Şeyda Seren İNTEPELER, Veysel Karani BARIŞ

Dönüşümcü ve Etkileşimci Liderİzleyen İlişkilerinin Hemşirelik ve Sağlık Hizmetlerine Etkisi

Tarih boyunca teorisyenler etkili liderliği tanımlamak için yoğun çaba harcamış ve birçok teori üretmiştir. İlk zamanlarda etkili liderliğin anahtarını liderlerin özelliklerinde arayan teorisyenler, sonrasında liderin izleyenlerinin de liderlik sürecinde önemli rol oynadığını fark etmişlerdir. Dönüşümcü transformasyonel ve etkileşimci transaksiyonel liderlik yaklaşımı da, izleyenleri liderlik sürecine dahil eden modern teorilerdendir. Dönüşümcü liderlikte, lider izleyenlerini onların değer, inanç ve beklentilerini ortak hedefler doğrultusunda değiştirerek yönlendirirken, etkileşimci liderlikte, lider izleyenlerini ödül ve cezalandırmalar ile yönlendirmeye çalışmaktadır. Sağlık kurumlarında en büyük insan gücünü oluşturan hemşirelerin etkili liderlik davranışları, hizmetin kalitesi ve başarısı için büyük önem arz etmektedir. Bu nedenle, hemşireler liderlik alanyazınını izleyerek etkili liderlik becerilerini geliştirmelidirler. Yapılan araştırmalarda, dönüşümcü liderliğin etkileşimci liderliğe göre klinik çıktılara daha olumlu etkileri bulunmasına rağmen her koşulda başarı sağlamayacağı, etkili liderliğe ancak her iki liderlik davranışlarının dengelenmesi ile ulaşılabileceği belirtilmektedir. Bu doğrultuda, bu derlemede dönüşümcü ve etkileşimci liderlik ve izleyen ilişkileri açıklanarak, hemşirelik ve sağlık hizmet sürecine etkisinin incelenmesi amaçlanmıştır

The Effect of Transformational and Transactional Leader-Follower Relationships On Nursing and Health Services

Theoreticians have made great efforts to define effective leadership, and have established many theories throughout history. They first sought the key for effective leadership in the characteristics of leaders, but then they realized that followers also play an important role in the leadership process. Transformational and transactional leadership are among the modern theories that involve followers in the leadership process. In transformational leadership, leaders change and direct the followers and their values, beliefs, and expectations in line with common objectives. In transactional leadership, leaders try to direct their followers using rewards and punishments. The effective leadership behaviors of nurses, the largest work force in health institutions, are of great importance for the quality and success of health services. Therefore, nurses should improve their leadership skills by reviewing the literature on leadership. Studies report that, although transformational leadership has more positive effects on clinical outcomes than transactional leadership, it is not successful in all circumstances. They also show that effective leadership can only be achieved by balancing these two types of leadership. In this regard, this study aimed to explain transformational and transactional leadership and follower, and analyze their effects on health services

Keywords:

Nursing, leadership follower, hospital services administration,

PDF

___

Özler NDE. Liderlik. İçinde: Koparal C, Özalp İ, editörler. Yönetim ve Organizasyon. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi; 2013. s.94–123.

Bennis WG. Leadership Theory and Administrative Behaviour: The Problem of Authority. Adm Sci Q 1959;4:259–301. https://doi. org/10.2307/2390911

Odumeru JA, Ifeanyi GO. Transformational vs. Transactional Leadership Theories: Evidence in Literature. IRMBR International Review of Management and Business Research 2013;2:355–61.

McGuire E, Kennerly SM. Nurse managers as transformational and transactional leaders. Nurs Econ 2006;24:179–85.

Bodur G, Kaya H. Hemşireliğin Geleceği: 2050’li Yıllar. F N Hem Derg 2015;23:166–73. https://doi.org/10.17672/fnhd.18376

Öztürk H, Bahçecik N, Gürdoğan EP. Hastanelere Göre Yönetici Hemşirelerin Liderlik Yaklaşımlarının Değerlendirilmesi. F N Hem Derg 2012;20:17–25.

