XIX. YÜZYILDA TORTUM’UN NÜFUS DURUMU

Öz Eskiçağlarda Taokhlar ülkesi sınırlarında yer alan Tortum, tarihte önemli bir konuma sahipti. Tortum ve yöresi kesin olarak Kanuni Sultan Süleyman zamanında Osmanlı egemenliğine geçmiştir. XIX. yy da bazen İspir kazasına bağlı bir nahiye merkezi olan Tortum, bazen de Erzurum’a bağlı bir kaza olarak kaydedilmiştir. Bu çalışmada nüfus defterleri, salnameler ve seyahatnameler ışığında Tortum’un nüfus yapısı incelenmiştir.

Anahtar Kelimeler:

Tortum, nüfus defterleri, salnâmeler

PDF

___

Başbakanlık Osmanlı Arşivi (BOA), İrade Şura-yı Devlet (İ.ŞD)., nr. 2636, /2636.

BOA, Şura-yı Devlet (ŞD), nr.1505/20, 2636.

BOA, Bâb-ı Defteri Cerîde Odası (D.CRD.), nr.40465.

BOA. Erzurum Ayniyat Defterleri, nr.833. BOA., Cevdet Dahiliye, nr. 9060,

Erzurum Vilayet Salnamesi, 1288, 1290, 1310, 1312, 1318.

Anthony Bryer; David Winfıeld; The Byzantine Monuments and Topography of The Pontos, Volume I, Washington 1985.

Aşıroğlu, Tahsin, “Erzurum İlinin Tarihçesi”, Atatürk Üniversitesi 50. Yıl Armağanı Erzurum ve Çevresi, I, Erzurum 1974.

Erkal, Mehmet - İnalcık, Halil, “Cizye”. DİA, VIII. İstanbul 1993.

Eryılmaz, Bilal, Osmanlı Devletinde Gayrimüslim Tebaanın Yönetimi, İstanbul Evliya Çelebi Seyahatnamesi, II, (haz. Zekeriya Kurşun, Seyit Ali Kahraman, Yücel Dağlı), İstanbul 1999.

Günay, Selçuk, Resmî Devlet Salnâmelerine Göre (H.1263–1334) Osmanlı

İmparatorluğu’nun Mülkî Taksimatı, Atatürk Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Basılmamış Doktora Ön Çalışması, Erzurum 1980.

Güran, Tevfik, Tanzimat Döneminde Osmanlı Maliyesi: Bütçeler ve Hazine Hesapları ( 1841 -1861), Ankara 1989.

Karal, Enver Ziya, Osmanlı İmparatorluğunda İlk Nüfus Sayımı, Ankara 1997.

Karpat, Kemal, Osmanlı Nüfusu ( 1830–1914) Demografik ve Sosyal

Özellikleri, (çeviri Bahar Tırnakçı), İstanbul 2003.

Kazıcı, Zekeriya, Osmanlı’da Vergi Sistemi, İstanbul 2003.

Kırzıoğlu, Fahrettin, Kars Tarihi, İstanbul 1953. ---------, Osmanlılar’ın Kafkas Ellerini Fethi (1451-1590), Ankara 1998.

Konukçu, Enver, Selçuklulardan Cumhuriyete Erzurum, Ankara 1992.

Konyalı, İbrahim Hakkı, Abideleri ve Kitabeleri ile Erzurum Tarihi, İstanbul Koşay, H.Zübeyr, Erzurum ve Çevresinin Dip Tarihi, Ankara 1984. ---------, Güzelova Kazısı, Ankara 1967.

Ksenophon, Anabasis ( Onbinlerin Dönüşü), çev. Tanju Gökçöl, İstanbul 1998.

Küçük, Cevdet “Tanzimat Devrinde Erzurum’un Nüfus Durumu”, İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Tarih Enstitüsü Dergisi, sayı 7-8, 1976- , İstanbul 1977.

Onar, Sıddık Sami, “Bedel-i Askerî”, İA, II, İstanbul 1961,

Pamuk, Bilgehan, XVII. Yüzyılda Bir Serhad Şehri Erzurum, İstanbul 2006.

Solmaz, Gürsoy, Ortaçağ’da Erzurum- Kars Kaleleri, Erzurum 2000.

Şemseddin Sami, Kâmûsû’l A‘lâm, III, İstanbul 1308.

Tozlu, Selahattin, XIX. Yüzyılda Gümüşhane, Erzurum 1998.

Vıtal Cuınet, La Turquıe D’Asıe, I, Paris 1892.

Yılmaz, Osman, Tortum Çayı Havzasının Beşeri ve Ekonomik Coğrafyası, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Basılmamış Doktora Tezi, Erzurum 1991.

Yinanç, Mükrimin Halil, “Erzurum”, İA, IV, İstanbul 1977. EKLER: