Görsel Sanatlar Öğretmenlerinin Motivasyon Stratejilerine İlişkin Beklentiler
Bu araştırmanın amacı; görsel sanatlar öğretmenlerinin motivasyon stratejilerine
ilişkin ilköğretim öğrencileri, öğretmen adayları, okul yöneticileri ve deneticileriyle
eğitim sendikalarının beklentilerinin saptanmasıdır. Görsel sanatlar
öğretmenlerinin motivasyon stratejileriyle ilgili beklentileri içeren araştırmaların
ve kuramsal bir çerçevenin olmaması nedeniyle araştırmada gömülü teori (grounded
theory) yöntemi benimsenmiş ve veri toplama, kodlama, çözümleme, kategori
ve tema oluşturma süreçleri buna göre gerçekleştirilmiştir. Araştırma 2014-2015
Eğitim öğretim yılında, Bolu İli Merkez ilçesindeki dokuz ortaokulun 5,6,7 ve 8.
Sınıflarında öğrenim gören 293 öğrenci, üç okul müdürü, üç ilköğretim müfettişi,
iki eğitim sendikasının 13 yöneticisi, Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi
Resim-İş Eğitimi Anabilim Dalı son sınıfta okul deneyimi ve öğretmenlik
uygulaması dersin alan 63 öğretmen adayıyla yürütülmüştür. Araştırmanın verileri
öğrenciler, okul yöneticileri, ilköğretim müfettişlerinden sırasıyla kompozisyon,
yüz-yüze görüşme ve odak grup görüşmeleri yoluyla, öğretmen adaylarından ise nitelik sıralama, gözlem öncesi ve gözlem sonu kompozisyon ve odak grup görüş-
meleri yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın verileri NVIVO 7 programı kullanılarak
analiz edilmiş, analizler sonunda eğitim bileşenlerinin görsel sanatlar öğretmenlerinin
motivasyon stratejileriyle ilgili dışsal ve içsel motivasyon kaynaklara
yönelik önemli beklentileri olduğu ortaya çıkmıştır. Söz konusu beklentilerinin
‘ihtiyaçlar hiyerarşisi yaklaşımı’, ‘çift faktör kuramı’ ‘başarma ihtiyacı kuramı’,
‘beklenti-değer kuramı’, ‘başarı duygusunun kontrol-değer kuramı’, öz-belirleme
kuramı’, ‘başarı amaçları kuramı’ gibi içerik ve süreç kuramlarıyla açıklanabildiği
ve beklentilerin içsel motivasyon stratejilerinde odaklandığı sonuçlarına ulaşılmış-
tır. Bu sonuçlardan hareketle sanat eğitimi süreçlerinde yararlanılabilecek motivasyon
stratejilerine ilişkin öneriler sunulmuştur
___
- AKBABA, Sırrı, (2006), Eğitimde motivasyon. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi
Dergisi, Sayı:13. 23.2.2015 tarihinde http://edergi.atauni.edu.tr sitesinden alınmıştır.
AMES, Carole ve ARCHER, Jennifer, (1988), Achievement in the classroom student
learning strategies and motivational processes. Journal of Educational Psychology,
80, 260-267.
AYAN, Sinan. ve DÜNDAR, Hakan, (2009), Eğitimde okul öncesi yaratıcılığın
ve oyunun önemi. Selçuk Üniversitesi Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 28,
63-74.
AYKUTLU, Işıl ve ŞEN, Ahmet İlhan. (2004). Oyun tabanlı hazırlanmış ders
planları ile fizik öğretimi. XII. Eğitim Bilimleri Kongresi Bildiriler Kitabı Cilt 3,
Ankara; Gazi Üniversitesi.
BALCI, Ali, (2005), Sosyal bilimlerde araştırma: Yöntem, teknik ve ilkeler. Ankara:
PegemA Yayıncılık.
BAŞAR, Hüseyin, (2004), Sınıf yönetimi. (11. Basım), Ankara: Anı Yayıncılık.
BALTAŞ, Acar, (2002), Ekip çalışması ve liderlik. İstanbul; Remzi Kitabevi.
