Ebeveynlerin Psikolojik İyi Oluş ve Psikolojik Dayanıklılık Düzeyleri ile Çocukların Sosyal Yetkinlik ve Davranışları Arasındaki İlişki
Bu araştırmanın temel amacı, ebeveynlerin psikolojik iyi oluş ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile çocukların sosyal yetkinlik ve davranışları arasındaki ilişkiyi incelemektir. Bu temel amaç çerçevesinde, ebeveynlerin psikolojik iyi oluş düzeyleri ile psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasında, ebeveynlerin psikolojik iyi oluş düzeyleri ile çocuklarının sosyal yetkinlik ve davranışları arasında, ebeveynlerin psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile çocuklarının sosyal yetkinlik ve davranışları arasında anlamlı bir ilişki olup olmadığı araştırılmıştır. İlişkisel tarama modelindeki bu araştırmanın örneklemini 2017-2018 eğitim-öğretim yılında İstanbul ilindeki 4 ilçede (Şişli, Küçükçekmece, Avcılar, Üsküdar) yer alan 8 devlet okul öncesi eğitim kurumunda eğitim görmekte olan 3-6 yaş grubu 300 çocuk ve ebeveynleri oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama aracı olarak Kişisel Bilgi Formu, Psikolojik İyi Oluş Ölçeği, Yetişkinler İçin Psikolojik Dayanıklılık Ölçeği ve Sosyal Yetkinlik ve Davranış Değerlendirme-30 Ölçeği kullanılmıştır. Elde edilen araştırma verilerinin istatiksel çözümlemeleri IBM SPSS Statistics 22 programında Spearman Sıra Farkları Korelasyon Analizi, Kruskal Wallis H Testi ve Mann Whitney U Testi kullanılarak analiz edilmiştir. Araştırma sonucunda ebeveynlerin psikolojik iyi oluş düzeyleri ve psikolojik dayanıklılık düzeyleri ile çocuklarının sosyal yetkinlik ve davranışları arasında anlamlı ilişki olduğu saptanmıştır.
The Relationship between Psychological Well-Being and Psychological Resilience Levels of Parents and Social Competence and Behaviors of Children
The main purpose of this study was to examine the relationship betweenpsychological well-being and psychological resilience levels of parents,and social competence and behaviors of children. Within the scope of thismain purpose, it was examined whether there is a significant relationshipbetween psychological well-being and psychological resilience levels ofparents, between psychological well-being levels of parents and socialcompetence and behaviors of their children, and between psychologicalresilience levels of parents and social competence and behaviors of theirchildren. The sample of this study conducted in the relational screeningmodel and choosed by simple random sampling method consists of 300children aged between 3-6 years who are studying in 8 state preschoolinstitutions located in 4 districts of Istanbul province (Şişli, Küçükçekmece,Avcılar, Üsküdar) during the 2017-2018 academic year and their parents.The Personal Information Form, Psychological Well-Being Scale,Psychological Resilience Scale for Adults and Social Competence andBehavior Evaluation-30 Scale were used as data collection tools. Statisticalanalyses of the obtained research data were carried out using theSpearman Rank-Order Correlation Analysis, Kruskal-Wallis H Test andMann-Whitney U Test in IBM SPSS Statistics 22 program. At the end of theresearch, it was determined that there was a significant relationshipbetween psychological well-being and psychological resilience levels ofparents, and the social competence and behaviors of their children
___
- Ağırkan, M. & Kağan, M. (2017). Üniversite öğrencilerinin değer yönelimleri ile
psikolojik dayanıklılık düzeyleri arasındaki ilişki. Erzincan Üniversitesi Eğitim
Fakültesi Dergisi, 19(3), 226-245. DOI: 10.17556/erziefd.335063
- Akdoğan, B., & Yalçın, S. B. (2018). Lise öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık ve
çatışma çözme davranışlarının öznel iyi oluşlarını yordaması. Mehmet Akif
Ersoy Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 46, 174-197.
