Ereğli Kömür Havzasında Bahriye Nezareti Döneminde Madenler ve Madenciler (1865-1908)

Ereğli Kömür Madenleri Türkiyenin tek maden kömürü alanı olması bakımından önemlidir. Ereğli Madenleri, Kömür madenciliği alanında kaydedilmiş ilk ve köklü deneyimlerin yaşandığı bir madencilik sahasıdır. Burada uygulanan idari ve işletme yöntemine Osmanlı Türk madenciliğinin bundan önceki dönemlerinde rastlanmamaktadır. Bu çalışma, geçmişin madencilik deneyimlerinin gün yüzüne çıkarılmasına yardımcı olacak bir çalışmadır. Ayrıca bu çalışma ile bilhassa Zonguldak ve çevresinde hemen herkesin sahip olduğu “Havza’da kömürün Osmanlı döneminde Uzun Mehmet tarafından bulunduğu, Fransızlar tarafından işletildiği” kanaatine açıklık kazandırılmaktadır.

Mines and Mining in Ereğli Coal Basin at the Period of Minister of Navy

Ereğli Coal Mines, as being the only mining zone, is important for Turkey. In the field of coal mining, Ereğli Mines are the mining zone where first recorded and rooted experiences were come true. Throughout the Ottoman Turk mining, administrative and business method applied in this mining zone has not been encountered before. This study will help to bring out the past mining experiences and aims to clear the opinion, as everyone in Zonguldak and the region beliefs, that the coal in the region had been found by Tall Mehmet for the first time and run by French during the period of the Ottoman Empire.