BAYIRTEPE, Ezgi ve TÜZÜN, Hakan, (2007), Oyun-Tabanlı öğrenme ortamlarının
öğrencilerin bilgisayar dersindeki başarıları ve öz-yeterlik algıları üzerine
etkileri. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 33, 41-54.
BROPHY, Jere, (1999), Toward a model of value aspects of motivation in education:
develeoping appreciation for particular learning domains and activities. Education
Psychologist, 34(2), 75-85. http://ammonwiemers.com/IdetPortfolio/articles/
Activities.pdf sitesinden 21.8.2014 tarihinde alınmıştır.
BUDAK, Selçuk, (2009), Psikoloji sözlüğü. Ankara: Bilim ve Sanat Yayınlar.
DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M.(1985), Intrinsic motivation and self-determination
human behavior. New York:Plenum.
DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (1987), The support of autonomy and
the control of behavior. Journal of personality and social psychology, 53(6), 1024-
1037.
DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (1991), A motivational approach to self:
Integration in personality. In R Deinstbier (Ed). Nebraska Symposium on Motivation,
Vol. 38 Perspectives on Motivation, Lincoln, NE. University of Nebraska Press.
DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (2000), Self-determination theory and
the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American
psychologist, 55(1), 68.
DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (2002), Handbook of self‐determination
research. Rochester University of Rochester Press.
DECİ, Edward L. ve RYAN, Richart. M. (2011), Self-determination theory.
Handbook of theories of social psychology, 1, 416-433.
BAYKOÇ- DÖNMEZ, Necate.. (1992), Oyun kitabı. İstanbul: Esin Yayınevi.
DWECK, Carol S. (1986), Motivational processes affecting learning, American
Psyvhologist 41(10) 1040-1048.
ECCLES, Jacquelynne S. ve WIGFIELD, Allan, (2002), Motivational beliefs,
values, and goals. Annual review of psychology, 53 (1), 109-132.
ELLİOT, Andrew J. (1999), Approach and avoidance motivation and achievement
goals, Educational Psyvhologist, 34, 169-189
EMİR, Serap ve KANLI, Esra, (2009), İlköğretim öğretmenlerinin öğrencilerini
motive etme biçimlerinin incelenmesi. Hasan Ali Yücel Eğitim Fakültesi Dergisi,12(2),
63-79.
ERBİL, Devrim. (1997), Çağdaş sanat ve eğitim. Yaratıcı toplum yolunda çağ-
daş eğitim. İstanbul: Çağdaş Yaşamı Destekleme Derneği Yayınları.
ERGÜL, Hüseyin Fazlı, (2005), Motivasyon ve motivasyon teknikleri. Elektronik
Sosyal Bilimler Dergisi, 14 (14), 67-79.
ERYILMAZ, Ali, (2013), Okulda motivasyon ve amotivasyon: Derse katılmada
öğretmenden beklentiler ölçeğinin geliştirilmesi, Mehmet Akif Ersoy Üniversitesi
Eğitim Fakültesi Dergisi, 13 (25), 1 - 18
FREEDMAN, Michael P. (1997), Relationship among laboratory instruction,
attitude toward science, and achievement in science knowledge. Journal of Research
in Science Teaching, 34(4), 343-357.
GAGNE, Marylene. ve DECI, Edward L. (2005), Self-determination theory and
work Motivation, Journal of Organizational Behavior J. Organiz. Behav. 26, 331–362
DOI: 10.1002/job.322.
GORDON, Thomas, (1999), Etkili öğretmenlik eğitimi, (Çev: E. Aksay) İstanbul:
Sistem Yayıncılık.
GÖKYER, Necmi, (2012), Ortaöğretim okullarında öğrenim gören öğrencilerin
yöneticilerden, öğretmenlerden, arkadaşlarından ve velilerden beklentileri,
Erzincan Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 14 (2), 235-277.
GÜRSOY, Tuba ve UÇKUN, Duygu, (2013), 6. Sınıf öğrencilerinin kelime
hazinesini geliştirilmesinde eğitsel oyunların etkisinin incelenmesi, Turkish Studies
International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish
or Turkic, 8(3) 943-952. 14.7.2014 tarihinde http://www.turkishstudies.net/Makaleler/538669209_
58G%C3%BClsoyTuba--arm- 943-952.pdf sitesinden alınmıştır.