- Altay, F.B., & Güre, A. (2012). Okul öncesi kuruma (devlet-özel) devam eden
çocukların sosyal yeterlik ve olumlu sosyal davranışları ile annelerinin
ebeveynlik stilleri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri, 12(
4), 2699-2718.
- Altun-Nalbant, A. (2016). Okul öncesi eğitim kurumlarına devam eden 5 yaş
çocuklarının mizaç, sosyal yetkinlik özellikleri ile çaba sarf ederek kendini
denetleme becerisi arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Gazi
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Armsden, G.C. & Greenberg, M.T. (1987). The inventory of parent and peer
attachment: Individual differences and their relationship to psychological wellbeing in adolescence. Journal of Youth Adolescence, 16: 427. DOI:
https://doi.org/10.1007/BF02202939
- Basım, H. N., & Çetin, F. (2011). Yetişkinler için psikolojik dayanıklılık ölçeğinin
güvenilirlik ve geçerlilik çalışması. Türk Psikiyatri Dergisi, 22(2), 104-114.
- Berk, L.E. (2013). Çocuk gelişimi. B. Onur (Edt.), (Çev: A. Dönmez). Ankara: İmge
Kitabevi.
- Bitmiş, M.G., Sökmen A. & Turgut, H. (2013). Psikolojik dayanıklılığın tükenmişlik
üzerine etkisi: Örgütsel özdeşleşmenin aracılık rolü. Gazi Üniversitesi İktisadi
ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15(2), 27-40.
- Bonnano, G.A., Galea S, Bucciarelli A, & Vlahov D. (2007). What predicts
psychological resilience after disaster? The role of demographics, resources,
and life stress. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 75(5), 671-682
- Bozkurt, E. (2016). Okul öncesi çocuklarının duyguları anlama becerileri ile sosyal
yetkinlik düzeyleri arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Brown, K. W., & Ryan, R. M. (2003). The benefits of being present: Mindfulness and
its role in psychological well-being. Journal of Personality and Social
Psychology, 84(4), 822-848. DOI: http://dx.doi.org/10.1037/0022-
3514.84.4.822
- Cenkseven, F. (2004). Üniversite öğrencilerinde öznel ve psikolojik iyi olmanın
yordayıcılarının incelenmesi. Doktora Tezi. Çukurova Üniversitesi Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Adana.
- Çelik, O. (2016). Öğretmen adaylarında psikolojik iyi oluş algılanan sosyal yetkinlik ve
güvengenliğin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Erzincan Üniversitesi, Sosyal
Bilimler Enstitüsü, Erzincan.
- Çiftçi-Topaloğlu, Z. (2013). 4-5 yaş çocuklarının sosyal yetkinlik, saldırganlık, kaygı
düzeyleri ile anne-babalarının ebeveyn özyeterliği algısı arasındaki ilişkilerin
incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Bilimleri
Enstitüsü, Denizli.
- Çorapçı, F., Aksan, N., Yalçın, D. A., & Yağmurlu, B. (2010). Okul öncesi dönemde
duygusal, davranışsal ve sosyal uyum taraması: Sosyal yetkinlik ve davranış
değerlendirme-30 ölçeği. Çocuk ve Gençlik Ruh Sağlığı Dergisi, 17(2), 63-74.
- Çorbacı-Oğuz, A. (2008). 6 yaş çocuklarında sosyal yeterliliğin, akran ilişkilerinin ve
sosyal bilgi işleme sürecinin değerlendirilmesi. Doktora tezi, Ankara Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Deci, E.L. & Ryan, R.M. (2008). Facilitating optimal motivation and psychological
wellbeing across life’s domains. Canadian Psychology, 49(1), 14-23.
- Dedeoğlu, S. (2018). MEB okul öncesi eğitim programı ve Montessori programına göre
eğitim alan çocukların bilişsel gelişim ve sosyal yetkinliklerinin karşılaştırmalı
olarak incelenmesi. Yüksek Lisans tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Deniz, M.E., Erus, S.M. & Büyükcebeci, A. (2017). Bilinçli farkındalık ile psikolojik iyi
oluş ilişkisinde duygusal zekanın aracılık rolü. Türk Psikolojik Danışma Ve
Rehberlik Dergisi, 7(47), 17-31.
