TOPLUMCU GERÇEKÇİLİK BAĞLAMINDA ORHAN KEMAL'İN HIKÂYELERİ ÜZERİNE BİR İNCELEME

Çağdaş Türk edebiyatında hikaye türü 19. yüzyılın sonlarında ortaya çıkmıştır. Orhan Kemal, Cumhuriyet dönemindeki öyküleriyle ünlü Türk edebiyatının gerçekçi yazarlarından biridir. Öykülerinde sosyalist-gerçekçilik yaklaşım hâkimdir. Onun eserlerinde alt ve orta sınıftan insanların yaşamları gerçekçi bir şekilde tanımlanmakla birlikte toplumdaki aksaklıklar dikkatlere sunulmaktadır. Bu bağlamda yazarın gayesi sanat yapmak veya kâr etmek değil, gerçekleri iletmektir. Bu çalışmada ele aldığımız hikâyeler zihniyet, yapı, tema, dil ve anlatım başlıkları altında tahlil edilerek, metin ve gelenek, metinler arası ilişkiler, anlam ve yorum açısından değerlendirilmiştir. Prof. Dr. Şerif AKTAŞ’ın geliştirdiği metin tahlilinden (teori ve uygulama) hareketle ele aldığımız bu yazımızın amacı, yazar–eser–toplum arasındaki ilişkinin önemini ortaya koymaktır.

Anahtar Kelimeler:

Türk edebiyatı, Orhan Kemal, sosyalist-gerçekçi bakış açısı, yaşam gerçekleri, Cumhuriyet dönemi, metin tahlili

Analysis Novels of Orkhan Kemal in the Context of Socialist Realism

The genre of the short story appeared in modern Turkish literature at the end of the XIX century. Orhan Kemal is one of the realist writers of Turkish literature, known for his short stories during the Republican period. You can see that the socialist-realistic approach prevails in his stories. In his stories, along with his past, he realistically described the lives of people from the lower and middle classes who lived around him and managed to convey to his readers real situations in society. His position was not to create art or make a profit, but to convey facts. The stories discussed in this article were analyzed from the point of view of mentality, structure, theme, language and method of narration, studied in the context of text and tradition, intertextual relations, meaning and interpretation. The purpose of the research is to reveal the significance of the author–work–society connection with reference to the scientific works of Professor-literary critic Sherif Aktash concerning text analysis (theory and practice).

Keywords:

Turkish literature, Orhan Kemal, the socialist-realistic view, the reality of life, the Republican Period,

PDF

___

1. Kemal O. Orhan Kemal’in Mektubu // Yeni A Dergisi. – Haziran 1973. – S. 15. [in Turkish]
2. Uğurlu N. Orhan Kemal ve Aydınlık Gerçekçilik // Yeni A Dergisi. – Haziran 1973. – S. 15. [in Turkish]
3. Aktulum K. Metinlerarasılık Görüngüsünde Gerçeklik ya da Metnin Göndergeselliği // Bilig dergisi. – 2018. – №85. – S. 233–256 (SSCI, SCOPUS index). [in Turkish]
4. Esbalaeva R. Kompozıtsııalyq taldaýdy meńgertýdіń tıіmdі joldary // Iasaýı ýnıversıtetіnіń habarshysy. – 2018. – №3. – B. 74–78. [in Kazakh]
5. Aktaş Ş. Anlatma Esasına Bağlı Metinleri Tahlili. Kurgan Edebiyat. – Ankara, 2013. – 220 s. [in Turkish]
6. Uğurlu N. Orhan Kemal'in ikbal kahvesi: Anı-roman. –İstanbul: Örgün Yayınevi, 2002. – 477 s. [in Turkish]
7. Suchkov B., Çalışlar A. Gerçekçiliğin tarihi. – İstanbul, Doruk Yayımcılık, 2009. – 424 s. [in Turkish]
8. Akdere İ., Karadeniz Z. Türkiye solu’nun eleştirel tarihi, 1908–1980. – T. 31. – Evrensel Basım Yayın, 1996. – 320 s. [in Turkish]
9. Narlı M. Orhan Kemal'in romanları üzerine bir inceleme. – Ankara: TC Kültür Bakanlığı, 2002. – 283 s. [in Turkish]
10. Kılıç L. Orhan Kemal’in Hikâyelerinde Şahıslar Kadrosu, (Doktora tezi), Atatürk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü. – Erzurum, 1996. – 109 s. [in Turkish]
11. Orhan K. Ekmek Kavgası. – İstanbul, Tekin Yayınevi, 2003. – 151 s. [in Turkish]