HAZAR, Muhsin, (2005), Beden eğitimi ve sporda oyunla eğitim. Ankara: Tutibay
Yayıncılık
HOWEY, Steven Craig, (1999), The Relationship between Motivation and Academic
Success of Community College Freshmen Orientation Students, Eric Document
Reproduction Report No. Jc 020 419, Service No: Ed 465 39.
PATTON, Michael Quinn, (2014), Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri,
(Çev. Ed. Mesut Bütün, Beşir Demir), Ankara, Pegem A.
PEKRUN, Reinhard P. (2006), The control-value theory of achievement emotions:
Assumptions, corollaries, and implications for educational research
and practice. Educational Psychology Review, 18, 315–341.
KAPLAN, Mehmet, (2007), Motivasyon teorileri kapsamında uygulanan özendirme
araçlarının işgören performansına etkisi ve bir uygulama, Yayımlanmamış
yüksek lisans tezi, Atılım Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
KARATAŞ, Hakan. (2011), Üniversite öğrencilerinin epistomolojik inançları,
öğrenme yaklaşımları ve problem çözme becerilerinin akademik motivasyonu yordama
gücü, Yayımlanmamış doktora tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler
Enstitüsü, İstanbul.
KELLER, John M. (1987), Development and use of the ARCS model of instructional
design. Journal of instructional development, 10 (3), 2-10.
KELLER, John M. (1999), Using the ARCS motivational process in computer-based
instruction and distance education, New Directions for Teaching and Learning,
78, 37-47.
KOÇEL, Tamer, (2003), İşletme yöneticiliği, Beta Basım Yayım Dağıtım AŞ.
İstanbul.
KUZGUN, Yıldız. (2002), Eğitimde kendini gerçekleştirme, Sınıfta Demokrasi.
(Ed. Ali Şimşek) 3. Baskı. Ankara: Eğitim-Sen Yayınları, 1-25.
LEE, Okhee ve BROPHY, Jere, (1996), Motivational patterns observed in
sixth-grade science classrooms. Journal of Research in Science Teaching, 33 (3), 585-
610.
MANİFESTO 15 (2015), Öğrenmeyi dönüştürmek, www.manifesto15.org/tr/ sitesinden
5.5.2015 tarihinde alınmıştır.
MARTIN, Andrew, (2001), The student motivation scale: A tool for measuring
and enhancing motivation. Australian Journal of Guidance and Counselling,
11, 1-20.
MEECE, Judith L., WIGFIELD, Allan. ve ECCLES, Jacquelynne S. (1990), Predictors
of math anxiety and its consequences for young adolescents’ course enrollment
intentions and performances in mathematics. Journal of Educational Psychology,
82, 60-70.
OTACIOĞLU, Sena Gürşen, (2008), Müzik eğitimi bölümü öğrencilerinin
problem çözme, özgüven düzeyleri ile çalgı başarılarının karşılaştırılması, Selçuk
Üniversitesi, Ahmet Keleşoğlu Eğitim Fakültesi Dergisi, 26, 143-154.
ÖZDEMİR, Şazimet Selcen, (2007), Görsel sanatlar (resim-iş) öğretmenlerinin
motivasyonlarını etkileyen faktörler, Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Selçuk
Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Konya.
ÖZDEN, Yüksel. (2005), Eğitimde yeni değerler. (6. Baskı). Ankara: Pegema Yayıncılık.
ÖZDOĞAN, Berka, (2000), Çocuk ve Oyun: Çocuğa oyunla yardım Anı Yayıncılık,
Ankara.
ÖZGÜNGÖR, Sevgi ve KAPIKIRAN, Şahin, (2008), Güzel sanatlar eğitimi
öğrencilerinin öğretmenlik meslek bilgisi derslerine ilişkin motivasyon ve başarı
düzeyleri. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23(1), 47-60.
PEKRUN, Reinhard, (2006), The control-value theory of achievement emotions:
Assumptions, corollaries, and implications for educational research
and practice. Educational Psychology Review, 18, 315–341.
