Özge AKKOÇ, Başak KILINÇ, Diğdem Müge SİYEZ, Bahar METE OTLU

425172

Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentilerinin Kariyer Arzusu ve Kariyer Denetim Odağı açısından İncelenmesi

: Bu araştırmanın amacı, üniversite öğrencilerinin kariyer arzusu ve kariyer denetim odağının kariyer kararı yetkinlik beklentilerini yordama gücünün incelenmesidir. Araştırmaya, bir devlet üniversitesinde lisans eğitimine devam eden 472 öğrenci (282 kız, 190 erkek) katılmıştır. Veriler, Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentisi Ölçeği-Kısa Formu, Kariyer Arzusu Ölçeği, Kariyer Denetim Odağı Ölçeği ve araştırmacılar tarafından hazırlanan Kişisel Bilgi Formu ile çevrimiçi ortamda toplanmıştır. Verilerin analizinde, aşamalı regresyon analizi kullanılmıştır. Analiz sonuçları doğrultusunda, kariyer kararı yetkinlik beklentisini ilk sırada yordayan değişkenin “kariyer arzusu” olduğu, bunu sırasıyla Kariyer Denetim Odağı Ölçeği’nin alt boyutlarından olan “iç denetim odağı” ve “çaresizlik” değişkenlerinin takip ettiği belirlenmiştir. Kariyer Denetim Odağı Ölçeği’nin diğer alt boyutları olan ve kariyere ilişkin çıktıların şans faktörüne ve önemli diğer kişilere atfedildiği “şans” ve “güçlü diğerleri” değişkenlerinin ise anlamlı yordayıcılar olmadığı görülmüştür. Çalışmanın bulguları, kariyer arzusu yüksek, kariyerine ilişkin iç denetim odağına sahip ve çaresizlik düzeyi düşük olan üniversite öğrencilerinin bir kariyer kararı verme konusunda kendilerini daha yetkin hissettiklerini göstermiştir. Elde edilen bu bulgular literatür ışığında tartışılmış ve gelecekte yapılacak araştırmalar için öneriler sunulmuştur.
Anahtar Kelimeler:

kariyer kararı yetkinlik beklentisi, kariyer arzusu, kariyer denetim odağı

Examining University Students’ Career Decision-Making Self-Efficacy in terms of Career Calling and Career Locus of Control

The purpose of this research is to investigate the role of career calling and career locus of control in predicting university students’ career decision self-efficacy. There were 472 students (282 female, 190 male) who were continuing their undergraduate education at a state university. Data were collected through Career Decision Self-Efficacy Scale-Short Form, Career Calling Scale, Career Locus of Control Scale and Personal Information Form in an online platform. Stepwise regression analysis was used for analyzing data. In line with the results of analysis, it was determined that in predicting career decision self-efficacy, “career calling” took place on the top, followed by “internal locus of control” and “helplessness” which are sub-dimensions of Career Locus of Control Scale. It was observed that “chance” and “powerful others”, which are the other sub-dimensions of Career Locus of Control Scale and in which career-related outcomes are attributed to the chance factor and important others, were not significant predictors. The findings of the study showed that university students with high career calling, internal locus of control and low level of helplessness felt themselves more competent in making a career decision. These findings were discussed in the light of the literature, and suggestions were offered for future research.
Keywords:

Career decision-making self-efficacy, career calling, career locus of control,

PDF

___

  • Akıman, H. (2018). Kariyerde Planlanmış Rastlantı Envanteri'nin Türkçe formunun geçerlik ve güvenirlik çalışması [Yüksek lisans tezi, Dokuz Eylül Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Arıkan, R. (2005). Araştırma teknikleri ve rapor hazırlama. Asil Yayınları.
  • Arnett, J. J. (2000). Emerging adulthood: A theory of development from the late teens through the twenties. American Psychologist, 55(5), 469-480. https://doi.org/10.1037/0003-066X.55.5.469
  • Balcı, A. (2007). Sosyal bilimlerde araştırma. Pegem Akademi.
  • Bandura, A. (1977). Self-efficacy: Toward a unifying theory of behavioral change. Psychological Review, 84(2), 191-215. https://doi.org/10.1037/0033-295X.84.2.191
  • Baş, T. (2005). Anket nasıl hazırlanır? Nasıl seçilir? Nasıl uygulanır? Seçkin Yayınları.
  • Betz, N. E. (2000). Self-efficacy theory as a basis for career assessment. Journal of Career Assessment, 8(3),205-222. https://doi.org/10.1177/106907270000800301
  • Betz, N. E., Klein, K. L., & Taylor, K. M. (1996). Evaluation of a short-form of career decision making self-efficacy scale. Journal of Career Assessment, 4(1), 47-57. https://doi.org/10.1177/106907279600400103
  • Blaxter, L., Hugles, C., & Tight, M. (2003). How to research. Open University Press.
  • Blustein, D. L. (1989). The role of goal instability and career self-efficacy in the career exploration process. Journal of Vocational Behavior, 35(2), 194-203. https://doi.org/10.1016/0001-8791(89)90040-7
  • Bowerman, B. L., & O’Connell, R. T. (1990). Linear statistical models: An applied approach (2nd ed.). Duxbury.
  • Burns, G. N., Jasinski, D., Dunn, S., & Fletcher, D. (2013). Academic support services and career decision‐making self‐efficacy in student athletes. The Career Development Quarterly, 61(2), 161-167. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2013.00044.x
  • Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş., & Demirel, F. (2013). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi.
  • Cardador, M.T., Dane, E., & Pratt, M.G. Linking calling orientations to organizational attachment via organizational instrumentality. Journal of Vocational Behavior, 79(2), 367–378. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2011.03.009
  • Cihan, A. (2019). Bir danışmanlık ön-görüşme formunun genişletilmesi ve üniversite öğrencilerinin psiko-sosyal sorunlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Boğaziçi Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Crites, J. O. (1976). A comprehensive model of career development in early adulthood. Journal of Vocational Behavior, 9(1), 105-118. https://doi.org/10.1016/0001-8791(76)90012-9
  • Dik, B. J., Sargent, A. M., & Steger, M. F. (2008). Assessing goals and motivation in career decision-making and planning. Journal of Career Assessment, 16(3), 360-369 https://doi.org/10.1177/0894845308317934
  • Dik, B. J., Sargent, A. M., & Steger, M. F. (2008). Career development strivings: Assessing goals and motivation in career decision-making and planning. Journal of Career Development, 35(1), 23–41. http://dx.doi.org/10.1177/0894845308317934.
  • Dobrow, S.R. & Tosti-Kharas, J. (2011). Calling: The development of a scale measure. Personnel Psychology, 64(4), 1001–1049. http://dx.doi.org/10.1111/j.1744-6570. 2011.01234.x.
  • Domene, J.F. (2012). Calling and career outcome expectations: The mediating role of self-efficacy. Journal of Career Assessment, 20(3), 281–292. http://dx.doi.org/10.1177/1069072711434413.
  • Duffy, R. D., Allan, B. A., & Bott, E. M. (2012). Calling and life satisfaction among undergraduatestudents: Investigating mediators and moderators. Journal of Happiness Studies, 13(3), 69-479. https://doi.org/10.1007/s10902-011-9274-6
  • Duffy, R. D., Allan, B. A., & Dik, B. J. (2011). The presence of a calling and academic satisfaction: Examining potential mediators. Journal of Vocational Behavior, 79(1), 74-80. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2010.11.001
  • Duffy, R.D. & Sedlacek, W.E. (2007) The presence of and search for a calling: Connections to career development.Journal of Vocational Behavior, 70(3), 590–601. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2007.03.007
  • Field, A. (2013). Discovering statistics using SPSS (4th ed.). Sage.
  • Gizir, C. A. (2005). Orta Doğu Teknik Üniversitesi son sınıf öğrencilerinin problemleri üzerine bir çalışma. Mersin Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 1(2), 196-213.
