TÜRKİYE’DE YAŞLI NÜFUSUN YALNIZLIK VE YOKSULLUK DURUMLARI VE SOSYAL HİZMET UYGULAMALARI AÇISINDAN BAZI ÇIKARIMLAR

Tıp teknolojisindeki gelişmelere paralel olarak, tüm dünyada olduğu gibi, Türkiye’de de ortalama insan ömrünün uzaması, yaşlılığa ilişkin konuları gündemin başköşesine taşımaktadır. Yaşlılıkta gelir azalması başta olmak üzere bakıma muhtaçlık, sağlık sorunları, yalnızlık, kimsesizlik, ilgisizlik ve kaderine terk edilmişlik, ekonomik ve sosyal kaynaklara ulaşmada zorluk, toplumsal ayrım - cılık ve yaşlı bireylere karşı işlenen suçlar,plansız büyüyen ve kalabalıklaşan kentlerde yaşamanın getirdiği zorluklar, göç ve entegrasyon ile teknolojide her geçen gün meydana gelen hızlı değişimlerin yaşlı bireyin gündelik yaşamına getirdiği zorluklar, yaşlılara ilişkin sosyal politikalardaki eksiklikler ile yaşlı istismarı, barınma sorunu, beslenme sorunu, sanayi toplumlarında yaşlı nüfusun statü kaybına bağlı olarak yaşadığı başlıca psiko-sosyal ve ekonomik sorun alanlarını teşkil etmektedir. Bu bağlamda Türkiye ’deki yaşlı nüfusun en temel sorunu olarak nitelendirilen yalnızlık ve yoksulluğun ortadan kaldırılmasına yönelik sosyal hizmet odaklı uygulamaların hayata geçirilmesi gerekmektedir. Yaşlı refahının korunması ve geliştirilmesi, yaşam kalitesi anlayışını sağlamaya yönelik düzenlemelere gidilmesi, yaşlı bireylerin sosyal çevre ile bütünleşmeleri ve yaşam standardını korumaya yönelik gelir güvencelerinin sağlanması büyük önem taşımaktadır.

Anahtar Kelimeler:

Yaşlılık, yalnızlık, yoksulluk, sosyo-kültürel dönüşüm, sosyal hizmet uygulamaları

Loneliness and Poverty Conditions of the Elderly Population in Turkey and Some Inferences about Social Work Interventions

In parallel to advances in medical techno- logy, life expectancy has increased both in Turkey and in the world. Therefore, issu- es about old age have become a significant topic. Major psycho-social and economical problems related to old people that are cau- sed by the conditions experienced in indust- rial socities are as follows: decreases in old people ’s income, need of care, health-related problems, loneliness, desolation, indifferen- ce and abandonment to their own fate, dif- ficulties in accessing economical and soci- al resources, social discrimination and cri- mes committed against old people, problems related with living in crowded cities with no planned expansion, negative effects of mig- ration, integration and rapid technological developments on old people’s lives, insuffici- ent policies towards old people and abuses ofelderly people, problems related to accomo- dation and nutrition. In this context, it is ne- cessary to put into effect the social work fo- cused on implementations oriented to remo- ve the basic problems of Turkish elderly po- pulation, namely loneliness and poverty. So it’s vitally important to develop the welfare of elderly people, to put into practice the ar- rangements which are oriented to provide for their concept of quality of life, to lead the elderly individuals to integrate with their social environment and to provide them with in- come guarantee which aims to support their previous standard of living.

Keywords:

Old age, loneliness, poverty, socio-cultural transformation, social work interventions,

