İL ÖZEL İDARESİNDE VALİNİN YÜRÜTME ORGANI OLMASI SORUNU VE BİR ÇÖZÜM ÖNERİSİ

Bu çalışmanın amacı, bir yerel yönetim kuruluşu olan il özel idaresinde, merkezi idare görevlisi olan valinin “yürütme” organı olmasının yol açtığı sorunları ele almak ve bunları çözmeye yönelik bir öneri geliştirmektir. İl özel idaresi bir yerel yönetim kuruluşudur ve yerinden yönetim teorisine göre karar organı doğrudan halk tarafından seçilmekte, yürütme organı ise karar organına karşı sorumlu olmaktadır. Yürütme organının doğrudan halk tarafından seçildiği uygulamalar olduğu gibi, karar organı tarafından kendi üyeleri arasından seçildiği uygulamalar da vardır. Bunların dışında çeşitli ülkelerde başka uygulamalar da görülmektedir. Türkiye örneği ise, bir merkezi idare görevlisinin, bu kuruluşlarda yürütme organı olması nedeniyle belirgin bir farklılık göstermektedir. Yerinden yönetim teorisine aykırı olan bu uygulama, bir çok sorunu da beraberinde getirmektedir. Vali-meclis çatışması veya valinin yürütme erkini etkin bir şekilde kullanamaması bunlardan bazılarıdır. İl özel idaresini, bir yerel yönetim kuruluşu olarak etkisizleştiren bu olumsuz durumun aşılması, il özel idaresinin yürütme organının il genel meclisi tarafından seçilmesi yolu ile aşılabilir.

Anahtar Kelimeler:

İl Özel İdaresi, Yerel Yönetim, Vali, Yerel Demokrasi, Yerinden Yönetim

PDF

___

[1] (2005). İl Özel İdaresi Kanunu. Kanun No: 5302, Resmi Gazete, (25745), 04.03. (http://www.yerelnet.org.tr/yy_mevzuati/tuze_detay.php?kod=28&turu=K). [28.09.2008].
[2] Eryılmaz, B. (2007). Kamu Yönetimi. İstanbul: Erkam Matbaası.
[3] Ortaylı, İ. (1974). Tanzimat’tan Sonra Mahalli idareler. Ankara: Türkiye ve Orta Doğu Amme İdaresi Enstitüsü Yayınları, No: 142.
[4] Nadaroğlu, H. (1994). Mahalli idareler. Beşinci Baskı. İstanbul: Beta.
[5] Akın, C. (1999). Türkiye’de Yerel Yönetim Geleneğinin Oluşmasında Muhassıllık Meclislerinin Önemi. Türk idare Dergisi, Yıl: 71, (425), 15-26.
[6] 1876 Kanunu Esasisi. (http://www.anayasa.gen.tr/ 1876ke.htm). [07.08.2008].
[7] Bozlağan, R. (2004). 1876 Anayasası ve Yerinden Yönetim İlkesi. İhale ve İmar, 2(14), 43-69.
[8] (1921). 1921 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu. Kanun No: 85, Kabul Tarihi: 20 Ocak 1921, Düstur, Üçüncü Tertip, Cilt 1, Ceride-i Resmiye, 1-7 Şubat 1337, 196-199.
[9] Ateş, H. ve Es, M. (2008). Süreklilikten Değişime İl Özel İdareleri (Ed.: Bozlağan, R. & Demirkaya, Y.) Türkiye’de Yerel Yönetimler. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım, 205-222.
[10] Bozlağan, R. (1998). Türk Anayasalarında İdareye İlişkin Düzenlemeler. (Ed.: Dursun, D. & Al, H.). Türkiye’de Yönetim Geleneği. İstanbul: İlke Yayıncılık, 167-181.
[11] (1924). 1924 Teşkilat-ı Esasiye Kanunu. Kanun No: 491, Kabul Tarihi: 20.04.1924. (http://www.anayasa.gen.tr/ 1876ke.htm). [08.08.2008].
[12] Gönül, M. (1992). Seçimli Valilik Üzerine Düşünceler, Amme İdaresi Dergisi, 25(3), 51-70.
[13] (1961). T.C. 1961 Anayasası. Resmi Gazete, (10859), 20.07. (http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/anayasa61.htm). [15.08.2008] .
[14] (1982). T.C. 1982 Anayasası. Resmi Gazete, 17863- Mükerrer, 09.11. (http://www.tbmm.gov.tr/anayasa/ anayasa82.htm). [11.02.2009].
[15] Eryılmaz, B. (1995). Yerel Yönetim Sendromu. Yeni Türkiye, (4) (Yönetimde Yeniden Yapılanma Özel Sayısı), 340-346.
[16] (1987). İl Özel İdaresi Kanunu. Kanun No: 3360. Resmi Gazete, (19471), 26.05. (http://www.istanbulcevor.gov.tr/ pdf/ilozelkanunu.pdf). [14.10.2009].
[17] (2007). İl Özel İdareleri Norm Kadro İlke ve Standartlarına Dair Yönetmelik. Resmi Gazete, (26548), 10.06. (http://www. mevzuat. adalet. gov.tr/html/ 27546.html). [06.11.2009].
[18] (1985). Avrupa Yerel Yönetimler Özerklik Şartı. 15.10. (http://www.avrupakonseyi.org.tr/antlasma/aas_122.htm). [21.08.2008] .
[19] (1984). Mahalli İdareler ile Mahalle Muhtarlıkları ve İhtiyar Heyetleri Seçimi Hakkında Kanun. Kanun No: 2972. Kabul Resmi Gazete, (18285-Mükerrer), 18.01 (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/665.html). [24.12.2008] .
[20] (2003). Kamu Mali Yönetimi ve Kontrol Kanunu. Kanun No: 5018. Resmi Gazete, (25326), 24.12. (http://www.sp.gov.tr/documents/5018kmykk.pdf). [11.01.2009].
[21] (1949). İl İdaresi Kanunu. Kanun No: 5442. Resmi Gazete, (7236), 18.06. (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr/html/ 938.html). [2.01.2009].
[22] (2005). İl Genel Meclisi Çalışma Yönetmeliği. Resmi Gazete, (25967), 15.10. (http://www.mevzuat.adalet.gov.tr /html/23391.html). [21.02.2009].