Çanakkale Muharebeleri Sırasında Basına Yönelik Sansür Uygulamalarına Dair Bir Değerlendirme

Türk ve dünya tarihinin önemli dönüm noktalarından birisi olarak kabul edilen Çanakkale Muhârebeleri sırasında Türk askerî, destansı bir kahramanlık örneği vererek müttefik donanmasını büyük bir mağlubiyete uğratmıştır. Bu sonuç, başta İngiltere olmak üzere, müttefik devletlerin kamuoyunda harekâtla ilgili birçok tartışmaya sebep olmuştur. Müttefik ordularının Çanakkale’deki başarısızlığı, İngiliz siyasetçileri tarafından örtbas edilmek istenmesine rağmen, harekâtın sevk ve idaresi ciddi eleştirilere muhatap olmuştur. Bu bağlamda Çanakkale harekâtını savaş muhabiri olarak izleyen Ellis Ashmead Bartlett’in muhârebeler hakkında yazdıkları, cephedeki İngiliz yetkilileri tarafından engellenmeye çalışılmış, sansüre tabi tutulmuştur. Ancak bu engellemeler, Bartlett’in Çanakkale Savaşları hakkında verdiği bilgilerin başta İngiltere olmak üzere bir çok ülkede büyük yankı bulmasını ve Bartlett’in eserlerinin, Çanakkale Savaşı hakkında yapılan araştırmalarda temel literatür kitapları arasına girmesini engelleyememiştir. Savaşı bizzat gözlemleyen Bartlett’in Gelibolu’dan gönderdiği haberlere resmî kısıtlamaların getirilmesi, kendisinin sansürle mücadelesine sebep olmuştur. Bu açıdan çalışma, Gelibolu Harekâtı hakkında, gerçeklerin ortaya konmasını güçleştiren faktörlerin algılanmasına ve bilimsel açıdan gözler önüne serilmesine katkı sağlayacaktır.

Anahtar Kelimeler:

Ellis Ashmead Bartlett, Çanakkale Muhârebeleri, Gelibolu Çıkartması, İngiltere Başbakanı Herbert Asquith, Gelibolu ve Basın

An Example of Against Censorship of The Media During The Battle of Çanakkale

During The Canakkale Battles, the Turkish military, giving an example of an epic hero was defeated the Allied navy, which is considered one of the important turning points of Turk and world history. These results, particularly in Britain has caused some controversy about an ally of public action in the states. Despite, the failure of the Allied armies in Canakkale covered up by British politicians, the operation of management and administration have been addressed severe criticism. This criticism and reactions in the formation, following the Dardanelles invasion as a war correspondent Ellis Ashmead Bartlett and his writings about the Gallipoli Campaign was also effective. This situation caused censorship struggle and restrictions for formal news he sent from Gallipoli as well as the disturbance experienced with General Ian Hamilton, the Commander of Mediterranean Forces and his equip. Bartlett said that in this letter, from London to the Australian war correspondent Keith Murdock’a deliver the letter by hand delivery of the prime minister. The letter and other reports which mentioned the war that he personally observes the restrictions on official reports sent to Gallipoli, Bartlett led the struggle for censorship. In this respect, work, Gallipoli Operations, about the perception of the factors that complicate the identification of the facts and will contribute to illustrate scientifically demonstrated

Keywords:

Ellis Ashmead Bartlett, Canakkale Battles, British Gallipoli Landing, Prime Minister Herbert Asquith, Gallipoli and Press,