PDF

___

Aksayan, S., Yıldız, A., Ergün, A. (1998). “Huzurevinde ve Evde Yaşayan Yaşlıların Umutsuzluk Düzeyleri”, Cimete, G. (Ed.), İstanbul, I. Ulusal Evde Bakım Kongresi Kitabı.
Ashman, K. K. ve Zastrow, C. (1990). Understanding Human Behavior and the Social Environment, Chicago, Nelson Hall Publishers.
Atalay, B. (1992). Türk Aile Yapısı Araştırması, Ankara, Devlet Planlama Teşkilatı Yayını, Yayın No:2313.
Barker, L. R. (1999). The Social Work Dictionary, USA, NASW Press.
Baudrillard, J. (2001). Selected Writings, UK, Cambridge, Polity Press.
Berg, S. (1981). “Loneliness in the Swedish Aged”, Journal of Gerontology, 36 (2) 342¬349.
Berkman, B. J., ve Volland, P. (1997). “Health care practice overview”, Edwards, R. L. (Ed.), Encyclopedia of social work, (19. baskı) içinde (ss. 143-149), Washington: NASW Press.
Berkman, B., J. ve Arkadaşları (2000). “Social work gerontological practice: The need for faculty development in the new millennium”. Journal of Gerontological Social Work,. 34 (1): 1-23.
Bilginer, B., Tuncer, A., Apan, E., (1996). “Adana Huzurevi ve Yeni Baraj Sağlık Ocağı Bölgesi’ndeki 65 yaş ve Üzeri Yaşlıların Demografik Özellikleri”, İstanbul, V. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildiri Kitabı.
Cassel, K. C. (2001). “Successful Aging: How Increased Life Expectancy and Medical Advances are Changing Geriatric Care”, Geriatrics, 56 (1): 35-40.
Danış, M. Z. (2004). Yaşlıların Evde Bakım Gereksinimleri ve Evde Bakıma İlişkin Düşünceleri: Başarılı Yaşlanma ve Yaşlı Bakım Modelleri, Ankara, Güç-Vak Yayınları, Sosyal Hizmet Dizisi I.
Danış, M. Z. (2005). Yaşama Derinden Bir Kucak, Ankara, Türk Geriatri Vakfı Yayınları Gerontolojik Çalışmalar Dizisi I.
Danış, M. Z., Onat, Ü, Danış, Y. (2006). “Yaşlılıkta Yoksulluk ve Sosyal Hizmet”, Sosyal Hizmet Sempozyumu 2003: Yoksulluk ve Sosyal Hizmetler Bildiri Kitabı, II. Cilt, Ankara, H.Ü. SHYO Yayını.
Duyan, V. (2000). “Yaşlılık ve gerontolojik sosyal hizmet”, Erkan, G. ve Işıkhan, V. (Ed.), Anropoloji ve Yaşlılık: Prof. Dr. Vedia Emiroğlu’ na Armağan Kitabı, (1. baskı) içinde (ss.118-124), Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu yayını, no: 6.
DİE. (1995). Türkiye Nüfusu, 1923-1994, Demografik Yapısı ve Gelişmesi 21. Yüzyıl Ortasına Kadar Projeksiyonlar, Ankara, T.C Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayını.
DİE. (1999). Nüfus Kayıtları, Ankara, T.C. Devlet İstatistik Enstitüsü Yayını.
DİE. (2003). 2000 Genel Nüfus Sayımı, Nüfusun Sosyal ve Ekonomik Nitelikleri, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet İstatistik Enstitüsü Yayını, No: 2759.
Diener, E. ve Diener, C. (1995). “The Wealth of Nations Revisited: Income and Quality of Life”, Social Indicators Research, 36 (1) 275-286.
DPT. (2006). Türkiye’de Yaşlıların Durumu ve Yaşlanma Ulusal Eylem Planı, Ankara, T.C. Başbakanlık Devlet Planlama Teşkilatı Yayını.
Emiroğlu, V. (1995).'Yaşlılık ve Yaşlının Sosyal Uyumu, Ankara.
Engel, J. R. (1990). “Characteristic of Persistently Poor Elderly People”, Social Work Research and Abstracts, 26 (4) 25-31.
Erçetin, Ş. (2007). “Bilgece Yaş Almak”, İstanbul, I. Ulusal Yaşlılık Konseyi Kongresi Kitabı.
Erdil, F. (2004). “Yaşlının Evde Bakımı”, Sağlıklı ve Başarılı Yaşlanma, Ankara, H.Ü. Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi Yayını.
Gitmez, K. Ş. (2000). “Yaşlıların Farklı Kentsel Koşullarda Yaşam Uyumları, Eğilimleri, Tutum ve Davranışları”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Ankara, Ankara Üniversitesi.