  • Guan, Y., Wang, Z., Dong, Z., Liu, Y., Yue, Y., Liu, H., Zhang, Y., Zhou, W & Liu, H. (2013). Career locus of control and career success among Chinese employees: A multidimensionalapproach. Journal of Career Assessment, 21(2), 295-310. https://doi.org/10.1177/1069072712471324
  • Guay, F., Senécal, C., Gauthier, L., & Fernet, C. (2003). Predicting career indecision: A self-determination theory perspective. Journal of Counseling Psychology, 50(2), 1-26. https://doi.org/10.1037/0022-0167.50.2.165 Gushue, G. V. (2006). The relationship of ethnic identity, career decision-making selfefficacy, and outcome expectations among Latino/a high school students. Journal of Vocational Behavior, 68(1), 85-95. https://doi.org/10.1016/j.jvb.2005.03.002 Hackett, G. & Betz, N. E. (1981). A self-efficacy approach to the career development of women. Journal of Vocational Behavior, 18(3), 326-339. https://doi.org/10.1016/0001-8791(81)90019-1
  • Haslam, S. A. & McGarty, C. (2014). Research methods and statistics in psychology. Sage.
  • Heppner, P. P., Wampold, B. E., & Kivlinghan, D. M. (2013), Psikolojik danışmada araştırma yöntemleri (Çev. D. M. Siyez). Mentis Yayıncılık.
  • Hirschi, A. & Herrmann, A. (2013). Calling and career preparation: Investigating developmental patterns and temporal precedence. Journal of Vocational Behavior, 83(1), 51–60. http://dx.doi.org/10.1016/j.jvb.2013.02.008.
  • Hofstede, G. (2001). Culture's consequences: Comparing values, behaviors, institutions and organizations across nations. Sage.
  • Işık, E. (2010). Sosyal bilişsel kariyer teorisi temelli bir grup müdahalesinin üniversite öğrencilerinin kariyer kararı yetkinlik ve mesleki sonuç beklenti düzeylerine etkisi [Doktora tezi, Çukurova Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Lease, S. H. (2004). Effect of locus control, work knowledge, and mentoring on career decision- making difficulties: Testing the role of race and academic institution. Journal of Career Assessment, 12(3), 239-254. https://doi.org/10.1177/1069072703261537
  • Lent, R. W., Brown, S. D., & Hackett, G. (1994). Toward a unifying social cognitive theory of career and academic interest, choice, and performance. Journal of Vocational Behavior, 45(1), 79-122. https://doi.org/10.1006/jvbe.1994.1027
  • Lent, R. W., Hackett, G., & Brown, S. D. (1999). A social cognitive view of school to work transition. The Career Development Quarterly, 47(4), 297-311. https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.1999.tb00739.x
  • Lopez, F. G. & Ann-Yi, S. (2006). Predictors of career indecision in three racial/ethnic groups of college women. Journal of Career Development, 33(1), 29-46. https://doi.org/10.1177/0894845306287341
  • Luzzo, D. A. & Ward, B. E. (1995). The relative contributions of self-efficacy and locus of control to the prediction of vocational congruence. Journal of Career Development, 21(4), 307-317. https://doi.org/10.1177/089484539502100404
  • Mau, W. C. (2000). Cultural differences in career decision-making styles and self-efficacy. Journal of Vocational Behavior, 57(3), 365-378. https://doi.org/10.1006/jvbe.1999.1745
  • Millar, R. & Shevlin, M. (2007). The development and factor structure of a career locus of control scale for use with school pupils. Journal of Career Development, 33(3), 224-249. https://doi.org/10.1006/jvbe.1999.1745
  • Mutlu, T. (2011). Lise öğrencilerinde kariyer kararı verme güçlükleri [Yüksek lisans tezi, Hacettepe Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Özyürek, R. (2011). Sosyal bilişsel yaklaşımlar. B. Yeşilyaprak (Ed.), Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya içinde (ss. 220- 268). Pegem Akademi.
  • Patton, W. & Creed, P. A. (2001). Developmental issues in career maturity and career decision status. The Career Development Quarterly, 49(4), 336-351.https://doi.org/10.1002/j.2161-0045.2001.tb00961.x Paulhus, D. L. & Vazire, S. (2009). The self-report method. R. W. Robins., R. C. Fraley, & R. F. Krueger, (Ed.), Handbook of research methods in personality psychology içinde (ss. 224-239). Guilford Press.
  • Praskova, A., Creed, P. A., & Hood, M. (2015). The development and initial validation of a career calling scale for emerging adults. Journal of Career Assessment, 23(1), 91-106. http://doi.org/10.1177/1069072714523089
  • Rodriguez, M. & Blocher, D. (1988). A comparison of two approaches to enhancing career maturity in Puerto Rican college women. Journal of Counseling Psychology, 35(3), 275-280. https://doi.org/10.1037/0022-0167.35.3.275
  • Rotter, J. B. (1966). Generalized expectancies for internal versus external control of reinforcement. Psychological Monographs: General and Applied, 80(1), 1-28. https://doi.org/10.1037/h0092976