PDF

___

Armaoğlu, Fahir: 20. Yüzyıl Siyasî Tarihi 1914-1995, 17. Baskı, İstanbul 2010.
Atatürk’ün Fikir ve Düşünceleri, Hazırlayan: Utkan Kocatürk, Ankara 1984.
Ayın, Faruk- Göksu, Erkan: Birinci Cihan Harbi Öncesinde Türkiye, Askerî Tarih Bülteni, Yıl: 26, (Ağustos 2001), Sayı: 51, ss. 9-33.
Ayın, Faruk–Göksu, Erkan: İngiliz Savaş Muhabiri Bartlett’in Gözüyle Çanakkale Savaşı’nın İçyüzü, Bilge Yay., Ankara 2003.
B.M.J. Publishing Group, Operations In The Dardanelles: The Difficulties Of The Medical Service, (=The British Medical Journal, Vol. 2, No. 2856), (25 Sep. 1915), pp. 482-483.
Bar-Yosef , Eitan: The Last Crusade? British Propaganda and the Palestine Campaign, 1917-18, Journal of Contemporary History, Vol. 36, No. 1 (Jan., 2001), pp. 87-109
Bartlett, Ashmead: Diary, Mitchell Library (18 July 1915).
Bartlett, Ellis Ashmead: Bir İngiliz Savaş Muhabirinin Kaleminden Çanakkale Gerçeği, 6. Baskı, Çevi- ren: Yüzbaşı Rahmi, Yayına Hazırlayan: Muzaffer Albayrak, İstanbul 2007.
Bartlett, Ellis Ashmead: Story of the Landing: Australians face death, Argus, 8 May 1915, pp. 668-678.
Belen, Fahri: Harp Akademisi 1934-1935 Tedrisatından Çanakkale Savaşı’ndan Alınan Dersler, Yayına Hazırlayan: Tuncay Yılmazer, 1. Baskı, Yeditepe Yay., İstanbul 2009.
Brand, Carl; British Labor and the War-Time Coalitions, The American Historical Review, Vol. 35, No. 3 (Apr., 1930), pp. 522-541.
C.E.W. Bean, ‘Ashmead Bartlett and a crisis’, diary entry, 26 September 1915. 3DRL/6673 892, Austra- lian War Memorial 38.
Christian, David: The Old World an the New in Nineteenth-Century Russia, (=The Historical Journal, Vol. 37, No.4), December, 1994, pp. 945-957.
Cunningham, Hugh: The Language of Patriotism 1750-1914, (=History Workshop, No 12), Autumn, 1981, pp. 429-453.
Çolak, Mustafa: Çanakkale Savaşında Yalnız Bırakılan Bir Müttefik: Almanyaının Osmanlı İmparatorluğu’na Yardım Çabaları, Türkler, XIII. Cilt, Ankara 2002.
Çanakkale İngiliz Orduları Başkomutanı Ian Hamilton’un Çanakkale Savaşları Raporu, Çeviren: Mehmet Altıntaş, Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Atatürk ve Çanakkale Savaşlarını Araştırma Mer- kezi Yay.:7, Çanakkale 1999.
İslâm Ansiklopedisi 1988 III, 471-475 m.b. Çanakkale Muhârebeleri (Besim Darkot).
Farrar Marjorie: M. Politics versus Patriotism: Alexandre Millerand as French Minister of War, French Historical Studies, Vol. 11, No. 4 (Autumn, 1980), pp. 577-609.
Fewster, K.: Ellis Ashmead Bartlett and the Making of the Anzac Legend, (=Journal of Australion Stu- dies, No.10), Haziran, 1982, s.17-30.
Fraser, Peter: British War Policy and the Crisis of Liberalism in May 1915, The Journal of Modern His- tory, Vol. 54, No. 1 (Mar., 1982), p. 1-26.
Göksu, Erkan: İngiliz Savaş Muhabirinin Çanakkale Savaşı İtirafları, BİDDER Sosyal Bilimler Dergisi, I. Cilt, 3. Sayı, ss. 59-68.
Hanham, H. J.: The Sale of Honours in Late Victorian England, (=Victorian Studies, Vol. 3, No. 3), Mar. 1960, pp. 277-289.
Horwill, Herbert W.: The Nonconformist Conscience and the Transvaal War, (=The Advocate of Peace (1894-1920), Vol. 63, No.3), March 1901, pp. 63-64.
Keleşyılmaz, Vahdet: Çanakkale Muhârebeleri Hakkında Bir Rapor ve Bir Değerlendirme, (=Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, Sayı: 43, Cilt: XV), (Mart 1999), s. 102-107.