Gökçe-Kutsal, Y. (2005). “Yaşlanan Dünya”, Yaşlılar ve Belediyeler, Ankara, H.Ü.- Keçiören Belediyesi, Belediyecilik ve Halk Sağlığı Eğitim ve Araştırma Merkezi Yayını, No: 10.
Gökçe-Kutsal, Y. (2006). Yaşlanan dünyanın yaşlanan insanları, 65 Yaş üzeri yaşam rehberi, (1. baskı), içinde (ss.36-42), İstanbul: Meditime Ltd. Şti. yayını.
Gökçe-Kutsal, Y. (2007). “Editörden”, Türk Geriatri Dergisi İnternet Sitesi, Bağlı Olduğu Adres: http://geriatri.dergisi.org/pdf/pdf_ TJG_161.pdf, Yararlanma Tarihi: 24 Aralık.
Gönen, E. ve Özmete, E. (2003). “Olgun Gençlik ve Yaşam Tatmini”, Kalınkara, V. (ed)., II. Ulusal Yaşlılık Kongresi Bildiriler Kitabı, Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği Yayını, Denizli, Horoz Medya Yayınevi.
Görgün-Baran, A. (1996). “Kurum Bakımındaki Yaşlıların Sosyal Yaşam Koşulları: Ankara Örneği”, Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 13 (1-2) 19-58.
Görgün-Baran, A. (2001). “Türkiye’de Yaşlılık Politikalarının Sosyolojik Analizi”, Kalınkara, V. (ed), 1. Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı, Ankara, Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği Yayını.
Görgün-Baran, A. (2007). “Başarılı Yaşlanma Modellerinin Sosyolojik Analizi”, Kalınkara, V. ve Akın, G. (ed), IV. Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı, Ankara, Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği Yayını.
HÜNEE. (2005). Demografi ve Sağlık Araştırması, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Nüfus Etütleri Enstitüsü Yayını.
Hansson, O. R. ve Carpenter, B. N. (1984). Relationships in Old Age, New York, The Guilford Press.
Higgs, P. ve Victor, C. (1993). “Institutional care and the life course”, Arber, S ve Evandrau, M. (ed), Aging, Independence and the Life Course, UK, Jessica Kingsley Publishers.
İçağasıoğlu-Çoban, A. (2007). Ailelerin yaşam kalitelerinin belirlenmesi: Ankara örneği. Yayınlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
İçli, T. (2002). “Yalnız yaşamak”, Gökçe-Kutsal, Y. (ed), Geriatri 2002 Sempozyumu Bildirileri, Ankara, H.Ü. Geriatrik Bilimler Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını.
İmamoğlu, E. O., Küller, R., İmamoğlu, V., Küller, M. (1993). “The Social Psychological Worlds of Swedes and Turks in Around Retirement”, Journal of Cross Cultural Psychology, 24 (1) 35-43.
Japan Statistics Bureau (2003). “Population estimates”, Bağlı Olduğu Adres: http:// www.meti.go.jp/english/statistics/index. html, Yararlanma Tarihi: 8 Ağustos.
Kalaycıoğlu, S.,Tol, U., Küçükkural, Ö., Kurtuluş, C. (2004). Yaşlılar ve Yaşlı Yakınları Açısından Yaşam Biçimleri Tercihleri, Ankara, TÜBİTAK Yayını.
Kalınkara, V. (2000). “Yaşlılıkta sosyal katılım ve kent hizmetleri”, Erkan, G. ve Işık- han, V. (ed), Anropoloji ve Yaşlılık: Prof. Dr. Vedia Emiroğlu’ na Armağan, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yük¬sek Okulu Yayını, No: 6.
Karataş, K. ve Duyan, V. (2008). “Difficulties that Elderly People Encounter and Their Life Satisfaction, Social Behavior and Personality: An International Journal, 36 (8) 1073-1084.
Kılıç, B. (1995). “Amerika Bileşik Devletleri Sağlık Sistemi”, Toplum ve Hekim, 9 (64¬65) 30-35.
Kılıç, Ş. M. (2007). “Yaşlanan Kadın Gerçeği Yoksulluk”, Bağlı Olduğu Adres: http:// www.kazete.com.tr/arsiv/2007/59/sayfa=m inekilic&bolum=yazarlar,Yararlanma Tarihi: 20 Aralık.
Koşar, N. (1996). Sosyal Hizmetlerde Yaşlı Refahı Alanı, Ankara.
Longman, P. (2004). “The Global Baby Bust”, Forreign Affairs, 83 (3): 64-79.
Lowenstein, A. ve Bergman, S. (1988). “Social Work Practice in Gerontology in Israel”, Journal of Gerontological Social Work, 12 (1): 118-130.
Mccall G. Y. (1970). Social Relationship, Chicago, Adline Publishing Company.
Melkas, T. ve Jylha, M. (1996). “Social network characteristics and social network types among elderly people in Finland”, Lit- win, H. (ed), The Social Networks of Older People A-Cross-National Analysis, USA, Praeger Publishers.
Miller, S. (1986). “Patients’ perceptions of their adjusment to disability and social support in a community-based teaching hospital, Walker, S. (ed), Perspectives, Problems and Strategies in the Rehabilitation of the Nonwhite Disabled, Washington, Howard University.
Mullins, C. L., Woodland, A., Putnam, J. (1989). “Emotional and Social Isolation Among Elderly Canadian Seasonal Migrants in Florida: An Emprirical Analysis of a Conceptual Typology”, Journal of Gerontological Social Work, 14 (3-4), 111-130.
Onat, Ü. (2002). “Sosyal politikalar açısından yaşlılık”, Gökçe-Kutsal, Y. (ed), Geriatri 2002 Sempozyumu Bildirileri, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Geriatrik Bilimler Araştırma ve Uygulama Merkezi Yayını.
Onat, Ü. (2003). Yaşlanma ve sosyal hizmet, Kalınkara, V. (Ed.), 2. Ulusal Yaşlılık Kongresi Kitabı, (1. baskı) içinde (ss.69- 80), Denizli: Yaşlı Sorunları Araştırma Derneği yayını.
Onur, B. (1997). Gelişim Psikolojisi: Yetişkinlik, Yaşlılık, Ölüm, Ankara, İmge Yayınevi.
Oral, A. İ. (2001) “Dünyada ve Türkiye’de Sosyal Sigortalar Kapsamında Sağlık Sigortası Uygulamaları”, (Yayınlanmamış Doktora Tezi), Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
Sağlık Bakanlığı (1998). Avrupa Sağlık Reformu: Mevcut Stratejilerin Analizi, Ankara, Sağlık Bakanlığı Sağlık Projesi Genel Koordinatörlüğü Yayını.
Santrack, W. J. (1985). Adult Development and Aging, USA, Brown Publishers.
Terzioğlu, G., Güven, S., Hazer, O., Öztop, H., Şener, A. (2004). “Yaşlılıkta sosyal ve ekonomik yaşam”, Yaşlılık Gerçeği, Ankara, H.Ü. Geriatrik Bilimler Araştırma Merkezi Yayını.
Tezcan, M. (1982). “Toplumsal Değişme ve Yaşlılık”, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15 (2) 1982: 169-177.
TNSA (Türkiye Nüfus ve Sağlık Araştırması) 2003. (2004). Ön Rapor, Ankara: H.Ü. Nüfus Etütleri Enstitüsü, T.C. Sağlık Bakanlığı Aile Çocuk Sağlığı ve Aile Planlaması Genel Müdürlüğü Yayını.
Tufan, A. B. (2001). “Elderly in Turkey”, Karataş, K., Arıkan, Ç. (ed), İnsani Gelişme ve Sosyal Hizmet: Prof. Dr. Nesrin Koşar’a Armağan, Ankara, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Yayını.
Tufan, İ. (2001). “Yaşlanan Dünyada Bir Delikanlı: Türkiye”, Toplum ve Sosyal Hizmet,12 (3) 27-49.
Tufan, İ. (2007). “Yaşlılığı Yoksulluğun Elinden Kurtarmak”, Radikal Gazetesi, 14 Ocak, s.1.
TÜİK (Türkiye İstatistik Kurumu). 2007. İstatistik Yıllığı, Ankara, T.C. Başbakanlık TÜİK yayını.
Uncu, Y., Özçakır, A., Sadıkoğlu, G., Alper, Z., Özdemir, H., Bilgel, N. (2002). “Bursa Huzurevi Yaşlılarının Sosyo-Demografik Özellikleri ve Sağlık Taraması Sonuçları”, Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi 28 (3) 65-69.
Uysal, A. (2002). “Dünyada Yaygın Bir Sorun: Yaşlı İstismarı ve İhmali”, Aile ve Top¬lum Eğitim Kültür ve Araştırma Dergisi, 2 (5) 40-58.
World Bank. (2003). Pension Reform in Europe, USA, World Bank Publications.
Zweifel, P. (1995). “İsviçre Sağlık Sistemi”, Toplum ve Hekim, 9 (64-65) 76-77.