- Dereli-İman, E. (2013). Çocuklar için sosyal problem çözme ölçeği’nin 6 yaş grubu için
Türkiye uyarlaması ve okul öncesi davranış problemleri ile sosyal problem
çözme becerileri arasındaki ilişkiler. Kuram ve Uygulamada Eğitim
Bilimleri, 13(1), 479-498.
- Diener, E., Wirtz, D., Biswas-Diener, R., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., et al. (2009).
New measures of wellbeing. Social Indicators Research Series, 39. DOI:
10.1007/978-90-481-2354-4 12.
- Diener, E., Wirtz, D., Tov, W., Kim-Prieto, C., Choi, D., Oishi, S., & Biswas-Diener, R.
(2010). New well-being measures: Short scales to assess flourishing and
positive and negative feelings. Social Indicators Research, 97, 143-156.
- Durmuş, M. (2016). Üniversite öğrencilerinin problem çözme becerileri ile psikolojik
dayanıklılıkları arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi Sağlık
Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- Durmuşoğlu-Saltalı N. & Arslan, E. (2012). Ebeveyn tutumlarının anasınıfına devam
eden çocukların sosyal yetkinlik ve içe dönüklük davranışını yordaması.
İlköğretim Online, 11(3), 729-737.
- Erarslan, Ö. (2014). Üniversite öğrencilerinde psikolojik sağlamlık ile depresif belirtiler
ve yaşam memnuniyeti arasındaki ilişkide benlik saygısı, pozitif dünya görüşü
ve umudun aracı rolünün incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Erdem, Ş., & Kabasakal, Z. (2015). Psikolojik iyi olma ve yetişkin bağlanma boyutları.
Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 4(1), 82-90.
- Ergün-Başak, B. (2012).Düşük gelirli ailelerden gelen üniversite öğrencilerinin öz
duyarlık, sosyal bağlılık, iyimserlik ve psikolojik sağlamlık düzeyleri arasındaki
ilişkiler. Doktora tezi. Anadolu Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Eskişehir.
- Friborg O, Hjemdal O, Rosenvinge J.H., & Martinussen, M. (2003) A new rating scale
for adult resilience: what are the central protective resources behind healthy
adjustment? Int J Methods Psychiatr Res, 12, 65-76.
- Gözübüyük, N. (2015). Okul öncesi dönem çocuklarında davranış sorunlarının annebaba tutumu ve öz-kontrol ile ilişkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Adnan
Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Aydın.
- Gresham, F.M. & Reschly, D.J. (1987). Dimensions of social competence. method
factors in the assessments of adaptive behavior, social skills and peer
acceptance. Journal of School Psychology, 25(4), 367-81.
- Güler-Yazıcı, E. (2017). Beliren yetişkinlerin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde
yordayıcı değişkenler olarak yaşam doyumu ve yalnızlık. Yüksek Lisans Tezi.
Necmettin Erbakan Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
- Gülyüksel-Akdağ F. & Cihangir-Çetinkaya, Z. (2014). Evli bireylerde psikolojik iyi
oluşun yordanması. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 11(3), 646-
662. DOI: 10.17860/efd.67613
- Hanton, S., Evans, L., & Neil, R. (2002). Hardiness and the competitive trait anxiety
repsonse. Anxiety, Stress and Coping, 16(2), 167-184.
- Hartup, W.W. (1996). The company they keep: Friendships and their developmental
significance. Child Development, 67(1), 1-13.
- Işık, M. (2007). Anasınıfına devam eden beş-altı yaş çocuklarına sosyal uyum ve
beceri ölçeğinin uyarlanması ve uygulanması. Yüksek Lisans Tezi. Gazi
Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- İlhan, T. (2017). Ebeveynlerin duygu sosyalleştirme stratejileri ile çocukların sosyal
yetkinlik düzeyleri arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi, Hacettepe Üniversitesi
Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Karabacak, A. (2016). Evli bireylerin bağlanma stilleri, psikolojik iyi oluşları ve evlilik
uyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Atatürk
Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Erzurum.