PEKRUN, Reinhard. ve STEPHENS, Elizabeth J. (2009), Goals, emotions,
and emotion regulation: perspectives of the control-value theory, Human Development
Commentary on Tyson, Linnenbrink-Garcia, and Hill, 52, 357-365. DOI:
10.1159/000242349.
RİGBY, C. Scott, DECİ, Edward L, PATRİCK, Brian C. ve RYAN, Richard
M. (1992), Beyond the intrinsic-extrinsic dichotomy: Self-determination
in motivation and learning, Motivation and Emotion,16(3) 165-185.Google
Scholar Crossref. Erişim 23.10.2014.
RYAN, Richart. M. ve DECİ, Edward L. (2000a), Self-determination theory and
the facilitation of intrinsic motivation, social development, and well-being. American
Psychologist, 55(1), 68-78. DOI:10.1037/0003-066X.55.1.68
RYAN, Richart. M & DECİ, Edward L. (2000b), Intrinsic and extrinsic motivations:
Classic definitions and new directions. Contemporary Educational Psychology,
25, 54-67.
RYAN, Richart. M. & DECİ, Edward L. (2006), Self‐regulation and the problem
of human autonomy: does psychology need choice, self‐determination, and will?.
Journal of personality, 74(6), 1557-1586.
SENEMOĞLU, Nuray, (1998), Gelişim öğrenme ve öğretim: kuramdan uygulamaya.
Ankara: Gazi Kitabevi.
SERİNKAN. Celalettin, (2008), Liderlik ve Motivasyon, Ankara: Nobel Yayın
Dağıtım.
SPİTZER, Dean R . (1996), Motivation: The neglected factor in instructional
design. Educational Technology,36(3), 45-49.
SLAVİN, Robert E. (2013), Eğitim psikolojisi: Kuram ve uygulama. (Çev: Galip
Yüksel) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
STOVER, Juliana Beatriz, IGLESİA, de La Guadalupe, BOUBETA, Antonio
Rial ve LİPORACE, Mercedes Fernández (2012), Academic Motivation Scale:
adaptation and psychometric analyses for high school and college students. Psychology
research and behavior management, 5, 71-83 DOI: 10.2147/PRBM.S33188.
ŞİMŞEK, Ali, (2002), Özgürlükçü öğrenme, Sınıfta Demokrasi. (Ed. Ali Şimşek)
3. Baskı. Ankara: Eğitim-Sen Yayınları, 26-52.
TAŞDEMİR, Sevgi, (2013), Motivasyon kavramına genel bir bakış, motivasyon
araçları bilgi teknolojileri ve iletişim kurumu ölçeğimde bir model önerisi, Bilgi
Teknolojileri ve İletişim Kurumu, İdari Uzmanlık Tezi, Ankara.
TOPSES, Gürsen, (2009), Gelişim ve Öğrenme Psikolojisi 3. Baskı, Ankara: Nobel
Yayın Dağıtım.
URQUHART, Cathy, LEHMANN, Hans ve MYERS, Micheal. D. (2010), Putting
the ‘theory’back into grounded theory: guidelines for grounded theory studies
in information systems. Information systems journal, 20(4), 357-381.
UYULGAN, Melis Arzu ve AKKUZU, Nalan. 2014), Öğretmen adaylarının
akademik içsel motivasyonlarına bir bakış, Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri,
14(1) 7-32.
ÜLGEN, Gülten, (1994), Lisans öğretimi düzeyinde eğitim psikolojisi dersinde
başarı beklentisi ve erişi düzeyleri, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi.
10, 55-63.
ÜNAL, Fulya Topçuoğlu ve BURSALI, Hamiyet, (2013), Türkçe öğretmenlerinin
motivasyon faktörüne ilişkin görüşleri. Middle Easterm & African Journal of Educational
Research, Issue 5, 7-22, Issn: 2146-684x.
WİGFİELD, Allan ve ECCLES, Jacquelynne S. (2000), Expectancy–value theory
of achievement motivation, Contemporary Educational Psychology, 25,
68-81.
YAMAN, Erkan ve GÜVEN, Naciye. (2014), An important concept affecting
students’ motivation levels: Rewards and punishments, Öğrencilerin motivasyon
düzeyine etki eden önemli bir kavram: Ödül ve ceza, International Journal of Human
Sciences, 11(1), 1163-1177.