Akbolat M, Işık O, Yılmaz A. Dönüşümcü Liderlik Davranışının Motivasyon ve Duygusal Bağlılığa Etkisi. International Journal of Economic and Administrative Studies 2013;6:35–50.

Arzi S, Farahbod L. Relationship of Transformational and Transactional Leadership Style with Job Satisfaction. IJCBR Interdisciplinary Journal of Contemporary Research in Business 2014;6:187–204.

Smith BN, Montagno RV, Kuzmenko TN. Transformational and Servant Leadership: Content and Contextual Comparisons. JLOS Journal of Leadership and Organizational Studies 2004;10:80–91. https://doi.org/10.1177/107179190401000406

Aksaraylı MF. Dönüştürücü Liderlik ve Değişimde Dönüştürücü Liderlik Paradigması. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi 2015;6:108–24.

Kaya N, Onğun G. Dönüşümcü Liderliğin Kullandığı Güç Kaynakları ve Organizasyonel Politikalar Aracılığı İle Tükenmişlik Üzerine Etkileri. EKEV Akademi Dergisi 2015;19:315–44.

Attari M. The Impact of Transformational Leadership on Nurse Psychological Empowerment. Int J Hosp Res 2013;2:71–6.

Merrill KC. Leadership style and patient safety implications for nurse managers. J Nurs Adm 2015;45:319–24. https://doi.org/10.1097/ NNA.0000000000000207

Derin N, Demirel ET. Hastanelerde verimlilik artışı için hasta güvenliği uygulamaları ve hasta güvenliğinin sağlanmasında dönüşümcü liderliğin etkisi. Milli Prodüktivite Merkezi Verimlilik Dergisi 2011;3:51–81.

Koçel T. İşletme Yöneticiliği, Genişletilmiş 15. Baskı. İstanbul: Beta Basım Yayım, 2014. s.591–3.

Bormann L, Abrahamson K. Do staff nurse perceptions of nurse leadership behaviors influence staff nurse job satisfaction? The case of a hospital applying for Magnet® designation. J Nurs Adm 2014;44:219–25. https://doi.org/10.1097/NNA.0000000000000053

Yaprak E, Seren Ş. Hemşirelerin İşten Ayrılma Niyetleri ve Örgüt İkliminin Hemşire İstihdamına Etkisi. HEAD Hemşirelikte Eğitim ve Araştırma Dergisi 2010:7:28–33.

Bae SH, Mark B, Fried B. Impact of nursing unit turnover on patient outcomes in hospitals. J Nurs Scholarsh 2010;42:40–9. https://doi. org/10.1111/j.1547-5069.2009.01319.x

Raup GH. The impact of ED nurse manager leadership style on staff nurse turnover and patient satisfaction in academic health center hospitals. J Emerg Nurs 2008;34:404–9. https://doi.org/10.1016/j. jen.2007.08.020

McFadden KL, Stock GN, Gowen CR 3rd. Leadership, safety climate, and continuous quality improvement: impact on process quality and patient safety. Health Care Manage Rev 2015;40:24–34. https:// doi.org/10.1097/HMR.0000000000000006

Lievens I, Vlerick P. Transformational Leadership and Safety Performance Among Nurses: The Mediating Role of Knowledge- Related Job Characteristics. J Adv Nurs 2014;70:651–61. https://doi. org/10.1111/jan.12229

Weng RH, Huang CY, Chen LM, Chang LY. Exploring the impact of transformational leadership on nurse innovation behaviour: a cross-sectional study. J Nurs Manag 2015;23:427–39. https://doi. org/10.1111/jonm.12149

Munir F, Nielsen K, Garde AH, Albertsen K, Carneiro IG. Mediating the effects of work-life conflict between transformational leadership and health-care workers’ job satisfaction and psychological wellbeing. J Nurs Manag 2012;20:512–21. https://doi. org/10.1111/j.1365-2834.2011.01308.x

Verschueren M, Kips J, Euwema M. A review on leadership of head nurses and patient safety and quality of care. Adv Health Care Manag 2013;14:3–34.

Aarons GA. Transformational and transactional leadership: association with attitudes toward evidence-based practice. Psychiatr Serv 2006;57:1162–9. https://doi.org/10.1176/appi.ps.57.8.1162 burn.2014.03.002