Langer, William L.: The Recent Books on the History of the Near East, (=The Journal of Modern History, Vol. 1, No. 3), Sep., 1929, pp. 420-441.
Larsson, Marina: Restoring the Spirit: The Rehabilitation of Disabled Soldiers in Australia after the Great War, Health and History, Vol. 6, No.2, Military Medicine (2004), pp. 45-59.
Letter, A. W.: Bazley to John Treloar, 7 February 1927, 12/3/47, Australian War Memorial 93.
Levi, Margaret: The Institution of Conscription, Social Science History, Vol. 20, No. 1 (Spring, 1996), pp. 133-167.
Long, Gavin: The Plan for an Official History of Australia’s Part in the War, Military Affairs, Vol. 8, No. 2 (Summer, 1944), pp. 95-100.
Low, Alfred D.: The Soviet Hungarian Rebuclic and the Paris Peace Conference, (=Transactions of the American Philosophical Society, New Series, Vol. 53, No. 10) (1963), pp.1-91.
Macleod, Jenny: Gelibolu’nun Öteki Yüzü, Çeviren: Sinem Hocaoğlu, Güncel Yayıncılık, İstanbul 2005.
Margoliouth, D. S.: Quatre Siécles d’Histoire Marocaine au Sahara de 1504-1902, (=The English Histo- rical Review, Vol.39, No.153) (Jan. 1924), pp. 122-124.
Mcgill, Barry: Conflict of Interest: English Experience 1782-1914, (=The Western Political Quarterly, Vol. 12, No. 3), Sep. 1959, pp. 808-827.
Moorehead, Alan: Çanakkale Geçilmez, Çeviren: Günay Salman, Milliyet Yayınları, İstanbul 1972.
Oglander, C. F. Aspinall: Büyük Harbin Tarihi Çanakkale Gelibolu Askerî Harekâtı (Seferin Başlangı- cından 1915 Mayısına Kadar), I. Cilt, Yayına Hazırlayan: Metin Martı, 2. Baskı, İstanbul 2005.
Operation In The Dardanelles. The Difficulties of the Medical Service, (=The British Medical Journal, Vol. 2, No. 2856), (Sep. 25, 1915), pp. 482-483.
Sait, E. M.: Record of Political Events, Political Science Quarterly, Vol. 30, No. 4 (Dec., 1915), pp. 701- 736.
Schmitt, Bernadotte E.: The First World War, 1914-1918, Proceedings of the American Philosophical Society, Vol. 103, No. 3 (Jun. 15, 1959), pp. 321-331.
Smith, Philippa Mein: Reconsidering Gallipoli, (=Journal of British Studies, Vol. 45, No. 2), (April 2006), pp. 458-500.
Steinen, Karl von den: The Harmless Papers: Granville, Gladstone, and the Censorship of the Madagas- car Blue Books of 1884, (=Victorian Studies, Vol. 14, No. 2), December 1970, pp. 165-176.
Sürmeli, Serpil: İngiliz Savaş Muhabiri Ellis Ashmead Bartlett’in Gözüyle Çanakkale Seferi Başarısızlığı ve Gelibolu’da Sıradışı Mücadelesi, Atatürk Dergisi, V. Cilt, 1. Sayı, Ocak 2006, ss. 81-100.
Şevket Süreyya Aydemir, Tek Adam, Mustafa Kemal, I. Cilt, 1881-1919, İstanbul 1976.
The Geopraphical Journal, Vol. 36, No.2 (Aug., 1910), pp. 211-213.
Travers, T. H. E.: Command and Leadership Styles in the British Army: The 1915 Gallipoli Model”, (=Journal of Contemporary History, Vol. 29, No. 3) (Jul., 1994), pp. 403-442.
Tuncoku, Mete: Anzakların Kaleminden Mehmetçik, Ankara 1997.
Tuncoku, Mete: Çanakkale 1915 Buzdağının Altı, Ankara 2002.
Turan, Mustafa: 18 Mart Çanakkale Zaferi ve Türk İstiklâl Harbi, Türk Tarihçiliği ve Prof. Dr. Aydın Taneri Armağanı, Ankara 1998, ss. 96-111.
Yazman, Mehmet Şevki: Bir Subayın Kaleminden Türk Çanakkale Cephaneniz Yoksa Süngünüz Var, Yayına Hazırlayan: Tuncay Yılmazer, 1. Baskı, Yeditepe Yay., İstanbul 2008.