- Karabacak, A. (2017). Beliren yetişkinlik dönemindeki bireylerde ilişkilerle ilgili bilişsel
çarpıtmalar ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişkinin incelenmesi. International
Journal of Social Sciences and Education Research, 3(2), 425-433.
- Karacaoğlu, K., & Köktaş, G. (2016). Psikolojik dayanıklılık ve psikolojik iyi olma
ilişkisinde iyimserliğin aracı rolü: hastane çalışanları üzerine bir araştırma. İş ve
İnsan Dergisi, 3(2), 119-127.
- Karadeniz-Akdoğan, K. (2017). 36-72 aylık çocukların sınıf ortamındaki istenmeyen
davranışlarının incelenmesi. Yüksek lisans tezi, Ankara Üniversitesi Eğitim
Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Karaırmak, Ö. (2006). Psikolojik sağlamlık, risk faktörleri ve koruyucu faktörler. Türk
Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(26), 129-142.
- Karaırmak, Ö., & Siviş-Çetinkaya, R. (2011). Benlik saygısının ve denetim odağının
psikolojik sağlamlık üzerine etkisi: Duyguların aracı rolü. Türk Psikolojik
Danışma ve Rehberlik Dergisi, 4 (35), 30-43.
- Karasar, N. (2017). Bilimsel araştırma yöntemi: Kavramlar ilkeler teknikler (32. Baskı).
Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
- Keleş, H.N. (2017). Anlamlı iş ile psikolojik iyi oluş ilişkisi. The Journal of Happiness &
Well-Being, 5(1), 154-167.
- Keyes, C.L., Shmotkin, D., & Ryff, C. D. (2002). Optimizing well-being: The empirical
encounter of two traditions. Journal 0f Personality And Social
Psychology, 82(6), 1007-1022.
- Kılıç, Ş.D. (2014). Üniversite öğrencilerinin yalnızlık ve psikolojik dayanıklılıklarının
incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Atatürk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü,
Erzurum.
- Klag, S., & Bradley, G. (2004). The role of hardiness in stress and illness: An
exploration of the effect of negative affectivity and gender. British Journal of
Health Psychology, 9, 137-161.
- Kotler, J.C. & McMahon, R.J. (2002). Differentiating anxious, aggressive, and socially
competent preschool children: validation of the Social Competence and
Behavior Evaluation-30 (parent version). Behav. Res. Ther., 40(8), 947-59.
- Kuyumcu, B. (2012). Türk ve İngiliz üniversite öğrencilerinin psikolojik iyi oluş,
duygusal farkındalık ve duygularını ifade etmelerinin ülke ve cinsiyet
değişkenlerine göre incelenmesi. Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi,
2, 1-24.
- LaFreniere, P.J., & Dumas, J.E. (1996). Social competence and behavior evaluation
in children ages 3 to 6 years: The short form (SCBE-30). Psychological
Assessment, 8(4), 369-377.
- Neff, K.D. & McGehee, P. (2010) Self-compassion and Psychological Resilience
Among Adolescents and Young Adults, Self and Identity, 9(3), 225-240, DOI:
10.1080/15298860902979307
- Olcay, O. (2008). Bazı kişisel ve ailesel değişkenlere göre okul öncesi dönemdeki
çocukların sosyal yetenekleri ve problem davranışlarının analizi. Yüksek Lisans
Tezi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
- Ong A.D., Bergeman, C.S., Bisconti, T.L., Wallace, K.A. (2006). Psychological
resilience, positive emotions, and successful adaptation to stress in later life.
Journal of Personality and Social Psychology, 91(4), 730-749. DOI:
10.1037/0022-3514.91.4.730
- Öneren-Şendil, Ç. (2010), 5-6 yaş çocuklarında sosyal yetkinlik ve davranış
sorunlarının akran kabulü, mizaç ve cinsiyet açısından incelenmesi. Yüksek
Lisans Tezi, Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
- Özer, E. & Deniz, M. E. (2014). Üniversite öğrencilerinin psikolojik sağlamlık
düzeylerinin duygusal zeka açısından incelenmesi. İlköğretim Online Dergisi,
13(4), 1240-1248.
