia cautella Walk.)’nun Biyolojisi, Zarar Şekli ve Mücadele İmkanları Üzerinde Çalışmalar. T.C. Tarım Bakanlığı Bornova Zirai Mücadele Enstitüsü Yayınları Teknik Bülteni, 9: 1-118.
Gülcan R, Mısırlı A, Eryüce N, Demir T, Sağlam H (2001) Kayısı Yetiştiriciliği. Tübitak. İzmir.
Hayat R, Güçlü Ş, Özbek H (2001) Erzurum ve Çevre İllerde Kayısılarda Bulunan Fitofag ve Avcı Arthropod Türleri. I. Sert Çekirdekli Meyveler Sempozyumu Bildiri Özetleri, 25-28 Eylül 2001, Yalova, 249-256.
Howe RW (1957) A Laboratory Study of the Cigarette Beetle, Lasioderma serricorne (F.) (Col., Anobiidae) With a Critical Review of the Literature on Its Biology. Bulletin of Entomological Research, 48: 9–56.
Hubert J, Nesvorna M, Kopecky J, Sagova-Mareckova M, Poltronieri P (2015) Carpoglyphus lactis (Acari: Astigmata) From Various Dried Fruits Differed in Associated Microorganisms. Journal of Applied Microbiology, 118(2): 470-484. Hughes AM (1976) The Mites of Stored Food and Houses. Ministry of Agriculture, Fisheries and Food, Technical Bulletin, No: 9. Cornell University, London.
Lorini I (2005) Manual Tecnico Para o Manejo Integrado de Pragas de Grãos de Cereais Armazenados. Embrapa Trigo, Passo Fundo.
Özbek S (1978) Özel Meyvecilik. Çukurova Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayınları. Adana. Özer M, Toros S (1978) Kuru Meyve Akarı Carpoglyphus lactis (L.). Türkiye Bitki Koruma Dergisi, 2(4): 223-230.
Öztürk N, Ulusoy MR (2003) Mersin İli Kayısılarında Saptanan Zararlılar. Alatarım 2(2): 21-26.
Öztürk N, Ulusoy MR, Erkılıç L, Bayhan S (2004) Malatya İli Kayısı Bahçelerinde Saptanan Zararlılar ile Avcı Türler, Bitki Koruma Bülteni, 44:(1-4), 1-13.
Tan A (2000) Biodiversity Conservation. Ex situ and in situ conservation: A case in Turkey. In: Watanabe K. and A. Komamine (eds.), Chalenge of Plant and Agricultural Sciences to the crisis of biosphere on the Earth in the 21st Century. Eurekah, Texas.
Tütüncü Ş (2014) Ekşilik böceklerinden Carpophilus hemipterus (L.) (Coleoptera: Nitidulidae)'un biyolojik dönemlerine fosfin gazının toksisitesi. Turkish Journal of Entomology, 38(2): 215-225.
Ulusoy MR, Erkılıç L, Öztürk N, Ölmez S, Uygun N (2001) Kayısı Zararlıları ve Mücadelesi. Kayısı Sempozyumu Bildiri Özetleri, 5 Nisan 2001, Malatya, 61-68.
Üstün NŞ, Bulam S (2015) Gıdalarda Dondurarak Kurutma Teknolojisi. Pamukkale Gıda Sempozyumu III Bildiri Özetleri, 13-15 Mayıs 2015, Denizli, 191-192.