  • Rotter, J. B. (1990). Internal versus external control of reinforcement: A case history of a variable. American Psychologist, 45(4), 489-493. https://doi.org/10.1037/0003-066X.45.4.489
  • Salman, N. & Kan, A. (2021). Predicting career decision-making difficulties: The role of barriers, self-efficacy, and decision status. Turkish Psychological Counseling and Guidance Journal, 11(60), 49-66.
  • Sarı, S. V. & Şahin, M. (2013). Lise son sınıf öğrencilerinin mesleğe karar verme öz-yeterliliklerini yordamada umut ve kontrol odağının rolü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 21(1), 97-110.
  • Seymenler, S., Küçü, E., & Siyez, D. M. (2015, Ekim 07-09). Beliren yetişkinler için kariyer arzusu ölçeğinin Türkçe uyarlaması geçerlik ve güvenirlik çalışmaları [Sözlü bildiri]. 13. Ulusal Psikolojik Danışma ve Rehberlik Kongresi, Mersin.
  • Seymenler, S. & Siyez, D. M. (2016). Lise öğrencilerinde kariyer denetim odağını yordayıcı değişkenler olarak toplumsal cinsiyet ve ebeveyne bağlanma. Eğitim ve Öğretim Araştırmaları Dergisi, 5(4), 286-300.
  • Shin, Y. J. & Lee, J. Y. (2018). Predictors of career decision self-efficacy: Sex, socioeconomic status (SES), classism, modern sexism, and locus of control. Journal of CareerAssessment, 26(2), 322-337. https://doi.org/10.1177/1069072717692981
  • Siyez, D. M. (2015). Validity and reliability of Turkish version of career locus of control scale. Journal of Career Development, 42(4), 281- 293. https://doi.org/10.1177/0894845314557814
  • Şeker, G. Y. (2013). Lise öğrencilerinde meslek kararı verme yetkinliği ve kariyer denetim odağının incelenmesi [Doktora tezi, Ankara Üniversitesi]. https://tez.yok.gov.tr/UlusalTezMerkezi/
  • Tabachnick, B. G. & Fidell, L. S. (2012). Using multivariate statistics (6th ed.). Pearson.
  • Taylor, K. M. & Betz, N. E. (1983). Application of self-efficacy theory to the understanding and treatment of career indecision. Journal of Vocational Behavior, 22 (1), 63–81. https://doi.org/10.1016/0001-8791(83)90006-4
  • Taylor, K. M. & Popma, J. (1990). An examination of the relationships among career decision-making self-efficacy, career salience, locus of control, and vocational indecision. Journal of Vocational Behavior, 37(1), 17-31. https://doi.org/10.1016/0001-8791(90)90004-L
  • Ültanır, E. (1998). Üniversite öğrencileri için geliştirilen problem tarama envanterinin geçerlik ve güvenirlik çalışması. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 2(10), 32-23.
  • Woitowicz, L. A. & Domene, J. F. (2013). Relationships between calling and academic motivation in post-secondary students. Canadian Journal of Counselling and Psychotherapy, 47(4), 460-479.
  • Woodbury, C. A. J. (1999). The relationship of anxiety, locus of control and hope to career indecision of African American college students. [Doktora tezi, Howard Üniversitesi]. https://www.proquest.com/docview/304349722?pqorigsite=gscholar&fromopenview=true
  • Wrzesniewski, A. (2012). Callings. K. S. Cameron & G. M. Spreitzer (Eds.), The Oxford handbook of positive organizational scholarship içinde (ss. 45–55). Oxford University Press.
  • Yerin Güneri, O. & Çapa Aydın, Y. (2010, Ekim 21-22). ODTÜ öğrencilerinin psikolojik danışma ve rehberlik ihtiyaçları analizi çalışması [Sözlü Bildiri]. V. Üniversiteler Psikolojik Danışma ve Rehberlik Sempozyumu, Mersin.
  • Yeşilyaprak, B. (2016). Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığına giriş. B. Yeşilyaprak (Ed)., Mesleki rehberlik ve kariyer danışmanlığı: Kuramdan uygulamaya içinde (ss. 2-39). Pegem Akademi.
  • Zhang, C.Y., Wei, J., & Zhang, J.F. (2012). Calling and mission: The definition and developmentof psychology in Chinese and Western cultures. J. East China Norm. Univ. 30, 72–77.
  • Zhou, W., Guan, Y., Xin, L., Mak, M. C. K., & Deng, Y. (2016). Career success criteria and locus of control as indicators of adaptive readiness in the career adaptation model. Journal of Vocational Behavior, 94, 124-130. http://dx.doi.org/10.1016/j.jvb.2016.02.015
Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi-Cover
  • ISSN: 1303-0493
  • Yayın Aralığı: Yılda 4 Sayı
  • Başlangıç: 2000
  • Yayıncı: Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Arşiv
Sayıdaki Diğer Makaleler

Üniversite Öğrencilerinin Kariyer Kararı Yetkinlik Beklentilerinin Kariyer Arzusu ve Kariyer Denetim Odağı açısından İncelenmesi

Özge AKKOÇ, Başak KILINÇ, Diğdem Müge SİYEZ, Bahar METE OTLU

İngilizce Okutmanlarının Üniversite Bağlamında Kültür Öğretimi Faaliyetlerine İlişkin Algıları ve Uygulamaları

Funda ÖZBAKIR, Ayse ZAMBAK