Türkiye'de televizyon ana haber bültenlerinde haber öznesi olarak kadın kimliklerinin kıyaslamalı incelenmesi - 2001 ve 2016

Televizyon, kitlelerin tutum ve davranışlarını belirlemede ve değiştirmede çok etkili olan kitle iletişim araçlarının başında gelir. Medyanın devletin en önemli ideolojik aygıtlarından biri olduğunu da göz önünde bulundurduğumuzda, televizyonun kitlelerin tutum ve algısını dönüştürmede ve biçim vermedeki rolü daha iyi anlaşılır. Kuşkusuz televizyondan kitlelere ulaşan her ileti önemli ve etkilidir, ancak, özellikle ana haber bültenleri gerçek olduğu iddiasını taşıması nedeniyle en fazla inanılan program türlerinin başında gelir. Öte yandan kadın, toplum tarafından yüzyıllardır süregelen ataerkil toplum yapısı içinde “özel alan” olarak adlandırılan ev içindeki rolleriyle ilişkili olarak değerlendirilmektedir. Ana haber bültenlerinde de kadına yüklenen bu toplumsal rol, onaylanmakta ve yeniden üretilmektedir. Toplumsal cinsiyet rollerine uygun davranan kadına olumlu unsurlar atfedilirken, biçimlendirilmiş rollerin dışına çıkan kadına salt bir cinsel obje olarak bakılmaktadır. Bu temel bakış açısıyla yaklaşılan çalışmanın amacı, televizyondaki ana haber bültenlerinde kadın algısının nasıl bir ideoloji ve bu ideoloji çerçevesinde nasıl bir söylemle sunulduğuna dikkat çekmektir. 2001 ve 2016 yıllarında TRT, ATV ve Show TV kanallarındaki ana haber bültenlerinin incelenmesiyle yapılan çalışmada, toplamda 12 ana haber bülteni araştırmanın kuramsal çerçevesi bağlamında içerik analizi yöntemiyle incelenmiştir. Böylece çalışma, aradan geçen 15 yılda ana haber bültenlerinde temsil edilen kadın kimliklerinde herhangi bir değişim yaşanıp yaşanmadığı bulgusuna ulaşmayı hedeflemektedir.

Anahtar Kelimeler:

Kadın, televizyon haberleri, temsil, ideoloji

A comparative analysis of women’s identity as subjects in news bulletins in Turkey - 2001 and 2016

Television is one of the leading tools of mass media in determining and changing the attitude and behavior of the masses. When we consider the fact that the media is one of the most important ideological devices of the state, the role of television in transforming and shaping the attitudes and perceptions of masses is better understood. Of course, each message that reaches the masses through television is important and effective, but the main news bulletins in particular are one of the leading credible program types as they claim to be real. On the other hand, women are regarded by the society in relation to their role around the house, called the “private sphere”, within the deep-rooted patriarchal social structure for centuries. In the main news bulletins, this social role that is imputed to the woman is affirmed and reproduced. Positive factors are attributed to women who conform to gender roles, while women outside these formal roles are regarded as purely sexual objects. From this perspective, the aim of this study is to draw attention to the ideology and discourse of the presentation of women in the main news bulletins on television. In the study examining the main news bulletins of the Turkish television channels TRT, ATV and Show TV in 2001 and 2016, a total of 12 news bulletins were analyzed, by content analysis method in the context of the theoretical framework of the study. Thus, the study aims to find whether there has been a change in the representation of women’s identity in the main news bulletins over the past 15 years.

Keywords:

Woman, television news, representation, ideology,

PDF

___

Akbulut, Turgay (2004) Türk Televizyonunda Kadın Söylemi. Kadın Çalışmalarında Disiplinlerarası Buluşma: Sempozyum Bildiri Metinleri. 2: 157-162. İstanbul: Yeditepe Üniversitesi.
Akdoğan, Hatice (2004) Medyada Kadın. İstanbul: Ceylan Yayınları.
Althusser, Louis (2006) İdeoloji ve Devletin İdeolojik Aygıtları, Çev. Alp Tümertekin. İstanbul: İthaki Yayınları.
Altındal, Meral (1994) Osmanlıda Kadın. İstanbul: Altın Kitaplar Basımevi.
Arat, Necla (1991) Feminizmin ABC’Sİ. İstanbul: Simavi Yayınları. Berg, Kris ve Latin, Richard (2008) Essentials of Research Methods in Health, Physical Education, Exercise Science, and Recreation. Philadelphia: Wolters Kluwer Health/Lippincott Williams & Wilkins.
Berger, John (2010) Görme Biçimleri, Çev. Yurdanur Salman. İstanbul: Metis Yayınları.
Berktay, Fatmagül (2004) Kadınların İnsan Haklarının Gelişimi ve Türkiye. Sivil Toplum ve Demokrasi Konferans Yazıları No 7.
Burton, Graeme (1995) Görünenden Fazlası, Çev. Nefin Dinç. İstanbul: Alan Yayıncılık. Büyüköztürk, Şener, Çakmak Ebru, Akgün Özcan, Karadeniz Şirin ve Demirel Funda (2013) Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Pegem Akademi.
Brooks, Dwight, Hebert, Lisa (2006) Gender, Race and Media Representation. The Sage Handbook of Gender and Communication, Ed. Bonnie J.Dow ve Julia T. Wood, ss. 297-319.
Byerly, Carolyn ve Ross, Karen (2006) Women&Media A Critical Introduction. Blackwell Publishing.
Caporal, Bernard (1982) Kemalizmde ve Kemalizm Sonrasında Türk Kadını (1919-1970), Çev. Ercan Eyüpoğlu. İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Çelenk, Sevilay (2005) Televizyon Temsil Kültür 90’lı Yıllarda Sosyokültürel İklim ve Televizyon İçerikleri. Ankara: Ütopya Yayınları.
Çelenk, Sevilay (2010) Kadınların Medyada Temsili ve Etik Sorunlar. Televizyon Haberciliğinde Etik, Ed. Bülent Çaplı ve Hakan Tuncel, ss.229-236. Ankara: Fersa Matbaacılık.
Darga, Mühibbe (1984) Eski Anadolu’da Kadın. İstanbul: Acar Matbaacılık Tesisleri.
Deleuze, Gılles (2004) Sinema I Hareket - İmge. İstanbul: Norgunk Yayıncılık.
Doğramacı, Emel (1989) Türkiye’de Kadının Dünü ve Bugünü. Ankara: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Dursun, Çiler (2001) TV Haberlerinde İdeoloji. Ankara: İmge Kitabevi.
Evren, Burçak, Can Girgin, Dilek (1997) Yabancı Gezginler ve Osmanlı Kadını. Milliyet Yayınları.
Glasgow University Media Group (GUMG) (1995) Glasgow Media Group Reader Volume 1: News Content, Language and Visuals. Ed. John Eldridge, London: Routledge.
GMMP,http://whomakesthenews.org/gmmp/gmmp-reports/gmmp-2015-reports, Erişim: 20 Şubat 2017.
Hall, Stuart (1997) The Work of Represantation. Representation: Cultural Representations and Signifying Practices, Ed. Stuart Hall, London: SAGE Publication.
Hall, Stuart (1999) Kültür, Medya ve İdeolojik Etki. Medya, İktidar, İdeoloji, Der. Mehmet Küçük, ss.199-243. Ankara: Ark Yayınları.
Irvin, Mariah (2013) Women In TV Broadcast News: Reporters And Sources In Hard News Stories. The Elon Journal of Undergraduate Research in Communication, 4(1): 39-47.
Kars, Neşe (2005) Televizyon Haberciliğinde Kişiler ve Görevleri. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 15: 599-615.
Kurnaz, Şefika (1991) Cumhuriyet Öncesinde Türk Kadını (1839-1923). Ankara: T.C Başbakanlık Aile Araştırma Kurumu Başkanlığı Yayınları.
Kurtuluş, Kemal (2010) Araştırma Yöntemleri. İstanbul: Türkmen Kitabevi.
Laughey, Dan (2010) Medya Çalışmaları: Teoriler ve Yaklaşımlar, Çev. Ali Toprak. İstanbul: Kalkedon Yayınları.
Lloyd, Genevieve (1996) Erkek Akıl Batı Felsefesinde “Erkek” ve “Kadın”. İstanbul: Ayrıntı Yayınevi.
Tayanç, Füsun, Tayanç, Tunç (1981) Dünyada ve Türkiye’de Tarih Boyunca Kadın. İstanbul: Kardeşler Basımevi.
Tekeli, Şirin (1982) Türkiye’de Kadının Siyasal Hayattaki Yeri. Türk Toplumunda Kadın, Der. Nermin Abadan Unat, ss. 375-396. Ankara: Araştırma, Eğitim ve Ekin Yayınları.
Tekeli, Şirin (1995) 1980’ler Türkiye’sinde Kadın Bakış Açısından Kadınlar. İstanbul: İletişim Yayınları.
Timisi, Nilüfer, Gevrek, Meltem Ağduk (2002) 1980’ler Türkiye’sinde Feminist Hareket: Ankara Çevresi. 90’larda Türkiye’de Feminizm, Der. Aksu Bora ve Asena Günal, ss. 13-40. İstanbul: İletişim Yayınları.
Uluçay, Çağatay (1971) Harem II. Ankara: Türk Tarih Kurumu Yayınları.
Poyraz, Bedriye (2002) Haber ve Haber Programlarında İdeoloji ve Gerçeklik. Ankara: Ütopya Yayınları.
Ross, Karen, Carter Cynthia (2011) Women and News: A Long and Winding Road. Media, Culture& Society, 33(8): 1148-1165.
Sholle, David (1999) Eleştirel Çalışmalar: İdeoloji Teorisinden İktidar/İdeoloji. Medya, İktidar, İdeoloji, Der. Mehmet Küçük, ss.271-307. Ankara: Ark Yayınları.
Steeves, Leslie (1987) Feminist Theories and Media Studies. Critical Studies in Mass Communication, 4(2): 95-135. TÜİK, http://www.tuik.gov.tr/Start.do, Erişim: 20 Mayıs 2016.
Watkins, Craig, Emerson Rana (2000) Feminist Media Criticism and Feminist Media Practices. American Academy of the Political and Social Science, 571: 151-166, Sage Publication.
Varol, Sibel Fügan (2014) Medyada Yer Alan Temsillerin Kimlik Edinme Sürecindeki Rolü. International Journal of Social Science, (26): 301-313.
Yaraman, Ayşegül (2001) Resmi Tarihten Kadın Tarihine Elinin Hamuruyla Özgürlük. İstanbul: Bağlam Yayınları.