19167

Hastane Gemilerinin Birinci Dünya Savaşı'nda Savaşan Taraflar Arasında Soruna Dönüşmesi

Savaş esnasında orduların ikmal ve lojistik bakımdan desteklenmelerinin yanında önemli bir konu da yaralı ve hasta askerlerin güvenli bölgelere nakledilmesidir. Gelişen silah teknolojisine bağlı olarak savaşlarda yaralıların çok oluşu ve bu yaralanmaların niteliği muhariplerin yaralılarını hastaneye nakletmekte Sedye Taşıyıcılar ve Seyyar Hastaneler gibi yeni yöntemler oluşturmalarına neden olmuştur. Yaralı naklinde hayata geçirilen seyyar hastanelerden birisi de bir geminin hastane şeklinde tasarlanmasıyla oluşturulan hastane gemileridir. Hastane gemilerin temel görevi savaş, doğal afet vb. durumlarda sağlık hizmeti vermek, özellikle savaş bölgelerine yakın sularda hasta ve yaralı taşımak ve bunları tedavi etmektir. Hastane gemilerin savaş esnasında harekât tarzları, yaralı ve hasta taşımada dikkat edecekleri esaslar, renkleri, üzerlerinde taşıyacakları işaretlerle birlikte güvenli bir şekilde seyahat etmeleri Lahey (1907) sözleşmesi ile düzenlenmiştir. Birinci Dünya Savaşı’nda fazlaca kullanılan bu gemiler harekât tarzları ve kullanım şekilleri bakımından diplomatik sorunlara neden olmuşlardır. Savaşın başlarında Alman hastane gemisi Ophelia, İngiliz Kraliyet Donanması tarafından, "casus gemi" olma iddiasıyla ele geçirilmiştir. Ophelia, Almanya ile İngiltere arasında büyük bir krize neden olmuştur. Alman Hükümeti savaş esnasında İngiliz hastane gemilerinin Lahey sözleşmesini ihlal ettiğini söyleyerek kuzey denizinin güney bölümünde belli bir deniz sahasını ve İngiliz kanalını hastane gemilerine kapattığını, böylece bu bölgede görülen gemilere savaş gemisi muamelesi yapılacağını ve saldırılacağını beyan etmiştir. Gemi sorunu zamanla iki devletin müttefiklerine de yansıyacak uluslararası bir soruna dönüşmüştür. Öte yandan, Osmanlı Devleti Jeopolitik konumu ve toprakları üzerindeki cephelere bağlı olarak savaş esnasında hastane gemilerin kullanımıyla ilgili en fazla muhataplardan biri olmuştur. Devletin denizlere olan konumu kendi gemilerinin kullanımın yanında müttefik ve rakip devletlerin hastane gemi kullanımına yönelik talepleri Osmanlıyı yoğun bir gemi diplomasisi ile uğraşmak zorunda bırakmıştır. Bu çalışmada Başbakanlık Osmanlı Arşivi hariciye belgeleri ışığında hastane gemilerin Birinci Dünya Savaşı’nda devletlerarasında oynadığı askeri ve diplomatik sorunlar üzerinde durulacaktır.

Anahtar Kelimeler:

I. Dünya Savaşı, Hastane gemi, Lahey, Ophelia, Almanya, İngiltere, Osmanlı Devleti

Hospitals Ships’ Becoming A Problem Between The States In The Fırst World War

In addition to supporting armies in supply and logistics during the war, an important issue is the transfer of wounded and sick soldiers to safe areas. Due to the developing technology of the weapons, the fact that the number of casualties was high during the wars and the nature of these wounds led to the creation of new methods such as Carriers and Mobile Hospitals in transferring the combatants‘ wounds to the hospital. One of the mobile hospitals that were put into practice in the transport of the wounded is the hospital ship formed by designing a ship as a hospital. The main duty of hospital ships was to provide health care in war, natural disasters and similar situations, especially to transport the sick and wounded in waters close to war zones and to treat them. The Hague (1907) contract was designed to allow hospital ship to safely travel during combat, along with the modes of operation, the principles they would take care of in injured and ill transport, their color, and the signs they would carry on them. These ships, which were used extensively in World War I, caused diplomatic problems in terms of modes of operations and modes of use. At the beginning of the war, the German hospital ship Ophelia was seized by the British Royal Navy, claiming to be a "spy ship". Ophelia caused a major crush between Germany and Britain. The German Government declared that during the war British hospital ship violated the Hague Convention and that it closed a certain maritime area in the southern part of the northern sea and the British channel to the hospital ships so that the ships seen in that area would be treated as war ships and attacked. The ship's problem gradually turned into an international problem that would be reflected on the two states' allies. On the other hand, the Ottoman State became one of the most interlocutors of the use of hospital ships during the war due to its geopolitical position and the fronts on its territory. Besides the use of its own ships and the position of the state to the seas, Allied and competing states' demands for hospital ship use forced Ottoman State to deal with an intense ship diplomacy. In this study, the military and diplomatic problems caused by the hospital ships in the First World War among the states will be focused in light of Ministry of Foreign Relations documents of Prime Ministry Ottoman Archive

Keywords:

