Alaşehir (Manisa) Bölgesi Traverten Atıklarının Yol Alttemel ve Temel Tabakalarında Kullanılabilirliğinin Araştırılması

Bu çalışmada Alaşehir (Manisa) bölgesi traverten atıklarının fiziksel ve mekanik özellikleri tespit edilerek, yol üstyapısında alttemel ve temel malzemesi olarak kullanılabilirliği araştırılmıştır. Araştırma kapsamında traverten atıklarına, Karayolları Teknik Şartnamesi (KTŞ) 2013’de yer alan alttemel ve temel malzeme özelliklerine ait deneyler uygulanmıştır. Bu deneyler; elek analizi, MgSO4 ile yapılan hava tesirlerine karşı dayanıklılık deneyi, Los Angeles aşınma deneyi, yassılık indeksi deneyi, kaba ve ince agregada su emme deneyi, likit limit ve plastik limit deneyi, NaOH ile yapılan organik madde deneyi, metilen mavisi deneyi, kil topağı ve dağılabilen tane oranı deneyi, proktor ve CBR deneyleridir. Ayrıca traverten atığı malzemenin birim kilometre nakliye bedeli de hesaplanarak maliyet açısından kırmataş malzemeye göre etkin kullanılabilir mesafesi hesaplanmıştır. Sonuçta; traverten atıklarının, KTŞ 2013 standartlarını sağlayarak, alttemel ve temel malzemesi olarak kullanılabileceği görülmüştür. Ayrıca atıklar için bir bedel ödenmediği takdirde belli mesafeye kadar maliyet etkin olduğu ve atıkların yol üstyapısında kullanılmasının taş ocaklarının çevreye vermiş olduğu zararlı etkiyi bir nebze azaltacağı ve böylelikle ülke ekonomisine ve doğal dengeye ilave bir katkı sağlayacağı kanaatine varılmıştır.

Investigation of the Usability of Travertine Wastes in Alaşehir (Manisa) Region on Road Subbase and Base Layers

In this study, physical and mechanical properties of travertine wastes in Alaşehir (Manisa) region were determined and their usability as sub-base and base material was investigated. Within the scope of the research, experiments related to the sub-base and base material properties in the Technical Specifications of Highways (TSH) 2013 were applied to the travertine wastes. These experiments; sieve analysis, weather resistance test with MgSO4, Los Angeles abrasion test, flatness index test, water absorption test in coarse and fine aggregate, liquid limit and plastic limit test, organic material test with NaOH, methylene blue test, clay pellet and dispersible grain ratio test, proctor and CBR experiments. In addition, the unit kilometer transportation cost of travertine waste material was calculated and the effective usable distance was calculated in terms of cost compared to crushed stone material. After all; it is seen that travertine wastes can be used as subbase and base material by meeting TSH 2013 standards. In addition, it is considered that unless a price is paid for the wastes, it is cost effective up to a certain distance and that the use of wastes in the road superstructure will reduce the harmful effects of the quarries to the environment to some extent and thus contribute to the national economy and natural balance.