- Özyürek, A. (2015). Okul öncesi çocukların sosyal beceri düzeyleri ile anne tutumları
arasındaki ilişkinin incelenmesi. Milli Eğitim Dergisi, 206, 106-120.
- Rose-Krasnor, L. (1997). The nature of social competence: A theoretical Review.
Social Development, 6(1), 111-135.
- Ryff, C.D. (1995). Psychological well-being in adult life. Journal of Current Directions
in Psychological Science, 4(4), 99-104 https://doi.org/10.1111/1467-
8721.ep10772395
- Sağ, B. (2016). Erken dönem uyumsuz şemalar ve pozitif algının psikolojik dayanıklılık
depresyon ve psikolojik iyi oluş arasındaki ilişki. Yüksek Lisans Tezi. Maltepe
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Slaski, M. & Cartwright, S. (2002). Health, performance and emotional intelligence: An
exploratory study of retail managers. Stress and Health, 18(2), 63-68.
- Souri, H., & Hasanirad, T. (2011). Relationship between resilience, optimism and
psychological well-being in students of medicine. Procedia-Social and
Behavioral Sciences, 30, 1541-1544.
- Staudinger, U.M., Freund, A.M., Linden, M., & Maas, I. (1999). Self, personality, and
life regulation: Facets of psychological resilience in old age. In P. B. Baltes & K.
U. Mayer (Eds.), The Berlin Aging Study: Aging from 70 to 100 (pp. 302-328).
New York, NY, US: Cambridge University Press.
- Tavşancıl, E. (2005). Tutumların ölçülmesi ve SPSS ile veri analizi. Ankara: Nobel
Basımevi.
- Telef, B. B. (2013). Psikolojik iyi oluş ölçeği: Türkçeye uyarlama, geçerlik ve güvenirlik
çalışması. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(3), 374-384.
- Telef, B.B., Uzman, E. & Ergün, E. (2013). Öğretmen adaylarında psikolojik iyi oluş ve
değerler arasındaki ilişkinin incelenmesi. Turkish Studies, 8(12), 1297-1307.
- Terzi, Ş. (2005). Öznel iyi olmaya ilişkin psikolojik dayanıklılık modeli. Doktora Tezi.
Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
- Thompson, R.A. (2006). Attachment in early years and effects on later development.
14. Ulusal Psikoloji Kongresi, 6-8 Eylül 2006, Hacettepe Üniversitesi, Ankara.
- Topçu, F. (2017). Üniversite öğrencilerinin psikolojik dayanıklılık düzeylerinde beş
faktör kişilik özelliklerinin yordayıcı etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi.
Fatih Sultan Mehmet Vakıf Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
- Ulu, M. (2018). İlahiyat fakültesi öğrencilerinin psikolojik iyi oluşları ile değer
yönelimleri arasındaki ilişki. Sakarya Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi,
20(37), 183-215. DOI: http://dx.doi.org/10.17335/sakaifd.414012
- Ülker Tümlü, G., & Recepoğlu, E. (2013). Üniversite akademik personelinin psikolojik
dayanıklılık ve yaşam doyumu arasındaki ilişki. Yükseköğretim ve Bilim
Dergisi, 3(3), 205-213.
- Verschueren, K., Buyck, P., & Marcoen, A. (2001). Self-representations and
socioemotional competence in young children: A three-year longitudinal study.
Developmental Psychology, 37(1), 126-134.
- Yaşar-Ekici, F. (2017). Okul öncesi eğitim kurumlarındaki aile katılım çalışmalarına
katılan ve katılmayan ailelerin çocuklarının sosyal beceri ve problem
davranışları arasındaki ilişki. Hitit Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,
10(1), 543-562. DOI: 10.17218/hititsosbil.299033
- Yılmaz, D. (2017). Yalnızlık duygusu, psikolojik dayanıklılık ve anksiyete düzeyleri
açısından ev hanımlarıyla çalışan kadınların karşılaştırılması. Yüksek Lisans
Tezi. Üsküdar Üniversitesi Sosyal Bilimleri Enstitüsü, İstanbul.