World War I, Hospital ship, The Hague, Ophelia, Germany, England, Ottoman State,

PDF

___

KAYNAKÇA Arşiv Belgeleri: Başbakanlık Osmanlı Arşivi  Tarih: 30/L/1915 (Miladi) Dosya No: 2181 Gömlek No: 2 Fon Kodu: Hariciye Siyasi.  BOA. HR. SYS.02181.00013.001.  BOA. HR. SYS.02181.00013.002.  BOA. HR. SYS.02181.00013.003.  BOA. HR. SYS.02181.00013.004.  BOA. HR. SYS.02181.00013.005.  BOA. HR. SYS.02181.00013.006.  BOA. HR. SYS.02181.00013.007.  BOA. HR. SYS.02181.00013.008.  BOA. HR. SYS.2181.00003.006.  BOA. HR. SYS.2181.00003.007.  BOA. HR. SYS.2181.00003.0017.  BOA. HR. SYS.2181.00003.021.  BOA. HR. SYS.2181.00003.022.  BOA. HR. SYS.2181.00003.023.  BOA. HR. SYS.2181.00003.025.  BOA. HR. SYS.2181.00003.027.  BOA. HR. SYS.2181.00003.029.  BOA. HR. SYS.2181.00003.030.  BOA. HR. SYS.2181.00003.032.  BOA. HR. SYS.2181.00003.034.  BOA. HR. SYS.2181.00003.035.  BOA. HR. SYS.2181.00003.043.  BOA. HR. SYS.2181.00003.044.  BOA. HR. SYS.2181.00003.057.  BOA. HR. SYS.2181.00003.044.  BOA. HR. SYS.2181.00003.053.  BOA. HR. SYS.2181.00003.055.  BOA. HR. SYS.2181.00003.060.  BOA. HR. SYS.2181.00003.062.  BOA. HR. SYS.2181.00003.067.  BOA. HR. SYS.2181.00003.069.  BOA. HR. SYS.2181.00003.069.  BOA. HR. SYS.02181.00003.089.  BOA. HR. SYS.02181.00003.090.  BOA. HR. SYS.2181.0003.100-115.  BOA. HR. SYS. 02181.00003.109.  BOA. HR. SYS.2181.0003.115-120.  BOA. HR. SYS. 02181.00003.146.  BOA. HR. SYS.2194.00010.0008.  BOA. HR. SYS.2194.00010.0010.  Tarih: 30/L/1915 (Miladi) Dosya No: 2181 Gömlek No: 1 Fon Kodu: Hariciye Siyasi.  BOA. HR. SYS.2181.00002.001.  BOA. HR. SYS.2181.00002.002.  BOA. HR. SYS.2181.00002.006.  Tarih: 07//1915 (Miladi) Dosya No: 2178 Gömlek No: 1 Fon Kodu: Hariciye İstişare Odası  HR. İŞO.2178. 0001.063.  HR. İŞO.2178. 0001.070.  HR. İŞO.2178. 0001.077.  HR. İŞO.2178. 0001.078.  HR. İŞO.2178. 0001.079.  Tarih :29/Tş/1333 Dosya No :64 Gömlek No :74 Fon Kodu :HR.HMŞ.İŞO.  Hariciye Hukuk Müşavirliği İstişare Odası  HR. HMŞ.00067.00014.004.002.  HR. HMŞ.00067.00014.005.004.  BOA. MV Meçlisi Vala  .BOA. MV.00162.00034.001.00.  Kitaplar ve Araştırma Eserleri:  ASLAN M.Y. (2008). Savaş Hukukunun Temel Prensipleri, Türkiye Barolar Birliği Dergisi, Sayı 79.s.235-274,Ankara.  CUTCHEON, C.(2013). Port Southamton, Amberley Publishing, British.  CUTCHEON, C.(2015). Hospital Ship&Troop Transport of The First World War, Amberley Publishing, British.  Çanakkale Deniz Savaşları 1915,2008, Güncellenmiş 2.Basım, Kültür Yayınları Tarih Dizisi No.51, Deniz Basımevi Müdürlüğü, Çanakkale.  Düstur I. Tertip(1941). Cilt 7,Ankara Başvekâlet Devlet Matbaası: Ankara.  Gemi sicili için gemi Cinsleri tanımlamaları,(2017). Deniz ve İç sular Düzenleme Genel Müdürlüğü, Ankara  Kızılay ve Kızılhaç’ın Milletlerarası Kaynakları Sözleşmeler-Tüzükler- Kararlar, (1964). Türkiye Kızılay Derneği, Ankara.  KURAN. S. (2016).Uluslararası Deniz Hukuku, Beta Yayınları, İstanbul.  MCGREAL, S.(2008).The Waron Hospital Ships1914-1918,Pen&Sword Books Limited,South Yorkshire. British.  SAV, Ö.(2015). Uluslararası İnsancıl Hukuk Açısından Savaş ve Barış Hukuku, Şen Matbaa, Ankara.  Silahlı Çatışma Hukuku İle İlgili Uluslararası Hukuk Metinleri(2010).Genel Kurmay Başkanlığı, Cilt 1,Ankara.  Makaleler  SENCER M.(1990).İnsan Hakları ve Savaş İnsan Hakları Yıllığı, Cilt:12,ss.15-63.Ankara.  Tezler  BATI, S.(2012),Sağlık Bakanlığına Bağlı Hastane Öncesi Acil Sağlık Hizmetlerinde Görev Yapan Personelin Hastalara Müdahalelerinin Hastane Öncesi Acil Tıbbi Bakım Yetişkin ve Çocuk Uygunluğunun Değerlendirilmesi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek lisans Tezi, Konya.  Elektronik Kaynak:  http://www.nmrn-portsmouth.org.uk/sites/default/files/Hospital%20ships.pdf)  The American Journal of International Law, Vol. 10, No. 1 (Jan., 1916), pp. 170-175 Published by: American Society of International Law; Cambridge University Press Stable URL: http://www.jstor.org/stable/2187381 Accessed: 02-11-2017 20:42 UTC