PDF

___

[1].Erkek, D. ve Özdemir, S., “Mermer ve Traverten Sektörüne Küresel ve Bölgesel Yaklaşım. Araştırma Raporu”, 2011.
[2].Yıldız, A.H., “Mermer Atıklarının Yol İnşaatında Değerlendirilmesi”, Doktora Tezi, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Isparta, 2008.
[3].Çoruh, E., Hınıslıoğlu, S., Kocakerim, M., Arasan, S. ve Oltulu, M., “Borojipsin Alt Temel Tabakasında Stabilizasyon Malzemesi Olarak Kullanılmasının Araştırılması”, Erzincan Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 6(2), 221-231, Erzincan, 2013.
[4].Çobanoğlu, İ., Çelik, S., Çam, O., Etiz, H., Kurşun, M., Denizli Bölgesi Traverten Artıklarının Beton Agregası Olarak Kullanılabilirliğinin İncelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Mühendislik Bilimleri Dergisi, 20(3), 92-99, 2014.
[5].Ural, N. ve Yakşe, G., “Atık Mermer Parçalarının Yol Temel Malzemesi Olarak Değerlendirilmesi”, Şeyh Edebali Üniversitesi, Fen Bilimleri Dergisi, 2 (2), 53-62., Bilecik, 2015.
[6].Yakşe, G., “Atık Mermer Parçalarının Yol Temel Malzemesi Olarak Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Şeyh Edebali Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Bilecik, 2016.
[7].Özdemir, E., Sarıcı, D.E. ve Sarıcı, T., “Doğu Anadolu Bölgesinde Bulunan Bazı Mermer Atıklarının Yol Temel ve Alttemel Tabakalarında Kullanılabilirliğinin Değerlendirilmesi”, Dumlupınar Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Sayı 39, 13-20, Kütahya, 2017.
[8].Yüksek, S., Kaya, S., "Kömür Baca Külü, Kireç ve Jips Ürünlerinden Yapı Malzemesi Yapımı", Akademik Platform Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi 5(3), 58-70, 2017.
[9].Ergezer, F., “Sıcak Çermik Bölgesi (Sivas) Traverten Atıklarının Yol Temel ve Alttemel Tabakalarında Kullanılabilirliğinin Araştırılması”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, Cilt 22, Özel Sayı, 181-188, Isparta, 2018.
[10].Yılmaz, F., "Uçucu Kül ve Mermer Tozu Katkılarının Zeminin Stabilizasyonuna ve Donma-Çözülmesine Etkisinin Araştırılması", Akademik Platform Mühendislik ve Fen Bilimleri Dergisi 8(1), 56-61, 2020.
[11].Sarıışık, A., Can, S., Ürün, K., Traverten Atıklarının Çimentolu Dolgu Malzemesi Olarak Kullanımında Renk ve Parlaklık Değerlerinin Araştırılması. Dicle Üniversitesi Mühendislik Fakültesi Mühendislik Dergisi, 11(1), 447-455, 2020.
[12].Yonar, F., Dikbaş, A. ve Doğan, I., “Dökümhane Cürufunun Karayolu İnşaatında Dolguda ve Granüler Tabakalarda Kullanım Olanaklarının Araştırılması”, 7. Geoteknik Sempozyumu, İstanbul, 22-23-24 Kasım 2017.
[13].Motor, E., “Borojipsin Alttemel Tabakasında Stabilizasyon Malzemesi Olarak Kullanılmasının Araştırılması”, Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Erzurum, 2007.
[14].Seren, I.S., “Elektrik Ark Fırını Cürufunun Yapay Agrega Olarak Esnek Üstyapıların Çimento Bağlayıcılı Granüler Temel Tabakasında Kullanılabilirliğinin İncelenmesi”, Yüksek Lisans Tezi, İstanbul Teknik Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2015.
[15].Yılmaz, A. ve Sütaş, İ., “Ferrokrom Cürufunun Yol Temel Malzemesi Olarak Kullanımı”, İMO Teknik Dergi, 4455-4470, Yazı 294, İstanbul, 2008.
[16].Korkmaz, V., “Bor Endüstri Atıkları ve Traverten Atıklarının Çimento Üretiminde Katkı Maddesi Olarak Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Cumhuriyet Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Sivas, 2017.
[17].Okubay, M., “Bitümlü Sıcak Karışımlarda Agrega Olarak Mermer Atığı Kullanımının Araştırılması Mermer Atıklarının Bitümlü Sıcak Karışımların Stabilite Özelliklerine Etkisi”, Doktora Tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, İstanbul, 2016.
[18].Güven, H., “Denizli ve Çevresindeki Traverten Atıklarının Betonda Katkı Malzemesi Olarak Kullanılması”, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli, 2015.
[19].Ceylan, H. ve Mança, S., “Mermer Parça Atıklarının Beton Agregası Olarak Değerlendirilmesi”, Süleyman Demirel Üniversitesi, Teknik Bilimler Dergisi, Cilt 3, Sayı 2, 21-25, Isparta, 2013.
[20].Gürer, C., “Atık Mermer Parçalarının Yol Kaplamalarında Değerlendirilmesi”, Yüksek Lisans Tezi, Afyon Kocatepe Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Afyonkarahisar, 2005.
[21].TS EN 1900-1, “İnşaat Mühendisliğinde Zemin Laboratuvar Deneyleri Bölüm 1: Fiziksel Özelliklerin Tayini”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2006.
[22].TS EN 1367-2, “Agregaların Termal ve Bozunma Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 2: Magnezyum Sülfat Deneyi”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2011.
[23].TS EN 1097-2, “Agregaların mekanik ve fiziksel özellikleri için deneyler- Bölüm 2: Parçalanma direncinin tayini için yöntemler”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2010.
[24].BS 812-105.1, “Testing Aggregates. Method for Determination of Particle Shape- Flakiness Index”, British Standart, England, 1989.
[25].TS EN 1097-6, “Agregaların Mekanik ve Fiziksel Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 6: Tane Yoğunluğu ve Su Emme Oranının Tayini” Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2002.
[26].AASHTO T 89, “Standard Method of Test for Determining the Liquid Limit of Soils”, American Association of State and Highway Transportation Officials, 2013.
[27].AASHTO T 90,” Standard Method of Test for Determining the Plastic Limit and Plasticity Index of Soils”, American Association of State and Highway Transportation Officials, 2014.
[28].TS EN 1744-1, “Agregaların Kimyasal Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 1: Kimyasal Analiz”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2010.
[29].TS EN 933-9, “Agregaların Geometrik Özellikleri İçin Deneyler Bölüm 9: İnce Tanelerin Tayini- Metilen Mavisi Deneyi”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2014.
[30].ASTM C 142, “Standard Test Method for Clay Lumps and Friable Particles in Aggregates”, American Association of State and Highway Transportation Officials, 2010.
[31].AASHTO T 180, “Standard Method of Test for Moisture–Density Relations of Soils Using a 4.54-kg (10-lb) Rammer and a 457-mm (18-in.) Drop”, American Association of State and Highway Transportation Officials, 2018.
[32].Demirel, Z. ve Orhan, F., “Toprak ve Stabilizasyon Laboratuvarı Çalışmaları”, Ulaştırma, Denizcilik ve Haberleşme Bakanlığı, Karayolları Genel Müdürlüğü, Ankara, 1994.
[33].AASHTO T 193, “Standard Method of Test for The California Bearing Ratio”, American Association of State and Highway Transportation Officials, 2013.
[34].TS EN 1900-2, “İnşaat Mühendisliğinde Zemin Laboratuvar Deneyleri Bölüm 2: Mekanik Özelliklerin Tayini”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2006.
[35].TS 825, “Binalarda Isı Yalıtım Kuralları”, Türk Standartları Enstitüsü, Ankara, 2008.
[36].Güven, H., “Denizli ve Çevresindeki Traverten Atıklarının Betonda Katkı Malzemesi Olarak Kullanılması”, Yüksek Lisans Tezi, Pamukkale Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü, Denizli, 2015.