PDF

___

BOA, A.AMD. nr. 64/90.
BOA, A.MKT.MHM, nr. 372/66.
BOA, A.MKT.MHM, nr. 372/96 (6).
BOA, A.MKT.NZD, nr. 362/39.
BOA, A.DVN.DVE(2), nr. 3/36.
BOA, DUİT, nr. 21/2-1.
BOA, DUİT, nr.21/2-2.
BOA, DUİT, nr. 21/2-3.
BOA, DUİT, nr.21/2-5 (2).
BOA, DUİT, nr. 21/2-11.
BOA, Hatt-ı Hümayun THR. nr.1253/89.
BOA, (HHD) Hazine-i Hassa Defteri, nr. 245.
BOA, Hazine-i Hassa Defteri, nr. 246.
BOA, Hazine-i Hassa Defteri, nr. 252.
BOA, Hazine-i Hassa Defteri, nr. 254.
BOA, Hazine-i Hassa Defteri, nr. 790.
BOA, Hazine-i Hassa Defteri, nr. 791.
BOA, Hazine-i Hassa Defteri, nr. 804.
BOA, HH.EMK. nr. 5/59.
BOA, HH.EMK. nr. 5/60.
BOA, HH.MH, nr. 426/36.
BOA, HR.MKT, nr. 35/53.
BOA, MB, nr. 6/91.
BOA, ŞD. Bahriye, nr. 4/50.
BOA, ŞD. Bahriye, nr. 5/30.
BOA, Y.EE, nr. 109/16.
BOA, Y.MTV. nr. 285/169.
BOA, Y.PRK.HR, 33/43.
BOA, Y.PRK.OMZ, nr. 3/68 (1).
BOA, Y.PRK.BŞK. nr. 7/15
Türkiye Taşkömürü Kurumu Eğitim Dairesi Arşivi
TTK. EDA, EMD. nr. 9, Emirname ve Muharrerat Defteri, nr. 9.
Zonguldak Karaelmas Üniversitesi
BD. 32, ZKÜ, Bütçe Defteri 1300-1320, nr. 32.
MİKD. 6, ZKÜ, Mâdenci İsteklerini Kayıt Defteri, nr. 6.
MCSD. 72, ZKÜ, Matlûbât Cild-i sânî Defteri 1305, nr. 72.
MD. 208, ZKÜ. Matlubat Defteri 1309, nr. 208.
MCSD. 98, ZKÜ, Matlûbât Cild-i sânî Defteri 1320, nr. 89.
MCSD. 209, ZKÜ, Matlûbât Cild-i sânî Defteri 1323, nr. 209.
VD. 85, ZKÜ, Vukuat Defteri, nr. 85.
Arşivsiz Dökümanlar
MCSD. 1315, Matlûbât Cild-i sânî Defteri 1315.
Kitap ve Makaleler
Ahmet Naim (1934), Zonguldak Havzası Uzun Mehmetten Bugüne Kadar, İstanbul.
Anıl, Mustafa Nuri ve Nejdet Merey (1942a), Türkiyede Maden Mevzuatı I, Tan Matbaası, İstanbul.
Anıl, Mustafa Nuri ve Nejdet Merey (1942b), Türkiyede Maden Mevzuatı II, Tan Matbaası, İstanbul.
Eldem, Vedat (1970), Osmanlı İmparatorluğunun İktisadi Şartları Hakkında bir Tetkik,İş Bankası yayını.
Enver, Sadreddin (1941), Zonguldak Kömür Havzamız, Eti Bank Yayınından.
Ereğli Kömür Madeni Nizamnamesi (EMN.), TTK. Genel Müdürlüğü Kütüphanesi, Zonguldak, nr. 2262.
Fındıkgil, Yavuz, Maden Hukuku, İstanbul Teknik Üniversitesi Matbaası Gümüşsuyu, İstanbul 1966.
İmer, Hüseyin Fehmi (1944), Ereğli Maden Kömürü Havzası Tarihçesi, Zonguldak.
Murat, Mualla (2002), Zonguldak ve Bartın Çevrelerinde Halk Bilimi, Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Basılmamış Doktora Tezi, Ankara.
Öğreten, Ahmet (2006a), “Ereğli Kömür Madeni Havzasında İlk Üretim”, Atatürk Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Dergisi, Atütürk’ün Doğumunun 125. Yılı Özel Sayısı, Yıl 13, Sayı 31, Erzurum, s. 135-160.
Öğreten, Ahmet (2006b), “Ereğli Kömür Madeni Havzasında Kurulan İlk Şirket Ereğli Kömür Madeni Kumpanyası”, Zonguldak Kent Tarihi ‘05 Bianeli [13-18 Kasım 2005] Bildiriler Kitabı, s.297-308, Zonguldak.
Öğreten, Ahmet (2007), “Osmanlı Toplumunda Birlikte Yaşama Sanatına Bir Örnek: Ereğli Kömür Havzası”, Hoşgörü Toplumunda Ermeniler, Erciyes Üniversitesi Yayını-153, Kayseri, s. 259-279.
Ökçün, Gündüz (1969), “XX. Yüzyıl Başlarında Osmanlı Maden üretiminde Türk, Azınlık ve Yabancı Payları”, Prof. Dr. Yavuz Abadan’a Armağan, Ankara, s. 801- 895.
Özeken, Ahmet Ali (1944), Zonguldak Kömür Havzası Tarihi, İstanbul.
Pakalın, Mehmet Zeki (1983), Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, III, Milli Eğitim Basımevi, İstanbul.
Pekcan, Nahit Tahsin, Mehmet Akın (1949), Madenlerle İlgili Mevzuat, Güney Matbaacılık ve Gazetecilik T.A.O. yayını, Ankara.
Savaşkan, Bahri (1993):, Zonguldak Maden Kömürü Havzası Tarihçesi, Zonguldak.
Sertoğlu, Midhat (1986), Osmanlı Tarih Lûgatı, Enderin Yayınevi, İstanbul.
Société Anonyme Ottomane (SAOMH), (1908), Mines ďHéraclée, Paris, Frenc.
Tak, İsa (2001), Osmanlı Döneminde Ereğli Kömür Madenleri, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Basılmamış doktora tezi, Erzurum.
Tızlak, Fahrettin (1999), “Ereğli Kömür Madeni Nizamnamesi” Belgeler Dergisi, Sayı 23, Türk Tarih Kurumu yayını, Ankara, s. 123-146.
Tuncer, Kadir (1998), (Yayına hazırlayan Yaşar Selçuk), Tarihten Günümüze Zonguldak’ta İşçi Sınıfının Durumu, İstanbul.
Winkler, Erhart (1961), Die Wirtschaft von Zonguldak, Turkie, Wien, Austria.
Yılmaz, Mehmet Serhat (2001), “Darülfünun Reformu Darülfünun’dan İstanbul Üniversitesine Geçiş Süreci (1863-1933)“, Kastamonu Eğitim Dergisi, Cilt 9, No 1,Kastamonu, s. 245-260.
Yorulmaz, Şerife (1989), “Türkiye’de Kömürün Keşfi ve Kömür İşletme İmtiyazları (1829-1937)”, Türkiye 11. Kömür Kongresi Bildiri Kitabı, 10-12 Haziran 1998, Bartın-Amasra, s. 283-298.
Zaman, Ekrem Murat (2004), Zonguldak Kömür Havzasının İki Yüzyılı, Ankara.
ZTO, (1933), Cumhuriyetin On Yılında Zonguldak ve Maden Kömürü Havzası, Zonguldak Ticaret Odası yayını, İstanbul.