ANADOLU’DA BUĞDAY HASADININ SOSYO KÜLTÜRÜ VE DİYALEKTOLOJİSİ

Hasat sözcüğü ekilip yetiştirildikten sonra elde edilen ürünü ve buna ilişkin yapılan festival benzeri kutlamaları içinde taşır. Başka bir deyişle; ürün yetiştirmenin sonuçlandığını ve ürünün güvende olduğunu belirtir. Bu tarihi gayret, bu önemli yıllık faaliyet insanoğluna buğdayı ve ekmeğin tüm çeşitlerini hediye etmiştir. Hasat, böylelikle, tüm toplumlarda sosyal, kültürel ve ekonomik hayatı yoğun bir şekilde etkilemiştir. Bu etki, dilde ve diyalekte kendini sözcük yapıları ve deyimler olarak göstermiştir. Bugün, makinelerle artık kolaylıkla yapılabilen hasat, yine de tarihsel zamanlardan kalan önemli zaman tüketici özelliğini korumaktadır.Anadolu tarımın ilk yapıldığı önemli yörelerden biridir Anadolu halkı bugüne kadar süregelen zengin bir buğday kültürünü geliştirmişlerdir. Hem tarihsel kanıtlar hem de bugün var olan yemek kültürü Anadolu’da çok zengin bir buğday kültürünü işaret etmektedir. Fırat ve Dicle nehirleri arsında başlayarak daha sonra aşağılara yani “Verimli Hilal”e ve Arap Körfezine –Mezopotamya- kadar inmiştir. Göbeklitepe (Şanlıurfa), Çatalhöyük (Konya), İvriz (Konya), ve Alacahöyük (Çorum)’deki kazılarda bulunan buğday daneleri bu tarihi görüşleri desteklemiştir. On birinci yüzyılda Anadolu’ya varan Türkler, Orta Asya’daki hasat tecrübelerini de beraberlerinde getirdiler. Türkçedeki diyalektler buğday kültüründen fazlaca etkilenmiş olmak ve Derleme Sözlüğünde yer almış olmakla beraber bu konu yeterince incelenmemiştir. Dahası, değişik diyalekteler içinde yer alan sözlü formlar ve kültürel ilişkili sözcükler tam olarak derlenmemiştir. Bu nedenle; anılan bu konuların çoklu disiplinler tarafından detaylı bir şekilde çalışılması gerekmektedir. Burada; tarihsel yapısı içerisinde buğday tarımı, buğday hasadı ve buğday kültürü diyalektler ve ilişkili sözcük grupları bakımından incelenecektir.
Anahtar Kelimeler:

Buğday, Hasat, Diyalekt, Tarım

___

  • Başgöz, İlhan. (1993). Türk Bilmeceleri I, II, Ankara. Braun, Hans -J., Ekiz, Hasan, Eser, Vehbi, Keser, Mesut, Ketata, Habib, Marcucci, G., Morgounov, Alex I. ve Zencirci, Nusret. (1998). Breeding priorities of winter wheat programs. In Wheat: Prospects for Global Improvement. Proc. 5th Int. Wheat Conference, Ankara, Developments in Plant Breeding, vol. 6, p. 553-560. Dordrecht, Netherlands, Kluwer Academic Publishers. Eser, Didar ve Geçit, Hasan Hüseyin. (2010). Ekoloji (Düzeltilmiş İkinci Baskı), sf. 82-83, Ankara Üniversitesi Ziraat Fakültesi Yayın No 1584, Ders Kitabı 536, Ankara Üniversitesi Basımevi, Ankara Kün, Ekrem. (1983). Serin İklim Tahılları. Ankara Üniversitesi Ders Kitabı: 240. A. Ü. Basımevi. Gökgöl, Mırza. (1935). Türkiye buğdayları. Cilt: 1. Devlet Matbaası, İstanbul. Gökgöl, Mırza. (1969). Serin İklim Ziraatı. Özaydın Matbaası. İstanbul. Zencirci, Nusret. (2004). http://www.sizedebiyat.com/siir/216ds-ea.html, 13 Ağustos 2015, saat 11.00, değiştirilmiş.