CERİDE-İ MEHÂKİM’İN TANZİMAT DÖNEMİ OSMANLI HUKUKU BAĞLAMINDA TAHLİLİ (1873-1875)

Ceride-i Mehâkim, Divan-ı Ahkâm-ı Adliye Reisliği nezareti altında 1873 yılında neşrine başlanan bir hukuk dergisidir. Bu çalışmada Ceride-i Mehâkim’in 1873-1875 yılları arasındaki sayıları konu edilmiştir. Bu tarih aralığında çıkan yüz yirmi beş sayı incelenmiş, incelenenler arasından elli sayının künyesi hazırlanmıştır. Listelenen elli sayı çerçevesinde, ceridede yayınlanan Divan’ın ceza ve hukuk temyiz dairelerince verilen kararlar, yasal düzenlemeler, ilanlar ve sair metinler, barındırdıkları konulara, kişilere, müesseselere göre tetkik ve tahlil edilmiştir. Buna göre; ceride yayın hayatına Osmanlı hukukunda Tanzimat olarak adlandırılan hukuki reformların yapıldığı bir dönemde başlamıştır. Bu dönemde Osmanlı Devleti idarecilerinin hazırlamış olduğu yasal düzenlemeler, bu yasal düzenlemelerle tanınan nizamiye ve ticaret mahkemeleri gibi mahkemeler, istinaf ve temyiz divanları ile özel olarak Divan-ı Ahkâmı Adliye, Osmanlı hukuk reformunun akla gelen en temel unsurlarıdır. Ceride bu bağlamda ele alınmış, ihtiva ettiği mahkeme kararlarıyla dönemin hukuki gelişmelerini birinci elden yansıtan, zengin içerikli ve hukuk tarihi disiplini için yoğun malzeme barındıran bir dergi olduğu sonuçlarına varılmıştır. Öte yandan ceridenin ilk sayılarının hukuk uygulamasına yol göstermek amacıyla çıkartılmıştır. Bu amaçla bağlantılı olarak ilk sayılarda mahkeme kararları mevzuattan çok daha fazla sayıda yer almıştır. Mahkeme kararlarının ise daha çok özel hukukla ilişkili olduğunu söylemek mümkündür.